شهر قرون وسطایی بلعیده شد!

حسین کارشه در حومه شهر ساحلی هوبیو سومالی در میان ماسه‌ها به این سو و آن سو می‌رود. بقایای خانه دو خوابه‌ای که او در سال ۱۹۹۳ برای خانواده اش ساخت، زیر تپه‌های شنی نرم سفید قرار دارد. چند چوب مدفون در زیر ماسه تنها نشانه قابل مشاهده ساختمانی است که شش فرزندش در آن به دنیا آمده اند.

حسین کارشه نزدیک به ۲۰ سال در آنجا زندگی کرد و از طریق فروش بز امرار معاش می‌کرد، اما در سال ۲۰۱۱ طوفان‌های شن شدید زمین اطراف خانه او را پوشاند. در طول سال بعد، شن و ماسه به اتاق‌ها دمید. این مرد در ابتدا سعی کرد با بیرون کشیدن شن‌ها با دستان خود یا یک بیل کوچک خانه را پاکسازی کند، اما تلاش‌های او بی فایده بود.

امروز، حسین کارشه ۷۰ ساله که تکنسین سابق نیروی هوایی است، همراه همسر و دخترانش در دو چادر ساخته شده از پارچه، مقوا، چرخ ماشین و سایر ضایعات زندگی می‌کند. هر روز صبح او گله بز‌های خود را برای چرا می‌برد. خشکسالی‌های مکرر به این معناست که او گاهی مجبور است تا دو روز برای یافتن زمین حاصلخیز سفر کند.

کارشه پس از فروپاشی دولت مرکزی در سال ۱۹۹۱، از موگادیشو، پایتخت سومالی، به بندر هوبیو نقل مکان کرد، به این امید که این شهر در منطقه مودوگ در مرکز سومالی، پناهگاهی امن در برابر جنگ داخلی باشد که بخش اعظم شهر را در هم شکست. او نمی‌توانست پیش بینی کند که بحران آب و هوا دوباره خانواده اش را آواره خواهد کرد.

وی می‌گوید: همانطور که می‌بینید، خانه [دوم]من در حال تسلیم شدن در زیر شن است. این تنها چیزی است که پس از سه دهه در هوبیو برای من باقی مانده است. من همه چیز را از دست داده ام تنها چیزی که برایم باقی مانده، خاطرات است.

هوبیو که در قرن سیزدهم در طول امپراتوری آجوران تأسیس شد، به مرکزی برای دزدی دریایی تبدیل شد، فعالیتی که در سال‌های ۲۰۱۰-۲۰۰۹ به اوج خود رسید. از زمان کاهش دزدی دریایی، توجه از فعالیت‌های مجرمانه در امتداد ساحل به تخریب محیط زیست منطقه معطوف شده است.

علیرغم سهم کمتر از ۰.۰۸ درصد از انتشار جهانی، سومالی یکی از آسیب پذیرترین کشور‌های جهان از نظر آب و هوا است. خشکسالی، باد‌های شدید و فرسایش خاک تنها برخی از اثراتی است که در دو دهه گذشته با تشدید بحران آب و هوا بدتر شده است و باعث رنج شدید، از جمله شرایط نزدیک به قحطی و جابجایی گسترده شده است.

مردم در سواحل می‌گویند بیش از همیشه در برابر طوفان‌های شن آسیب پذیر هستند که خانه ها، مغازه ها، مدارس و بیمارستان‌ها را مدفون کرده است. در هوبیو، محل زندگی حدود ۱۱۰۰۰ نفر، بیمارستانی که توسط یک مرد محلی به نام شیخ حسن حسین تامین می‌شود، تنها یک سال پس از ساخت آن در سال ۲۰۱۸ در شن مدفون شد.

بیم آن می‌رود که اگر به زودی اقدامی صورت نگیرد، بیمارستان اصلی شهر که در آن بیش از یک متر شن در اطراف برخی از دیوار‌های خارجی وجود دارد، دفن شود.

محمد محمد، از سازمان حفاظت از محیط زیست سومالی گرین واچ تراست، می‌گوید: باد یکی از عواملی است که تحت تأثیر تغییرات آب و هوایی قرار می‌گیرد. اگر از جوامع ساحلی بپرسید، می‌گویند که باد در مقایسه با ۳۰ سال گذشته قوی‌تر از همیشه است. آن‌ها گفتند [باد‌های قوی]قبلا وجود داشته است، اما سریعتر هستند.

به گفته مدیر امور اجتماعی هوبیو، خانواده کارشه یکی از ۶۰۰ خانوار - تقریباً ۳۰۰۰ نفر - هستند که بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۳ در اثر شن‌های متجاوز آواره شده اند.

مونا عبدی احمد، ۳۶ ساله، بیوه و مادر شش فرزند است. او می‌گوید: سعی کردم در زمینی که از همسر مرحومم به ارث رسیده بودیم برای فرزندانم خانه بسازم، به این امید که برای فرزندانم مکان مناسبی برای خانه‌نشینی فراهم کنم.

من تمام دام‌هایم را فروختم تا شروع به ساختن خانه کنم، اما به دلیل بالا آمدن تپه‌های شنی، کار در سال ۲۰۲۱ ناگهان متوقف شد. حالا من و بچه هایم در یک چادر موقت ساکن هستیم. خانه‌ای که می‌خواستم برای فرزندانم بسازم، تلی از آوار در شن‌ها است.

هوبیو تنها جایی نیست که با این سرنوشت روبرو شده است. شهر‌های منطقه جنوب مرکزی، از جمله دینودا، وارشیخ، کاداله، ماساگاوای، سیلدهیر، هودلی و هاراردره به آرامی در حال دفن شدن هستند.

در دینودا، در ۹۰ مایلی (۱۵۰ کیلومتری) شمال هوبیو، ۸۰۰ خانواده پس از دفن خانه هایشان در فوریه ۲۰۲۱ آواره شدند. مدارس، مساجد و مراکز بهداشتی نیز در محاصره قرار گرفته اند.

در ماه مارس سال جاری تپه‌های شنی جاده‌ها را مسدود کردند و از حمل غذا و سایر کالا‌های حیاتی توسط کامیون‌ها به دینودا از بندر بوساسو جلوگیری کردند. به جای سه تحویل در ماه، فقط یک بار آمدند که باعث شد قیمت مواد غذایی دو برابر شود. چاه‌ها نیز مسدود یا آلوده به شن و ماسه بودند که منجر به کمبود آب شد.

به گفته شریف محمدعلی، ۴۴ ساله، که در هوبیو زندگی می‌کند، جنگل زدایی (چوب برای ساخت خانه‌ها و زغال چوب برای پخت و پز استفاده می‌شود) نیز یک عامل کمک کننده است که منجر به فرسایش خاک و حذف حائلی می‌شود که زمانی شهر را از طوفان محافظت می‌کرد.

خدیجه محمد المخزومی، وزیر محیط زیست و تغییرات آب و هوا در سومالی، می‌گوید برای مقابله با این موضوع، دولت درنظر دارد اقداماتی را برای جلوگیری از فرسایش بیشتر و تخریب خط ساحلی اجرا کند. مخزومی می‌گوید تا دسامبر ۲۰۲۴ حدود ۳۰۰۰۰ درخت کاشته خواهد شد.

با این حال، در این میان، شهر هوبیو در برابر چشمان ساکنان ناپدید می‌شود. مریم محمد، ۴۴ ساله، مادر هشت فرزند که به مدت هشت سال در هوبیو زندگی می‌کند، می‌گوید ما حتی نمی‌توانیم به دلیل شن و ماسه در محله هایمان به راحتی راه برویم.

او گفت: هنگامی که در سال ۲۰۱۵ با فرزندانم، همسایگانم به عنوان آوارگان داخلی به هوبیو رسیدم، شن‌ها را با دست خالی پارو می‌کردیم، اما خیلی طاقت‌فرسا شد و ما فقط تسلیم شدیم.