سه وظیفه مهم زن در قبال همسر به روایت امام صادق (ع)

از غنی‌ترین منابع ما در اصلاح سبک زندگی به ویژه روابط زوجین، احادیث پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت وحی علیهم‌السلام به عنوان معلمان الهی است. در شماره قبل به چند نکته کاربردی برای جلب محبت همسر در بیان امام صادق علیه‌السلام اشاره شد؛ از جمله آنکه مردان باید چنان سازگاری و تفاهم داشته باشند که محبت زن را به خود جلب کند، با همسر خوش اخلاقى باشند و با آراستن خود براى وى جلب توجه کنند و نیز تا حد توان خود امکانات رفاهی همسر را فراهم کنند.

اما در ادامه خطاب به زنان فرمود: «لَا غِنَى بِالزَّوْجَةِ فِیمَا بَیْنَهَا وَ بَیْنَ زَوْجِهَا الْمُوَافِقِ لَهَا عَنْ ثَلَاثِ خِصَالٍ وَ هُنَّ
صِیَانَةُ نَفْسِهَا عَنْ کُلِّ دَنَسٍ حَتَّى یَطْمَئِنَّ قَلْبُهُ إِلَى الثِّقَةِ بِهَا فِی حَالِ الْمَحْبُوبِ وَ الْمَکْرُوهِ
وَ حِیَاطَتُه‌ لِیَکُونَ ذَلِکَ عَاطِفاً عَلَیْهَا عِنْدَ زَلَّةٍ تَکُونُ مِنْهَا
وَ إِظْهَارُ الْعِشْقِ لَهُ بِالْخِلَابَة وَ الْهَیْئَةِ الْحَسَنَةِ لَهَا فِی عَیْنِه‌.»

یعنی زن نسبت به شوهر سازگار خود از سه چیز بى‌‌نیاز نیست:

۱. حفظ کردن خود از هر پلیدى و آلودگى تا دل شوهر در هر شرایط خوب و بد تا رسیدن به اعتماد به زن مطمئن شود.

۲. مراقبت از شوهر و پرستارى از وى تا اگر گاهى خطائى از زن سر زد، در باره‌‌اش دلسوزى کند و با او مهربان باشد.

۳. اظهار عشق به شوهر با عشوه و دلربایى و خود را آراستن به زیبایى که مورد نظر شوهرش است‌. (تحف العقول، ص ۳۲۳)

در توضیح بند اول حدیث باید گفت عمده چالش‌هایی که در زندگی اتفاق می‌افتد، به خصلت‌ها و صفات افراد باز می‌گردد. خانمی که نهادش را پاک نگه دارد و خود را از رذائل اخلاقی به ویژه رذائلی که بیشتر در زندگی زوجین رواج دارد همچون بدبینی، بدگویی، سوءظن، تهمت، غیبت، قیاس، چشم‌وهم‌چشمی و ... مبرا کند، به همان اندازه می‌تواند منزل را برای خانواده بهشت کند. در این صورت چنان دل شوهر مطمئن می‌شود که می‌تواند به همسر خود اعتماد و روی نظرات وی حساب باز کند؛ بنابراین عمده بی‌اعتمادی‌های مردان سلیم‌النفس به همسر خود به دلیل بروزات منفی است که از زن مشاهده می‌کنند و به سختی می‌توانند به سخنان و رفتار‌های زن حساب باز کنند. بانویی که فرصت خلوت در منزل را در راستای اصلاح رفتار خود به‌کار می‌گیرد و به اصلاح رذائل خود می‌پردازد، مجرای رحمانیت خدا در خانواده می‌شود و به این ترتیب برکات الهی به‌سوی این خانه جریان می‌یابد؛ هرچند این مسئله دو سویه است و مردانی هستند که به واسطه شرایطی خاص محیطی و خانوادگی متصف به صفات زنانه شدند. 

مورد بعد مراقبت از شوهر است که امام با واژه «حیاط» از آن یاد کردند. حیاط به معنای حلقه زدن به دور وی و نگهداری و محافظت آمده است. خیلی‌ها تصور می‌کنند مردان باید مراقب همسر خود باشند، در حالی که مردان هم نیاز به مراقبت دارند به گونه‌ای که احساس کنند حلقه‌ای از محبت همسر دور او را فرا گرفته است. در این صورت اگر لغزشی از زن سر زد، مردان با مهربانی و محبت از این لغزش عبور می‌کنند؛ بنابراین زنانی که نسبت به شوهر خود و حالات وی بی‌تفاوت و حتی کم‌تفاوت هستند، نباید انتظار داشته باشند در شرایط حساس همسران‌شان به آن‌ها نیکی کنند و اگر هم محبتی می‌بینند باید به حساب بزرگ‌منشی و روح بزرگ همسر خود بگذارند. هرچند مردانی که خوب رشد کرده باشند و دارای صفات حسنه باشند، همواره به دیده اغماض به خطای همسران خود و اطرافیان می‌نگرند، هرچند در حق آنان ظلم شده باشد.

نکته دیگر اینکه این تأکید امام از آن روست که خداوند حس عاطفه و محبت را در زنان بیشتر نهادینه کرد تا به این واسطه، محیط خانواده و زندگی را گرم نگه دارند و محبت خود را خرج این حریم مقدس کنند و از همسر و فرزندان خود مراقبت عاطفی کنند.

مسئله بعد که امام صادق علیه‌السلام به آن اشاره کردند، اظهار عشق با شیوه‌های زنانه به همسر و آراستن خود برای اوست. معمولاً بانوان در این زمینه‌ها مهارت خاصی دارند منتها این امر باید در صحنه عمل خودش را نشان دهد وگرنه شوهر به تعارض بر می‌خورد و به مرور رفتارش به سردی سوق می‌یابد. از یک سو می‌بیند زن چنان اظهار محبت می‌کند که گویی خوش‌بخت‌ترین مرد دنیاست، اما از سوی دیگر می‌بیند همسرش در ساده‌ترین مسائل حاضر نیست از او اطاعت کند و در سختی‌های زندگی اوقات را برای شوهر و فرزندانش تلخ می‌کند.