هیجان برای یک استادیوم آزادی «مخاطب»
موفق ترین فیلم اولی ها در اکران ۱۴۰۲ کدامند؟
با آغاز اکران دو فیلم «گیجگاه» و «اخت‌الرضا» تعداد فیلم‌های اکران شده از کارگردانان فیلم‌اولی در سال جاری به عدد ۱۳ رسید که از این میان تنها ۵ فیلم بیش از ۱۰۰ هزار مخاطب داشته‌اند!
یکی از کارگردانان جوانی که به تازگی اولین فیلمش روی پرده سینماها رفته و تا پیش از ورود به عرصه کارگردانی، سال‌ها در مقام برنامه‌ریز و دستیار کارگردان حضوری فعال در سینمای ایران داشت، می‌گفت؛ «از زمانی که فیلمم وارد چرخه اکران عمومی شده، احساس می‌کنم با روی دیگری از سینما مواجه شده‌ام که پیش‌تر هیچ شناختی از آن نداشتم!»
این یک واقعیت است که معادلات حاکم بر چرخه اکران چنان خاص و پیچیده است که حتی برخی از افراد باسابقه سینما هم به راحتی نمی‌توانند از آن سر دربیاورند و گاهی در مواجهه با آن به استیصال می‌رسند، چه برسد به کارگردانان فیلم‌اولی.
از طرف دیگر، اما مواجهه با اولین فیلم یک کارگردان، همواره برای فیلم‌باز‌ها و سینمادوستان طعم ویژه‌ای دارد و شاید به همین دلیل آثار این گروه در جشنواره فیلم فجر هم معمولا با اقبال و توجه بیشتری از سوی اصحاب رسانه و منتقدان مواجه می‌شوند.
یکی از اتفاقات قابل توجه در چرخه اکران عمومی امسال سینماها، سهم بالای فیلم‌اولی‌ها در میان فیلم‌های اکران شده است؛ فیلم‌های «آهنگ دونفره» به کارگردانی آرزو ارزانش، «کت چرمی» به کارگردانی حسین میرزامحمدی، «مصحلت» به کارگردانی حسین دارابی، «بی‌مادر» به کارگردانی مرتضی فاطمی، «بابا سیبیلو» به کارگردانی ادوین خاچکیان، «گیجگاه» به کارگردانی عادل تبریزی، «تصور» به کارگردانی علی بهراد، «شهرک» به کارگردانی علی حضرتی، «بعد از رفتن» به کارگردانی رضا نجاتی، «فصل ماهی سفید» به کارگردانی قربان نجفی، «ستون ۱۴» به کارگردانی امیرحسین همتی، «اخت‌الرضا» به کارگردانی مجتبی طباطبایی و «میان صخره‌ها» به کارگردانی مختار عبدالهی، ۱۳ فیلم در ترکیب اکران امسال هستند که اولین ساخته کارگردانان‌شان به حساب می‌آیند.
فهرست این ۱۳ فیلم را به ترتیب موفقیت‌شان در جذب مخاطب تنظیم کرده‌ایم و در این گزارش «فرارو» می‌توانید با ۵ فیلم صدر این فهرست، بیشتر آشنا شوید؛ تنها فیلم‌های این فهرست که بالغ‌بر ۱۰۰ هزار مخاطب داشته‌اند. مخاطبان سایر فیلم‌های این فهرست حتی به اندازه ظرفیت استادیوم آزادی هم نبوده‌اند!
آرزو ارزانش/ آهنگ دونفر/ ۴۵۵ هزار مخاطب
این فیلم کمدی و موزیکال هرچند از نظر استاندارد‌های سینمایی هیچ توجهی را از سوی منتقدان به سمت خود جلب نکرد و حتی در فرآیند حضور در جشنواره فیلم فجر و از نظر هیأت انتخاب شایسته حضور در این رویداد شناخته نشد، اما در اکران، موفق‌ترین عمکرد را در میان فیلم‌اولی‌ها داشت.
کارگردانش آرزو ارزانش است که می‌گوید وقتی برای ساخت اولین فیلمش دورخیز کرده، خیلی‌ها او را از ساخت یک فیلم کمدی منع کرده‌اند و گفته‌اند برای یک فیلمساز زن، چندان مناسب نیست که اولین تجربه‌اش در مقام کارگردان چنین سروشکلی داشته باشد!
با وجود این مشورت‌ها و تذکرها، اما آرزو ارزانش انگیزه بالایی داشته تا «آهنگ دونفره» را به سرانجام برساند. فیلمی که هم از منظر قصه و هم از منظر ساختار، کاملا متکی بر فرمول‌های گیشه‌پسند است و جالب اینکه ارزانش مدعی شده است که زنده‌یاد کیارستمی او را ترغیب به ساخت فیلم تجاری کرده است!
فیلم «آهنگ دو نفره» که از ۲۹ فروردین روی پرده سینماها رفت ۴۵۵ هزار مخاطب داشت و بالغ‌بر ۱۹ میلیارد تومان هم فروش در گیشه را تجربه کرد.
حسین میرزامحمدی/ کت چرمی/ ۳۱۱ هزار مخاطب
رونمایی «کت چرمی» در جشنواره فجر واکنش‌های مثبت و منفی به همراه داشت، اما از همان زمان، فیلم به‌عنوان یکی از معدود فیلم‌های فجر که شانس حداقلی برای توفیق در گیشه داشت، شناخته شد. حضور جواد عزتی در نقش اصلی فیلم و سوژه ملتهب آن پشتوانه خوبی برای اکران عمومی بود و با اتکا به همین پشتوانه فیلم با استقبال مخاطبان در اکران مواجه شد. فیلم داستانی ملتهب درباره سوءاستفاده از دختران بی‌سرپرست در پوشش فعالیت‌های خیریه دارد که البته سایه سنگین محافظه‌کاری و ممیزی، تا حدود زیادی بر خروجی فیلم تأثیر گذاشته است.
حسین میرزامحمدی کارگردان جوان این فیلم را باید در فهرست فیلم‌اولی‌های آینده‌دار در سینمای ایران قرار دهیم. فیلمسازی که در اولین تجربه کارگردانی خود سراغ سوژه‌ای دشوار رفته و «کت چرمی» را به سرانجام رسانده است.
او از فیلمسازان جوانی است که چندان با حال و هوای تولید فیلم در سینمای ایران بیگانه نبوده و پیش‌تر مستندسازی را هم تجربه کرده است.
فیلم «کت چرمی» که از ۱۷ خردادماه روی پرده سینماها رفت، در مجموع ۳۱۱ هزار مخاطب داشت و نزدیک به ۱۴.۵ میلیارد تومان هم در گیشه فروخت.
حسین دارابی/ مصلحت/ ۱۹۰ هزار مخاطب
این البته اولین فیلم اکران‌شده کارگردانش نیست، اما به‌دلایلی فیلم اول او بعد از فیلم دوم او فرصت اکران عمومی پیدا کرده است!
حسین دارابی از فیلمسازان بی‌حاشیه و بااخلاق در جریان ورود استعداد‌های نوظهور در جبهه فرهنگی انقلاب محسوب می‌شود. فیلمسازی که با فیلم‌های کوتاه خود در ویترین جشنواره عمار قدر دید و در اولین دورخیز خود برای ورود به سینمای بلند با همراهی محمدرضا شفاه که در مقام تهیه‌کننده چندان اهل محافظه‌کاری و تولید کار‌های کلیشه‌ای نیست، سراغ «مصلحت» رفت، اما اولین فیلمش توقیف شد!
او در حد فاصل توقیف سه‌ساله این فیلم «هناس» را کارگردانی کرد و به‌واسطه دومین فیلمش به‌عنوان چهره سال هنر انقلاب هم معرفی شد، با یک فیلم توقیفی!
انتظار از عملکرد «مصلحت» در گیشه، فراتر از آن چیزی بود که حالا به ثبت رسیده است. بالاخره پشتوانه سه ساله توقیف فیلم در کنار سوژه ملتهب و جذابش، می‌توانست مخاطبان بیشتری را برای تماشا به سالن‌های سینما بکشاند. فیلم، اما در معرفی خود به مخاطبان بالقوه‌اش کم‌توفیق بود.
«مصحلت» که از نیمه خردادماه روانه پرده سینماها شد، ۱۹۰ هزار مخاطب را به سینماها کشاند و رقم ۷.۵ میلیارد را هم در گیشه خود ثبت کرد.
مرتضی فاطمی/ بی‌مادر/ ۱۴۰ هزار مخاطب
یکی از واقعیت‌های جالب درباره فیلم «بی‌مادر» توفیق پررنگ‌تر آن در برقراری ارتباط با مخاطبان خارجی در قیاس با مخاطبان داخلی است! این فیلم که در جشنواره فجر چندان مورد استقبال منتقدان قرار نگرفت و داوران هم توجهی به آن نداشتند، تا به امروز در جشنواره‌های خارجی متعددی حاضر شده و جالب اینکه در اکثر این حضور‌های بین‌المللی هم موفق به دریافت جایزه‌های اصلی شده است!
سیدمرتضی فاطمی کارگردان «بی‌مادر» پیش از این از اهالی باسابقه مطبوعات بود و بعد از فعالیت مطبوعاتی به سمت قاب تلویزیون فرمان چرخاند و علاوه‌بر تهیه‌کنندگی سریال‌هایی مانند «هوش سیاه ۲» و «شرایط خاص» در مقام مجری و برنامه‌ساز دو برنامه جنجالی «۱۸۰ درجه» و «اختیاریه» را هم روانه آنتن کرد.
داستان فیلم «بی‌مادر» حول محور جریانات مرتبط با «رحم اجاره‌ای» روایت می‌شود و سیدمرتضی فاطمی تلاش کرده است از زاویه‌ای متفاوت، به موقعیت خاص آدم‌هایی که به بهانه همین تجربه به‌هم مرتبط شده‌اند، بپردازد. از این منظر می‌توان گفت سوژه اصلی فیلم چیزی فراتر از پرداخت صرف به رحم اجاره‌ای است و فیلمساز تلاش داشته است با بهره‌گیری از این موقعیت، به فلسفه موجود در متن روابط انسان‌ها در زندگی شخصی و تعاملات روزمره بپردازد.
«بی‌مادر» که از ۱۸ مردادماه وارد چرخه اکران عمومی شده است، نزدیک به ۱۴۰ هزار مخاطب داشته و فروش آن در مرز ۶ میلیارد تومان متوقف شده است.
ادوین خاچکیان/ بابا سیبیلو/ ۱۱۷ هزار مخاطب
اساسا نام «خاچکیان» یکی از نام‌های معتبر در سینمای ایران است و نمی‌توان سراغ تاریخ تحولات سینمای ایران رفت و نیم‌نگاهی به کارنامه ساموئل خاچکیان نداشت. یکی از فیلمسازان مطرح نسل اول سینمای ایران که گرایش ویژه‌ای به تجربه فیلمسازی در قالب ژانر داشت و به‌واسطه همین ویژگی هم آثار ماندگاری همچون «عقاب‌ها» را به سرانجام رساند.
ادوین فرزند ساموئل است که سال‌ها بعد از فقدان پدر، تصمیم به ادامه راه او گرفت. البته این فیلمساز در اولین تجربه کارگردانی خود، سراغ فیلمی رفته است که هیچ‌نسبتی با دنیای فیلمسازی پدرش ندارد!
فیلم سینمایی «بابا سیبیلو» در بازه اکران ویژه عید فطر، به نمایندگی از فیلم‌های سینمای کودک روانه پرده شد، اما نتوانست عملکرد موفقی در جذب مخاطبان بالقوه خود به سینماها داشته باشد.
فیلم با فروش ۴ میلیارد تومانی، چیزی در حدود ۱۲ هزار مخاطب را به سالن‌های سینما کشانده است و اگر این نکته را مدنظر داشته باشیم که بخش عمده‌ای از مخاطبان سینمای کودک، کودکان و نوجوانانی هستند که با همراهی اعضای خانواده به تماشای فیلم‌ها می‌روند، متوجه این واقعیت می‌شود که توان واقعی فیلم در جذب مخاطب، به اندازه همین عدد هم نبوده است!
