کتابهای مهمی که عمر نویسندگانشان را گرفتند/ از شاهکار فردوسی تا بینوایان هوگو

با فرارسیدن ایام نمایشگاه کتاب، فضای تهران کاملا فرهنگی می شود. دانشجوها، استادان و کتاب خوان های حرفه ای به نمایشگاه رفته و کتابهای مورد نظر خود را می خرند. در این مدت، بحث درباره کتاب ها و نویسندگان اوج می گیرد و همه جا رنگ و بوی کتاب می گیرد.

بسیاری از کتاب هایی که در نمایشگاه به فروش می رسند حاصل تحقیق چند ده ساله نویسندگان و محققان است. برخی معتقدند موتزارت با نواختن «سمفونی رکوئیم»، خود نیز آرام آرام جان داد. شکی نیست که بسیاری از نویسندگان نیز هنگام نوشتن آثار درخشان خود همین حال را داشتند. آنان عمر خود را صرف نگارش اثر خود کردند و موهایشان در تدوین کتابشان سفید شد.

به مناسبت فضای فرهنگی کشور و برگزاری نمایشگاه کتاب قصد داریم به چند اثر فلسفی و ادبی که حاصل عمر نویسندگانش بوده و طی بیش از 10 سال نوشته شده اند، بپردازیم.

شاهنامه/ فردوسی

در ادبیات فارسی هیچ اثری به اندازه شاهنامه تاثیرگذار نبوده است. این اثر ادبی زبان و فرهنگ فارسی را نجات داد اما به قیمت نابودی عمر و ثروت نویسنده اش. فردوسی خود می نویسد:

بسی رنج بردم در این سال سی     

عجم زنده کردم بدین پارسی

فردوسی در طول سی سال، اثر «دقیقی طوسی» را کامل کرد. او که دهقان زاده و ثروتمند بود، تمام املاک خود را فروخت و هزینه زندگی اش کرد تا وقت کافی برای تدوین شاهنامه داشته باشد. او پس از سه دهه اثر سترگ خود را کامل کرد اما تمام املاک و ثروتش از بین رفته بود. فردوسی نزد سلطان محمود غزنوی که شاهی شاعرنواز بود رفت و اثرش را پیشکش او کرد تا بتواند از طریق سلطان غزنوی بخشی از اموال از دست رفته اش را بازگرداند اما متاسفانه سلطان محمود قدر اثر سترگ فردوسی را ندانست و با چند سکه درهم او را راهی طوس کرد. فردوسی نیز در فقر و تنگدستی در روستایی در طوس درگذشت.

نقد عقل محض/ امانوئل کانت

امانوئل کانت بزرگترین فیلسوف مدرنیته به حساب می آید. بسیاری از مفاهیم فلسفی جدید زاده فکر او است. کانت در چند اثر فلسفی بزرگ خود عالم فلسفه را زیر و رو کرد و در نظمی نوین و کم نظیر فکر خود را ارائه نمود. در میان آثار کانت، «نقد عقل محض» (Kritik der reinen Vernunft) بیش از سایرین اثرگذار بوده است. او در این اثر، مبانی نظریه «شناخت» خود را ارائه می دهد. نظریه زمان و مکان، مقولات و فاهمه، عقل استعلایی و ... در این اثر ارائه می شوند. نکته جالب توجه این است که کانت بیش از 12 سال از عمر خود را صرف تدوین این اثر مهم کرد. او فیلسوفی گوشه گیر بود. تمام عمر خود را در زادگاهش «کونیگسبرگ» گذراند. صبح زود از خواب بلند می شد و می نوشت و تنها بعد از ظهر، ساعتی را صرف پیاده روی می کرد و مجددا به خانه باز می گشت و به نوشتن ادامه می داد. کانت با این سبک زندگی زاهدانه و منظم توانست مهم ترین اثر فلسفی عصر جدید را خلق کند؛ اثری که با وجود تلاش فراوان کانت، 12 سال از عمر او را به خود اختصاص داد و باعث شد فیلسوف کم بنیه آلمانی به لحاظ جسمانی با مشکلات و ضعف های فراوانی روبه رو شود.

بینوایان/ ویکتور هوگو

رمان «بینوایان» (Les Misérables) مانیفست عصر رمانتیسم است. این اثر نماد رمان نویسی جدید است. در این اثر مهم و جاودانه تاریخ فرانسه و به خصوص عصر انقلاب به تصویر کشیده می شود. ویکتور هوگو که نویسنده ای زبردست بود رمان بینوایان را در شرایطی سخت نوشت. او این رمان را زمانی که در تبعید بود، در کنج پشت‌بام خانه‌ ای در جزیره گرنزه به پایان رساند. او در مدت نگارش اثر سترگش زیاد از خانه بیرون نمی رفت، با لباس خواب پشت میز خود می نشست و وقت خود را به نوشتن اختصاص می داد. با این حال، رمان بینوایان 12 سال از عمر هوگو را به خود اختصاص داد. ویکتور هوگو بیش از یک دهه از عمر خود را صرف به تصویر کشیدن طبقه فقیر فرانسه و مشکلات آنها کرد. او با ژان والژان زیست و برای فانتین گریه کرد. اطرافیان هوگو می گفتند که او در زمان نگارش رمان بینوایان مانند دیوانه ها شده بود، کم حرف می زد، کم می خورد و همیشه نامرتب بود و یکسره وقت خود را به نوشتن اختصاص می داد. بدین شکل، نویسنده بزرگ فرانسوی توانست یکی از بزرگترین رمان های تاریخ را به نگارش درآورد.

لغتنامه فارسی/ علامه دهخدا

علامه علی اکبر دهخدا یکی از روشنفکران و بزرگان انقلاب مشروطه است. همانطور که اصحاب دایره المعارف در فرانسه حول محور «دنی دیدرو» شروع به نگارش دایره المعارفی کردند که مرجع فکری جامعه جدید و متجددشان باشد، دهخدا نیز شروع به نگارش لغتنامه فارسی کرد تا حداقل در زمینه واژگان، جامعه متجدد ایران، یک مرجع استوار داشته باشد. تفاوت بزرگ اصحاب دایره المعارف و دهخدا در این است که دهخدا تنها بود و اگرچه افرادی چون دکتر معین به او کمک می کردند اما کار اصلی روی دوش شخص دهخدا بود. به همین دلیل، نگارش لغتنامه فارسی بیش از 40 سال از عمر علامه دهخدا را به خود اختصاص داد و باعث شد او از جان و ثروت و خانواده خود بزند تا اولین لغتنامه جامع فارسی را به نگارش درآورد.

ارباب حلقه ها/ جی. آر. آر. تالکین

جی. آر. آر. تالکین اولا نه یک نویسنده برجسته بلکه زبانشناسی بزرگ بود. او ده ها زبان اختراع کرده بود اما نمی دانست چگونه باید این زبان ها را به مخاطبانش ارائه دهد تا اینکه نامزدش راه حلی به او پیشنهاد داد. او گفت بهتر است تالکین رمانی نوشته و در آن، زبان های اختراعی را به کار بگیرد. این فکر در ذهن تالکین جریان داشت اما وقوع جنگ جهانی و اعزام به جبهه آن را به تاخیر انداخت. بعد از بازگشت از جنگ و کسب کرسی استادی دانشگاه آکسفورد، تالکین تجربیات تلخش از جنگ، زبان های اختراعی و مطالعاتش در زمینه تاریخ و اسطوره را در قالب رمان سترگ و بزرگ «ارباب حلقه ها» (The Lord of the Rings) به تحریر درآورد. این رمان عمر و جوانی تالکین را گرفت. تالکین بیش از 12 سال از عمر خود را به نوشتن این رمان اختصاص داد و توانست بزرگترین اثر ادبی خود را خلق کند.

سایر آثار

به جز آثار فوق، برخی آثار دیگر نیز هستند که طی چند سال نوشته شده اند. «اصول روانشناسی» ویلیام جیمز، فیلسوف و روانشناس پراگماتیست و «بر بادرفته» رمان مشهور مارگارت میچل از این جمله اند. شما چه کتاب دیگری را که می شناسید که در مدت طولانی به نگارش درآمده باشد؟ نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.