ناگفته‌هایی از "اوس کاظم" که در لیست اول بود
«کاظم فریبرزی که در سینما او را بنام «اوس کاظم» می‌شناسند، متولد 1321 در اراک بود و کار خودش را در سینما از سال 1337 با فیلم «چشمه آب حیات» به عنوان نجار دکور آغاز کرده و بصورت مداوم بعنوان مجری دکور و طراح فنی در سینمای ایران فعالیتش را ادامه داده است.»
به گزارش ایسنا، سال 87 و در دوازدهمین جشن سینمای ایران، در کنار بهرام بیضایی، سیف‌الله داد و جمشید مشایخی از کاظم فریبرزی تقدیر شد، او که از «چشمه آب حیات» آغاز کرد با «هزاردستان» به اوج کارش رسید و بیش از پنجاه سال فعالیتش را در عرصه‌ی سینما ادامه داد.
این هنرمند در حالی شامگاه 11 اسفند ماه امسال به دلیل عوارض قلبی درگذشت که همچنان مشغول کار در سینما بود.
در سال 87 یعنی 8 سال پیش، خبرنگار ایسنا با کاظم فریبرزی گفت‌وگویی داشت که به بهانه‌ی درگذشت این هنرمند عرصه‌ی سینما در ادامه آن گفت‌وگو را بازخوانی می‌کنیم.
فریبرزی معتقد بود:«در سینمای ایران عادلانه رفتار نمی‌شود و همیشه بازیگران تافته جدابافته هستند و بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و به بچه‌های صحنه ظلم می‌شود.»
وی با اشاره به 50 سال حضورش در سینما و تئاتر یادآور شده بود:« بعد از فیلم«چشمه آب حیات» در حدود 6 فیلم نجارکار بودم و با فیلم «حسین کرد» که طراحی دکور آن را زنده‌یاد ولی‌الله خاکدان بر عهده داشت به عنوان دکوراتورمشغول شدم و تا قبل از انقلاب در حدود 40 فیلم با این عنوان کار کردم و 10سال هم با زنده‌یاد «جعفری» و «حالتی» در تئاتر و ساخت دکور فعالیت داشتم.
در اوایل انقلاب با توجه به رکودی که در سینما به وجود آمد، داشتم کارم را عوض می‌کردم که یواش یواش کارها شروع شد و در سال 58 به پروژه عظیم «هزاردستان» رفتم و با ایده‌های علی حاتمی و طراحی ولی‌الله خاکدان شروع به ساخت دکورهای این مجموعه در بیابان‌های اطراف تهران کردیم که امروز به شهرک سینمایی تبدیل شده است.
سه سال مشغول ساخت دکور «هزاردستان» بودیم که کار متوقف شد و علی حاتمی سراغ «حاجی واشنگتن» رفت و من هم به مجموعه «سربداران» رفتم و در همان شهرک سینمایی دکورش را براساس طرحی ازاستاد خورشیدی اجرا کردم که با شروع شدن کار «هزاردستان» دوباره کارم را ادامه دادم و طی یک سال به پایان رسید.
در مواقعی هم کار به خاطر کمبود بودجه می‌خوابید و حتی گاهی به مرز تعطیلی کشیده می‌شد که نهایتا به اتمام رسید.»
کاظم فریبرزی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با بیان اینکه دکور «هزاردستان» را با 80 نفر ساخته بودند، گفته بود: «طبق صحبتی که داشتیم، قرار بود دکورها برای 15 سال بماند و بعد جمع شود که الآن 30 سال می‌گذرد و هنوز سراپا است و تعمیراتی هم در آن صورت نگرفته است.
چندی پیش برای ساخت کلیپ جشن به شهرک سینمایی رفته بودیم. آن‌جا که می‌روم از اینکه می‌بینم رسیدگی نمی‌شود و در حال از بین رفتن است، دلم می‌سوزد. آن‌جا درآمد زیادی داشته و دارد برای بازدید بلیت‌فروشی می‌شود و گراند هتل هم که اجاره داده‌اند و عروسی هم گرفته می‌شود و حتی از کسانی که می‌خواهند آن‌جا عکس بگیرند پول می‌گیرند، اما خرجی برای شهرک نمی‌شود و طی این سالها هیچ‌کاری جز رنگ زدن انجام نشده و جاهایی هم در حال ریختن است که باید بازسازی شود.
سالها پیش مدیر وقت شهرک مرا صدا کرد تا این مکان را بازسازی کنم و صحبت هم کردیم اما عوض‌شدن مدیران باعث می‌شود کاری، به سرانجام نرسد.»
این هنرمند از «کمال‌الملک»، «دلشدگان»، «تنهاترین سردار»،«ولایت عشق»،« ملاصدرا»،« شب دهم»،« شاید وقتی دیگر»،« یوسف پیامبر»،« تفنگ سرپر»، «روزهای به یاد ماندنی»،« حجربن عدی»،«کانی مانگا» و «ملک سلیمان» به عنوان دیگر آثاری نام می‌برد که طراحی فنی آنها را بر عهده داشته است.
فریبرزی با بیان اینکه با اکثر کارگردان‌های بزرگ سینما کار کرده است به ایسنا گفته بود:« با مهرجویی دراولین فیلمش«الماس 33» و«بانو» و« درخت گلابی» همکاری داشتم، با مسعود کیمیایی در «دندان مار» و کیانوش عیاری «یک روز باشکوه»،بهرام بیضایی «شاید وقتی دیگر» که انبار و بازار قدیمی را ساختم و جعفر پناهی در «دایره» که بیمارستان و بازداشتگاه را بصورت دایره ساختم.»
او از علی حاتمی به عنوان کارگردانی نام برد که با او بسیار راحت بوده است و می‌گفت: «او قاجاریه را مثل کف دست می‌شناخت و من حتی آن اوایل رنگ‌ها را نمی‌شناختم و او توضیح می‌داد و حساسیت زیادی روی کار داشت. هنوز هم «هزار دستان» را بسیار دوست دارم.»
فریبرزی با اشاره به فیلم‌هایی که طراحی دکور و اجرایش را برعهده داشته، مطرح کرده بود: «زمان از دست رفته» پوران درخشنده را خودم طراحی و اجرا کردم و همچنین «تنوره دیو» کیانوش عیاری و «آرزوی بزرگ» که هنگام کار ولی الله خاکدان درگذشت و من کارهایش را ادامه دادم.»
این هنرمند فقید که ساخت خانه سینما را هم من برعهده داشته‌است، حضورش را در این حرفه مدیون ولی‌الله خاکدان می‌دانست و می‌گفت:«او ریزه‌کاری‌های کار را به من یاد داد و هنگام طراحی روی کاغذ من را صدا می‌کرد و می‌گفت کنارش بنشینم و من با علاقه‌ای که داشتم نگاه می‌کردم. همچنین ابوالقاسم حالتی مجسمه‌ساز هم مشوق اصلیم بود و من را به تئاتر برد.
زمانی دکور را با پارچه می‌ساختیم و مدام تغییر می‌دادیم و به خاطر سختی که این کار داشت فقط من دوام آوردم وبجز من کسی نماند. اما الآن راحت شده و بیشتر به جای گچ و سیمان از فایبر گلاس استفاده می‌کنیم که در مقابل برف و باران مقاوم است و هزینه آن هم کمتر می‌شود. همان زمان هم برای «هزاردستان» گلدان‌های بالای ساختمان شهرداری را چون با آب در تماس بود با فایبرگلاس ساختم که هنوز مانده است به هر حال همیشه به دنبال متریالی بودم که ارزان‌تر باشد و بماند.»
فریبرزی درباره اینکه چقدر از اطلاعات روز دنیا در حرفه‌اش بهره می‌برد هم گفته بود:« اطلاعاتم را از طریق کسانی که خارج هستند مانند پسرخاله و خواهرزاده‌ام به روز می‌کنم. خودم هم به ایتالیا رفتم و در استودیو «چنینی کیتا» کارهایشان را دیدم و معتقدم ما عقب نیستیم. کره‌ای‌ها که برای فیلم «ملک سلیمان» به ایران آمده بودند و کار ما را دیدند، می‌گفتند ما در حد آمریکایی‌ها کار می‌کنیم و چیزی کم نداریم. فقط یک مقدار کمبود متریال داریم و وسایلی به روز برای ریخته‌گری می‌خواهیم که مجبور می‌شویم، چیزهای دیگری را جایگزین کنیم.»
او که در آن مقطع در سال 87 در جشن خانه سینما بزرگداشت‌اش برگزار شد، درباره‌ی آن برنامه هم گفته بود:«انجمن طراحان فنی برای جشن، من را معرفی کرد و دیدند ما خیلی زحمت کشیدیم و نوبتی هم باشد دیگر نوبت ماست. در واقع گروهی در پشت صحنه هستند که خیلی به آنها توجه نمی‌شود.
در این سالها یک‌بار سر سریال «تنها ترین سردار» که حالم بد شد و در بیمارستان خوابیدم، خبرنگاری به توصیه غلامرضا موسوی آمد و با من مصاحبه کرد و دیگر در این سالها کسی سراغی از ما نگرفته است.»
فریبرزی درباره وضعیت کاری‌اش در آن مقطع هم گفته بود:« الآن اگر کار باشد و مرتب کار کنم راضی هستم. اما رکودهایی هم هست و ممکن است یک‌سال کار کنم و یک‌دفعه 6 ماه بیکار باشم. اگر دستمزد بیشتری هم بخواهم می‌بینم به تهیه‌کننده ظلم کرده‌ام. مثلا سر همین «ملک سلیمان» یک میلیون گرفتم که مدتی هم بیکار بودم و بین کار ما وقفه زیاد افتاد، اما سه چهارسالی است که وضعیت خوب است و اخیرا هم با پروژه «راه ابریشم» محمد بزرگ نیا قرارداد بسته‌ام. این فیلم کاری عظیم متعلق به هزار سال پیش است که دکورهایش توسط پروین صفری طراحی شده و در قشم ساخته می‌شود و قرار است از آذر ماه فیلمبرداری آن آغاز شود.»
اما مجید میرفخرایی هم در مراسم بزرگداشت کاظم فریبرزی گفته بود: «ما هر فیلم تاریخی و زمان‌داری که می‌خواهیم شروع کنیم نام استاد فریبرزی در لیست اول قرار دارد. کسی که تمام ساختارها را برعهده دارد و از تزئینات گرفته تا قالب‌سازی و نسبت به کارهایی که کمتر در ایران پرداخته می‌شود، مهارت دارد.»
او با بیان اینکه ما افراد متخصص در این حرفه را کم داریم مطرح کرده بود:« باید این رشته را در دانشگاه داشته باشیم و تدریس شود و امیدوارم نسل بعدی زیر دست امثال فریبرزی بتوانند تربیت شوند.»
کاظم فریبرزی هم پس از دریافت جایزه‌اش اظهار امیدواری کرده بود" تا بعد از این نیز دیگر بچه‌های پشت صحنه فراموش نشوند."
منبع: ایسنا
10
