آتش سوزی سایت محمدآباد قزوین در سایه بی تدبیری

چند سال پیش بود که خبر احداث یک سایت پیشرفته جهت مدیریت و ساماندهی پسماند و همچنین مرکزی جهت دفع بهداشتی زباله‌های قزوین و شهرهای همجوار آن تیتر خاص بسیاری از خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های سراسری شد.

قزوین به عنوان یکی از پیشروترین استان‌های کشور، دفن اصولی و بهداشتی زباله را در دستور کار خود قرار داده و با عزمی جدی سایت پسماند محمدآباد را در نزدیکی روستایی به همین نام از توابع شهرستان بویین زهرا با هدف پذیرش ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن زباله در روز و برای ۲۰ تا ۳۰ سال آینده احداث کرد.

این مرکز قرار بود یک واحد گسترده و تخصصی پردازش پسماند باشد که با دستگاه‌های روزآمد، امکان جداسازی پسماند، تهیه کود آلی و بازیافت دیگر بخش‌های مختلف پسماند را فراهم سازد اما متاسفانه این سایت نتوانست آن طور که باید و شاید ماموریت خود را به درستی انجام دهد.

ظرفیت ناکافی، تفکیک نشدن زباله، شیرآبه و بوی تعفن از مشکلات این سایت بود، مرکزی که به مدت حداقل ۲۰ سال با هدف دفن اصولی و بهداشتی زباله طراحی شده بود؛ به کمتر از ۱۰ سال نرسیده نفس‌های آخر خود را می‌کشد تا جایی که متاسفانه به جای انجام اقدامات اساسی، طی سال‌های گذشته با گرم شدن هوا حتی به آتش نیز کشیده می‌شود.

آتشی که مسوولان ذیربط علت آن را به وجود پلاستیک‌های شفاف و محیط سرشار از متان ناشی از پسماندهای آلی ربط می‌دهند اما به نظر می رسد که مساله چیز دیگری باشد.

سایت پسماند محمدآباد نفس مردم را گرفته است

مصطفی محمودی، دانش آموخته رشته مهندسی بهداشت محیط اظهار داشت: با وجود آنکه حدود ۱۰ سال از احداث این مرکز زباله می‌گذرد، همه ساله به جای حل مشکل و بحران‌های زیست محیطی آن، متاسفانه طی این مدت معضلات عدیده و زیادی نیز برای اهالی روستاهای اطراف، کشاورزان و دامداران منطقه نیز به وجود آمده است.

وی ادامه داد: اغلب کشاورزان روستاهای اطراف این سایت که به کاشت محصولات کشتاورزی از جمله یونجه، ذرت و گندم مشغول بودند به خاطر وجود گازهای خطرناک ناشی از پسماندها، تیشه به ریشه کشاورزی منطقه زده و متاسفانه محدوده وسیعی از مزارع کشاورزی را نیز آلوده به این گازهای سمی کرده است.

به گفته محمودی، انتشار بوی تعفن آمیز برآمده از سایت زباله، علاوه بر تجمع حیوانات ولگرد از جمله سگ، خطر آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه، به دلیل وجود شیرآبه‌های ناشی از زباله را نیز افزایش داده است.

وی با اشاره به وقوع آتش سوزی سال‌های اخیر در این مجتمع، افزود: این شایعه نزد اهالی منطقه وجود دارد که به دلیل انباشته شدن بیش از حد زباله و ناتوانی در تفکیک و دفن اصولی و بهداشتی آن، آتش سوزی‌های ایجاد شده ممکن است عمدی هم باشد.

این دانش آموخته رشته مهندسی بهداشت محیط به وقوع آتش سوزی اخیر که از ابتدای تیرماه جاری در این سایت به وقوع پیوسته و همچنان نیز ادامه دارد اشاره و یادآور شد: متاسفانه حجم آتش سوزی اخیر به قدری بالا بوده که دوده و خاکستر ناشی از آن تمامی مزارع اطراف را فراگرفته و تعدادی دام نیز به دلیل خوردن علف‌های آلوده تلف شده است.

وی، رهایی از مشکلات سایت زباله محمدآباد را نیازمند نگاه ویژه مسوولان استانی دانست و گفت: بهره مندی از هوای پاک ابتدایی‌ترین حقوق هر شهروند است اما این مرکز، نفس کشیدن برای اهالی روستاهای اطراف را نیز دشوار ساخته و علاوه بر شیوع بیماری های مختلف، نگرانی ها را در خصوص ادامه این روند بیشتر کرده است.

آتش سوزی، سایت پسماند محمد آباد خبر جدیدی نیست!

شیما شاهین‌فر، از فعالان محیط زیست استان قزوین در خصوص وضعیت سایت پسماند محمدآباد گفت: وقوع برخی حوادث از جمله آتش سوزی در این مرکز جمع آوری زباله که قرار بود کانونی امن برای تفکیک و دفع اصولی زباله‌ها و همچنین تهیه کمپوست از آن شود، خبر جدیدی نیست و سال هاست که چنین حوادثی در آن رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: وجود مواد پلاستیکی شفاف و گازهایی از جنس متان، امکان وقوع آتش سوزی و گسترش آن در این مرکز را بیشتر کرده و اگر قرار باشد از وقوع چنین رخدادهایی جلوگیری شود باید مشکلات اساسی آن که طی سال‌های گذشته مورد غفلت قرار گرفته به درستی ریشه یابی و برای رفع آن نیز بودجه‌های لازم تخصیص داده شود.

شاهین فر با بیان اینکه مجتمع محمدآباد بیش از آن که یک مرکز تخصصی و موثر در حوزه پسماند باشد، به عنوان مرکز دپو و دفن پسماند مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ اظهار داشت: روزانه حجم بالایی از پسماندها که عموماً هم تفکیک نشده به این مرکز منتقل می‌شود که همین موضوع زمینه خطر را برای آن بیشتر کرده است.

این کارشناس محیط زیست، اضافه کرد: فرآیندهای تفکیک زباله از مبدا، طی سال‌های اخیر با تغییر و تحولات عمده‌ای روبرو بوده تا جایی که به کارگیری روش‌های غیراستاندارد و عوامل غیرتخصصی در این فرآیند موجب سلب اعتماد عمومی و کاهش سطح مشارکت مردم در این زمینه شده است.

وی با بیان اینکه سازمان مدیریت پسماند شهرداری و محیط زیست استان باید نسبت به تفکیک زباله از مبدا، اهتمام ویژه‌ای داشته باشند، افزود: کیسه پسماند خانوارها، مخلوطی از انواع پسماندهای تر، خشک و خطرناک بوده که به طور طبیعی نیز انباشت آنها در سایت پسماند امکان وقوع هر نوع خطری را افزایش می‌دهد.

شاهین فر ادامه داد: عدم تفکیک زباله‌ها علاوه بر احتمال خطر وقوع آتش سوزی، معضلاتی چون نفوذ شیرآبه با غلظت بالای آلایندگی به منابع آبی و خاکی، هدر رفت منابع طبیعی قابل بازیافت و در نهایت اشغال ظرفیت زمین برای دفن پسماندها را به وجود می‌آورد.

مدیریت پسماند قزوین، نیازمند بهره گیری از یک برنامه راهبردی و مدت دار است

این فعال محیط زیستی با بیان اینکه، بسیاری از شهرهای کشور با جاری سازی روند مدیریت پسماند تر و خشک و همراه سازی مردم در زمینه مدیریت گروه‌های مختلف پسماند مانند پسماندهای عادی، بیمارستانی، صنعتی و ویژه ورود جدی در این زمینه داشته‌اند، افزود: در این حوزه قزوین نیز باید همانند سایر استان‌های پیشگام کشور، ضمن بهره مندی از تجربیات و اقدامات صورت گرفته، اقدام لازم را به عمل آورد.

شاهین فر با تاکید بر اینکه قزوین از نظر مدیریت پسماند نیازمند یک برنامه راهبردی و مدت دار است، تصریح کرد: در گام نخست باید عوامل زیرساختی سایت احداث و به روزرسانی شود و با کنترل کامل آن و تقویت ظرفیت‌های موجود، نسبت به ارتقای سطح مشارکت در زمینه جداسازی پسماندها از مبدا، اقدامات لازم به عمل آید.

به گفته وی، در گام های بعدی باید مجتمع محمدآباد به سمت اهداف از پیش تعیین شده حرکت و فرآوری و پردازش انواع پسماندها در دستورکار آن قرار بگیرد.

کوتاهی مسوولان ذیربط طی سال‌های گذشته، عامل آتش سوزی امسال سایت محمدآباد است

رییس اداره پردازش و دفن پسماند سازمان مدیریت پسماند شهرداری قزوین در این رابطه اظهار داشت: در محل دفن زباله یا لندفیل‌ها به طور کلی دو دسته حریق وجود دارد، دسته اول حریق‌های خود به خودی و دسته دوم نیز حریق انسان ساخت می‌باشند.

وی با اشاره به اینکه در لندفیل‌هایی که به صورت اصولی راهبری نبوده حریق‌های خود به خودی شایع هستند، افزود: در این نوع حریق که بیشتر در لندفیل‌های نوع بیوراکتور یا دفن نیمه هوازی اتفاق می افتد به جهت وجود مواد سوختنی مانند پلاستیک و مواد شیمایی که دمای اشتعال پایینی دارند و از سوی دیگر، افزایش درجه دمای هوا و واکنش‌های بیو شیمایی و نیز وجود اکسیژن، موجب حریق می‌شود.

وحید جباری تصریح کرد: در یک محل دفن، ۱۵ سانتی متر خاک پوششی علاوه بر جلوگیری از پراکندگی مواد سبک عنصر، ورود اکسیژن به لندفیل را متوقف و از ایجاد حریق گسترده و انتقال آن به سراسر لندفیل جلوگیری می‌کند.

وی با اشاره به اینکه بازچرخش شیرآبه زباله، به طور معمول تولید گاز را افزایش می‌دهد، خاطرنشان کرد: در لندفیل‌هایی که باز چرخش شیرآبه انجام می‌شود واکنش‌های شیمیایی به جهت وجود رطوبت به حداکثر رسیده و نتیجه این واکنش‌ها علاوه بر افزایش دما منجر به تولید گاز لندفیل می‌شود که ۶۰ درصد آن گاز متان است

وی ادامه داد، بنابراین در زمان باز چرخش باید به اطفای حریق توجه شود و در زمان ایجاد حریق نیز باید از شیوه اطفای مناسب که موجب انتقال شعله‌های آتش به سایر نقاط نگردد، استفاده شود.

به گفته وی، در حریق لندفیل بهترین کار استفاده از خاک است و در مواردی که مواد آتش گرفته با جریان آب به سایر نقاط منتقل می‌شود.

این کارشناس پسماند اضافه کرد: رعایت روش‌های اصولی دفن زباله بسیار حایز اهمیت بوده و باید این کار به صورت ساندویچی در لایه‌های ۱۵ سانتی متری خاک و یک متر زباله صورت گیرد که متاسفانه این موضوع در سال‌های گذشته آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته است.

وی یادآور شد: از دوم تیرماه جاری با کمک نیروهای آتش نشان و پوشش دهی ساندویچی محل‌های حریق سایت، در حال مهار آتش هستیم که البته بخش اعظمی از آن مهار و همچنان نیز احتراق زیرسطحی ادامه دارد.

این در حالی است که سرپرست معاونت خدمات شهری شهرداری قزوین که حاضر به گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این رابطه نشده بود، در ۹ تیرماه سال جاری گفته بود که مراحل نهایی عملیات مهار آتش‌سوزی در لندفیل ١٠ هکتاری مجتمع پردازش و دفع پسماند محمدآباد با خاکریزی محوطه به‌ منظور دفن و پوشش کامل زباله‌های نیم‌سوخته و جلوگیری از اشتعال مجدد در مراحل پایانی خود قرار دارد که این مساله نیز تاکنون محقق نشده است.

نیم نگاه:

قزوین به لحاظ مدیریت پسماند از گذشته تا حال نیازمند یک برنامه راهبردی و مدت دار بوده تا بتواند در این زمینه از بحران موجود در خود خارج شود در غیر این صورت وضعیت ناخوشایندتری در آینده گریبان این استان را خواهد گرفت.

برنامه ریزی‌ها در این زمینه باید مبتنی بر آینده نگری، بهره مندی از فناوری های روز و مشارکت های مردمی باشد و هر یک از محورهای یاد شده نیازمند مداخله افراد متخصص و کاردان، تامین بودجه لازم و تلاش در تحقق اهداف تعیین شده می باشد و از سوی دیگر اولویت مدیریت کلان استان نیز باید بر حفظ مسایل زیست محیطی متمرکز باشد و همه دستگاه‌ها و نهادها هم باید همسو با این اهداف حرکت کنند.

ارایه طرح‌هایی چون آموزش همگانی، فرهنگ سازی، پژوهش، توسعه و جاری سازی فرآیندها به همه نهادهای مرتبط نیز تکلیف شود تا بیش از این شاهد پیشروی مشکلات و بحران های مرتبط با موضوع پسماند در باغ شهر قزوین و شهرهای پیرامون آن نباشیم.

منبع: ایرنا

68