گره کور بی‌توجهی بر کمبود آب آشامیدنی شهرستان محمودآباد

شهرستان محمودآباد یکی از شهرهای ساحلی و گردشگرپذیر مازندران است که نزدیک ترین نقطه ساحلی به پایتخت کشور و از پرترددترین مناطق مسافر پذیر استان محسوب می شود.

این شهرستان کوچک و کم جمعیت دارای ۲ نقطه شهری محمودآباد و سرخرود است. شهرستان محمودآباد از جمله مهم ترین مناطق جذاب گردشگری استان است که علاوه بر مهمان نوازی ، رفته رفته به سمت مهمان و مهاجر پذیری حرکت کرده ، به طوری که بخش قابل توجهی از ساکنان دائم و فصلی آن را غیر بومیان به خصوص پایتخت نشینان تشکیل می دهند.

توسعه شهری محمودآباد در سال های اخیر به صورتی بود که برخی افراد بومی این شهرستان را با لقب تهران کوچک می شناسند ، لقبی که آسمان خراش های ساحلی به همراه اغلب ساکنان پایتخت نشینش آن را توجیه می کند.

شهرستان محمودآباد به خصوص در حوزه شهر سرخرود طی یک دهه اخیر تغییرات گسترده ای به خود دیده ، به طوری که بخش قابل توجهی از چهره شهر و بافت جمعیتی و فرهنگی آن دگرگون شده است. این شهر در طی چند سال اخیر علاوه بر معضلات اجتماعی همچون ترافیک و ساخت وسازهای مغایر با بافت سنتی ، گرفتار فشردگی تراکم جمعیتی تحمیل شده از ناحیه مهاجر و مهمان پذیری و کمبود امکانات زیرساختی ناشی از آن شده در حالی که گسترش افقی و عمومی آن با تصاحب غیرقابل باور زمین های کشاورزی و غیرکشاورزی همچنان ادامه دارد.

یکی از معضلات این منطقه که این روزها مزمن شده و حل آن غیرممکن به نظر می رسد ، کمبود آب آشامیدنی است ؛ مشکلی که برای بخشی از جمعیت منطقه چون زخم ناسور عذاب آور شده و فصل تابستان که می رسد گویی نمک بر رویش می پاشند. علاوه بر قطعی های چندین ساعته و کلافه کننده آب به خصوص در روزهای پایانی هفته ، حالا به گفته شهروندان وجود املاح هم به آن اضافه شده تا نشان دهد که سطل آبکشی به ریگ ته چاه رسیده است.

رسانه ای شدن این مشکل هم تازگی ندارد. شهروندانی که این مشکل را دارند می گویند که هر بار پیگیری رسانه ای تنها به وعده و وعیدهای شرکت آب و فاضلاب خلاصه شده در حالی که مسئولان این شرکت هم حل مشکل را نیازمند تامین اعتبارات سنگینی می دانند که تامین آن براحتی و در کوتاه مدت امکان پذیر نیست.

اظهارات مسئولان شرکت آب و فاضلاب چندان بیراه نیست. چشم بستن بر نبود زیرساخت های مورد نیاز از جمله تامین آب آشامیدنی و ساخت و ساز بی رویه حالا وضع را به جایی رسانده اگر قرار باشد این مجموعه تنها مشکل آب آشامیدنی همین منطقه را تامین کند ، باید کل بودجه و اعتبارات شرکت آب و فاضلاب مازندران را هزینه نماید.

روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب مازندران اردیبهشت ماه امسال اعلام کرده بود که آب شرب بخش سرخرود از مجموعه سنگ بست، تمسک و روستاهای مسیر از طریق پنج حلقه چاه با دبی ۱۰۵ لیتر در ثانیه از مجتمع آبرسانی دابوی شمالی تامین می شود و تاکنون برای رفع کمبود دبی آب لوله گذاری خط انتقال چدنی با قطر ۴۰۰ و ۵۰۰ میلی متر به طول ۱۷ کیلومتر با هزینه ای بالغ بر ۲۲۰ میلیارد ریال انجام شد.

در شرایط معمولی با این حجم تامین آب ، ساکنان منطقه نباید مشکلی داشته باشند ، ولی وضعیت در محمود آباد و سرخرود معمولی و عادی نیست و اصلا به همین خاطر است که تهران کوچک نام گرفته است.

ایرنای مازندران طی چند ماه گذشته تماس های زیادی از ساکنان محمودآباد و سرخرود در باره مشکل کمبود آب دریافت کرده است. تاکنون چند بار نیز گزارش های میدانی از این مشکل در مناطق مختلف تهیه کرده است ولی همچنان مشکلات پابرجاست.

دو هفته پیش نیز ساکنان آپارتمان های نوار شرقی ساحل سرخرود با ارسال نامه مکتوب برای خبرنگار ایرنا در محمود آباد از کمبود آب در فصل تابستان گله کردند. خبرنگار ما در بررسی میدانی متوجه شد که دستکم ۲۰ هزار نفر در این منطقه در مجتمع ها و برج های ساخته شده ساکن هستند و تقریبا درد مشترک همه قطعی آب است.

یکی از ساکنان این منطقه به خبرنگار ایرنا گفت : جمعیتی بالغ بر ۲۰ هزار نفر در این مجتمع ها و برج های مسکونی سرخرود سکونت دارند که آب مورد نیاز خود را از چاه های اطراف، تانکرهای سیار و یا خرید آب معدنی تامین می کنند.

بررسی های بیشتر حاکی از آن است که این معضل آب تنها مختص شهر سرخرود نیست و این مشکل گریبان‌گیر شهروندان شهر محمودآباد و حتی روستاهای آن نیز شده است.

یونسی یکی از شهروندان ساکن محمودآباد گفت : ما هر روزه طی ساعت ۱۲ تا ۱۵ و همچنین ساعت ۱۹ تا ۲۳ با افت شدید آب مواجه می شویم.

وی که یکی از ساکنین منطقه " آهو محله " واقع در پشت پارک طاهباز محمود آباد است ، افزود : در این ساعات روز آب به صورت قطره چکانی است و در ایام پیک مسافر و آخر هفته همین خروجی آب به صورت قطره ای نیز کاملا قطع می شود.

محمدزاده ، از ساکنان خیابان معلم محمودآباد گفت : مشکل آب در این شهرستان مربوط به چند وقت اخیر نیست بلکه حدود چند سال است این مشکل وجود دارد و با افزایش بی رویه ساخت و ساز ها و در پی آن جمعیت این مشکل هر ساله حادتر می شود.

وی با بیان اینکه حجم مخزن این منطقه کوچک است و پاسخگو جمعیت نمی باشد ، افزود: با ورود مسافران قطعی آب شدت می یابد و در ایام تعطیل ، شاهد چندین ساعته قطعی آب هستیم.

مشکل کجاست؟

مشکل این است که حوزه آب شرب شهرستان محمودآباد در سال های اخیر از ۲ ناحیه تحت فشار قرار گرفته است.

نخست این که در چند دهه اخیر همراه با فرسودگی شبکه توزیع ، اقدامی در جهت اصلاح شبکه و نوسازی آن صورت نگرفت و اگر هم صورت گرفته است پاسخگوی میزان فرسودگی نبوده به طوری که در حال حاضر بخش قابل توجهی از آب شرب شبکه به دلیل فرسودگی لوله ها هدر می رود.

از طرف دیگر یک دهه اخیر محمودآباد همراه با توسعه شهری شاهد رشد چشمگیر سکونت غیر بومیان بود و تغییر کاربری های گسترده ارضی کشاورزی مناطق روستایی و شهری این شهرستان نیز به موج مهاجرت خانه دومی ها سرعت بخشید.

افزایش جمعیت شهرستان محمودآباد در حالی اتفاق افتاد که مسئولان شهرستانی در دادن مجوز ساخت و ساز و تغییر کاربری ها توجهی به زیرساخت های شهرستان همچون ظرفیت توزیع آب شرب نداشتند.

به این ترتیب علاوه بر هدررفت بخش قابل توجهی از آب شرب شهرستان در شبکه توزیع که آمار دقیقی برای آن اعلام نمی شود، زیرساخت های شهرستان نیز جوابگو جمعیت کنونی ساکن نیست.

فرسودگی تجهیزات و کمبود اعتبار

رئیس اداره آب و فاضلاب محمودآباد عمده‌ترین مشکل شبکه آبرسانی این شهرستان را فرسودگی تجهیزات دانست و گفت: این تاسیسات و همین طور شبکه توزیع متعلق به ۴۰ سال پیش است و برای جا به جایی این شبکه محدودیت های زیادی وجود دارد که اصلاح و ترمیم آن هزینه بر خواهد بود و نیاز به اعتبار و نگاه ملی دارد.

عبدالهاشم رضاپور با بیان اینکه زیرساخت‌های حوزه آب شهرستان محمودآباد از کهنگی رنج می برد ، افزود : زیرساخت های موجود درحالت عادی جوابگوی مردم بومی و ساکنان دائمی محمودآباد نیست ، حال آنکه در برخی از مناطق مشکل آب ارتباطی با افزایش جمعیت ندارد و دائمی است.

وی با بیان اینکه خدمات در محمودآباد به صورت ملی و با اعتبار محلی است ، اظهار داشت : با توجه به حجم بالای مسافرت در ایام تعطیل به محمودآباد ، نباید انتظار داشت با امکاناتی که برای بومیان نیز کافی نیست خدمات وسیع ارائه داد.

رئیس اداره آب و فاضلاب محمودآباد با بیان اینکه اعتبار حوزه آب شهرستان نسبت به سال گذشته نصف شده است ، افزود: با توجه به حجم زیادی از ساخت و سازها و افزایش انشعابات و سکونت پرشمار غیربومیان نباید انتظار داشت با چنین اعتباری خدمات آب شرب ارتقا یابد.

رضاپور با بیان اینکه در زمان تعطیلات جمعیت شناور مازندران به سه برابر حالت عادی می رسد، گفت : مشکل آب در این شهر به کمیت آن برمی گردد که در ایام پیک مسافر مردم در این منطقه با کمبود آب شرب و کاهش فشار آب رو به رو می شوند.

وی به وارد مدار شدن بخشی از پروژه ی آبرسانی دابوی شمالی نیز اشاره کرد و گفت : با وارد مدار شدن طرح دابوی شمالی که به طول ۱۷ کیلومتر با هزینه ای بالغ بر ۲۲۰ میلیارد ریال انجام شده است مشکلات آب آشامیدنی مشترکین فعلی سرخرود و حدود ۴۰ روستای اطراف برطرف شده است.

این مسئول با بیان اینکه با اقدامات صورت گرفته اکثر مشکلات آب در روستاها رفع و از حالت بحرانی خارج شده است ، افزود : با این وجود همچنان روستاهای ما آسیب پذیرند و برای رسیدن به شرایط ایده آل نیاز به حفر چاه و مخزن ذخیره دارند.

توسعه نامتوازن شهری پاشنه آشیل خدمات رسانی

اظهارات مسئولان آب و فاضلاب از وجود کمبودها و محدودیت های مالی در توسعه و نوسازی شبکه آبرسانی محمودآباد در حالی است که این مشکلات مربوط به یک سال یا دو سال اخیر نیست و باید به صورت مستمر و هرساله توسعه می یافت.

اما در روی دیگر سکه مشکلات آب شرب محمودآباد از نگاه مسئولان آب و فاضلاب شهرستان آنچه منجر به دغدغه شده است ساخت و ساز بی رویه و تحمیل مشترکین جدید است ، مشترکینی که عمدتا غیربومی هستند و پیش بینی لازم برای تامین آب آشامیدنی آنها در کنار ساخت و سازهای انجام شده و سکونتشان انجام نشده است.

رئیس اداره آب و فاضلاب محمودآباد بابیان اینکه امروز مشکل آب شهرستان برکسی پوشیده نیست ، گفت: متاسفانه در سال های اخیر با رشد و توسعه نامتوازنی که در شهرستان محمودآباد انجام شده است یکسری مشکلاتی را برای این شهر به وجودآورده است.

رضاپور افزود: متاسفانه در سال های اخیر با هجوم ساکنان غیربومی به سمت مازندران به خصوص به شهرهای محمودآباد و سرخرود و میل شدید به ویلاسازی و برج‌سازی سبب افزایش مصرف کنندگان شده است که از توان شبکه آب شرب شهرستان خارج است.

وی با بیان اینکه شبکه آبرسانی بیشتر از این تحمل بار اضافی را ندارد ، تاکید کرد: اداره آب و فاضلاب شهرستان تا برطرف نشدن مشکلات آب شرب به متقاضیان جدید به خصوص در حوزه برجسازی انشعاب واگذار نمی کند.

رئیس آبفا محمودآباد بیشترین مشکل آب شرب این شهرستان را مربوط به شهر سرخرود عنوان کرد و گفت : متاسفانه شهرداری ها اقدام به دادن پروانه می کنند و سازندگان نیز بدون توجه به اینکه این منطقه ظرفیت افزایش جمعیت را دارد یا خیر ، شروع به ساختن واحدهای چندین طبقه و شهرک سازی می کنند.

رضا پور اظهار داشت : بیش از ۶ هزار واحدمسکونی در ساحل سرخرود ساخته شده است در حالی که هیچ توجهی به زیرساخت های شبکه آبرسانی نشده و هیچکس نیز در این زمینه پاسخگو نیست و در حال حاضر این تعداد واحد فاقد انشعاب آب ساخته شده است و عده ای از خانوار ها نیز در آن ساکن هستند که تنها برای آب رسانی همین منطقه حدود ۴۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است.

رضاپوربا بیان اینکه برای ساکنین بدون انشعاب سرخرودی به ۱۰۰ لیتر در ثانیه آب نیاز است ، توضیح داد: برای تامین آب این منطقه حداقل باید سه چاه حفر و خط انتقال ایجاد شود. اگر بخواهیم با امکانات فعلی به این ساختمان ها آب بدهیم هیچ آبی برای شهر باقی نخواهد ماند.

وی با بیان اینکه ساخت و سازها نیاز به ساماندهی دارد ، گفت : باید این مساله که کدام منطقه ظرفیت ساخت و ساز دارد ، مورد توجه شهرداری قرار بگیرد ولی در گذشته اینگونه نبود و اکنون هم نیست و بدون توجه به ظرفیت هر کسی در هر منطقه ای شروع به ساخت و ساز می کند و چون پروانه دارد اداره آب باید به آن خدمات بدهد.

رضاپور تاکید کرد : انداختن توپ مشکلات آب شرب در زمین اداره آب و فاضلاب و تحمیل بار بی توجهی توسعه متوازن بر دوش حوزه آبرسانی هیچ مشکلی از شهرستان محمود آباد و شهروندان آن برطرف نخواهد کرد.

دفاع شهردار از اختیارات صدور مجوز ساخت و ساز

در حالی مسئولان آب و فاضلاب محمودآباد نسبت به افزایش بی رویه ساخت و سازها در شهرستان به خصوص حوزه سرخرود گلایه دارند ، شهردار سرخرود می گوید که صدور هرگونه مجوزی برای ساخت و ساز طبق حدود اختیارات شهرداری و مطابق با قانون بوده است.

محسن کبود فیروزجایی گفت : وظیفه تامین زیر ساخت برعهده دستگاه های اجرایی همچون آب ، برق و مخابرات است و همخوانی با شرح وظایف شهرداری ندارد. ما در حوزه زیرساخت های انرژی همچون آب و برق و گاز هیچگونه دخالت و مراودات اجرایی نداریم ولی آماده ایم با همه دستگاه های اجرایی در ارتقای این بخش همکاری کنیم.

وی با اشاره به اینکه تامین زیرساخت های مورد نیاز انرژی برای توسعه شهری دارای متولیانی است، افزود : دستگاه ها در برابر حق انشعابی که از مشترکین دریافت می کنند باید برای ارتقاء و کیفی سازی و گسترش خدمات و همچنین رفع نیاز شهروندان هزینه کنند.

کبود فیروزجایی همچنین به صدور مجوز برای ساخت و سازهای اخیر اشاره کرد و گفت : پروانه‌های ساختی که شهرداری صادر می کند بر اساس ضوابط شهرسازی است و طبق تکلیف قانون هرجایی که جزو بافت شهری باشد قابلیت برخوداری از ساخت ساز را خواهد داشت و شهرداری نمی تواند مانع از ساخت و ساز شود.

شهردار سرخرود با اشاره به عضویت دستگاه های متولی همچون آب و فاضلاب در کمیته طرح تفضیلی ، افزود: این دستگاه ها می توانند در این کارگروه و در زمان تصویب طرح تفصیلی اعمال نظر کنند. به عنوان مثال وقتی در یک روستایی طرح هادی تهیه و تصویب می شود همه اعضای دستگاه های اجرایی در آن حضور دارند و طرح را امضا می کنند ، پس خودشان را مکلف به ارائه خدمات می کنند.

وی ادامه داد : در محدوده طرح تفصیلی ، ما از اداره آب و فاضلاب برای انشعابات استعلام نمی‌گیریم زیرا زمانی که خیابانی در هر محدوده شهری ترسیم می شود ، متولیان انرژی از میزان نیاز انشعابی آن آگاه هستند و آن را تایید می کنند.

شهردار سرخرود با بیان اینکه مجوز ساختی که شهرداری ارائه می دهد کاملا مطابق با قانون است ، گفت : در هیچ کجای قانون نیامده است که شما به مالک مجوز ساخت ندهید تا دستگاه های اجرایی اعلام آمادگی برای ارائه خدمات کنند.

فیروزجایی در پاسخ به این پرسش که آیا شهروندان و فعالان حوزه ساخت و ساز حق ندارند در زمان اخذ مجوز از کمبود زیرساخت در حوزه آبرسانی مطلع شوند ، اظهار داشت : این آگاه سازی در چارچوب وظیفه شهرداری نیست و ما تکلیف قانونی برای آن نداریم.

حذف میز نماینده آب و برق از شهرداری‌ها

فرماندار محمودآباد با اشاره به اینکه در گذشته نماینده آب و برق در شهرداری‌ها حضور داشت و هنگام صدور پروانه ساخت نظر کارشناسی می داد ، گفت: اما طبق قانون جدید ابتدا پروانه ساخت صارد می شود و سازنده پس از پایان و یا حین عملیات ساخت برای دریافت انشعابات اقدام می کند که دیگر دیر است.

علیرضا شریعت افزود : محدودیت‌های زیرساختی حوزه آب محمودآباد به صورت جدی گریبانگیر شهروندان شده است و تنها راه برون رفت از این وضعیت مشارکت بخش خصوصی خواهد بود.

وی تاکیدکرد : ساخت و سازها در محمود آباد به خصوص در شهر سرخرود بدون برنامه بوده و سیستم آبرسانی در آنجا هم قدیمی است . مثلا در یک منطقه با تاسیساتی آن هم قدیمی که باید تامین کننده نیاز یکصد خانوار باشد ، اکنون ۴۰۰ خانوار ساکن هستند.

فرماندار محمودآباد با بیان اینکه شهرستان ظرفیت این میزان از گستردگی ساخت و ساز را ندارد ، گفت : برای تامین بخشی از این زیرساخت ها باید سرمایه گذارانی که اقدام به ساخت و ساز می کنند در تامین زیرساخت ها مشارکت کنند.

البته شریعت به ساز و کار مشارکت سرمایه گذاران حوزه مسکن در جبران محدودیت های زیرساختی اشاره نکرد ولی افزود : اینکه توقع داشته باشیم دولت برای جبران زیرساخت ها در شرایط فعلی اقتصادی اقدام به هزینه های چندین میلیاردی کند تصوری دور از ذهن است و نه تنها از توان دولت خارج است ، بلکه در شرایط عادی نیز توجیه پذیر نیست.

خانه دومی‌ها باید هزینه پرداخت کنند

فرماندار محمودآباد با بیان اینکه شهر محمودآباد و سرخرود شهرهای کوچک استان با ظرفیت زیرساختی برای جمعیتی بومی و ثابت هستند ، تاکید کرد: خانه دومی ها و آنانی که قصد برج نشینی و ویلا نشینی در این شهرستان دارند باید برای برخوداری از زیرساخت ها هزینه پرداخت کنند.

وی افزود : درست است که محمود آباد شهرستان گردشگر پذیر است ولی نباید انتظار داشته باشیم دولت برای سکونت غیر بومی ها که شاید در سال به چند روز هم نرسد میلیاردها تومان از منابع عمومی و سهم تک تک ایرانیان را هزینه کند.

شریعت گفت : تنها راه حل برون رفت از مشکلات حوزه آب شرب شهرستان محمودآباد واگذاری به بخش خصوصی و سرمایه گذاری این بخش می باشد.

شهرستان محمودآباد اندکی بیش از یکصد هزار نفر جمعیت دارد. این شهرستان دارای ۲ شهر و ۸۴ روستا است و در حال حاضر ۴۶ هزار خانوار جزو مشترکین اداره آب این شهرستان هستند.

منبع: ایرنا

68