لاریجان مازندران؛ منطقه اسطوره‌ای شمال ایران+ تصاویر
لاریجان بخشی با 72 روستا و آبادی که در دو فصل بهار و تابستان پذیرای مسافران و گردشگران بسیاری است
منطقه‌ای که یکی از بزرگترین رودخانه مازندران یعنی رودخانه هراز را در دل خود نهفته، رودخانه‌ای که سرچشمه آن از دل دومین کوه فلات ایران و خاورمیانه با قله‌ای فرازای 5671 متر خروشان می‌شود تا طبیعت بکر و نشاط آوری برای جذب توریست به وجود آورد.
وجه تسمیه لاریجان در لغت‌نامه دهخدا آمده که کلمه لار و لَر که در سر آغاز برخی اسامی اماکن فلات ایران دیده می‌شود غالباً به معنی جوی و نهر است. چنان‌که در دریاچه لار و رودخانه لار در لاریجان نیز واژه (لار) وجود دارد در مجموع یعنی لاریجان در اصل *لاری گان یعنی جایگاه منسوب به نهر است.
بخش به دو دهستان بالا لاریجان و پایین لاریجان تقسیم می‌شود که با دو شهر رینه و گزنگ شناخته شده بسیاری از مردم خطه سرسبز استان مازندران است.
پرجمعیت‌ترین مناطق از لحاظ تراکم جمعیتی و یکی از غنی‌ترین آنها از لحاظ منابع گوناگون زیرزمینی است.
دماوند، ای دیو سپید پای در بند
دماوند، کوهی که به عنوان بلندترین کوه ایران و بلندترین قلهٔ آتشفشانی آسیا نام برده می‌شود و دومین کوه فلات ایران و خاورمیانه ثبت شده است. این کوه بلند به عنوان بام بلند ایران شناخته می‌شود که با ارتفاع 5741 متری سالانه پذیرای کوهنوردان بسیاری برای صعود قله است.
دماوند یک کوه آتشفشانی مطبّق که عمدتاً در دوران چهارم زمین‌شناسی موسوم به دوران هولوسین تشکیل شده و نسبتاً جوان است. فعّالیّت‌های آتشفشانی این کوه در حال حاضر محدود به تصعید گازهای گوگردی است. آخرین فعالیت‌های آتشفشانی این کوه مربوط به 38500 سال قبل بوده‌است.
این کوه در سی‌ام تیرماه سال 1387 به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملّی ایران ثبت شده و از سال 1381 به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته است و امروزه تلاش دوستداران محیط زیست و سازمان محیط زیست کشور بر این است تا این کوه بلند در آثار طبیعی جهان،" یونسکو" ثبت شود.
این کوه بلند یکی از افتخارات تاریخ ایران است و چه بسا در آثار باارزش شعراء و نویسندگان مطرح جهان و ایران آمده است به گونه‌ای که از دماوند در اساطیر ایران هم یاد شده است و شهرت آن بیش از هر چیز به این سبب است که ضحاک در آن به بند کشیده شده‌است.
در آثار ادبی فارسی نیز فراوان به این اسطوره و به طور کلّی‌تر کوه دماوند اشاره شده است و شاعر مطرح و نامی کشور ملک‌الشعرای بهار این اسطوره تاریخی را " ای وی سپید در بند، ای گنبد گیتی ای دماوند" بر اشعار حماسی خود یاد می‌برد.
آبگرم معدنی استراباکو درمانی برای بیماری‌های عفونی
در لاریجان چشمه‌های آب معدنی فراوانی یافت می‌شود که خاصیت درمانی دارد و در معالجه امراض پوستی، مفصلی، عصبی، و گوارشی موثرند، چشمه‌های آب اسک، آبگرم لاریجان و استراباکو حمام‌های آب معدنی گوگردی از آن جمله هستند.
در جاده هراز، تقریبا 110 کیلومتری تهران، 55 کیلومتری آمل، منطقه لاریجان، نزدیک روستای بایجان، مقابل تونل قدیمی رضاشاهی، در محلی به نام قلابن آبگرمی به نام استراباکو قرار دارد. آبگرم معدنی استراباکو با 4 چشمه با فواصل کم است که از دل کوه می‌جوشد و پس از چند متر به رودخانه هراز می ریزد.
این آبگرم معدنی با حرارت 34 درجه سانتیگراد از پای کوه جوشیده و پس از جمع شدن در دو استخر تقریبا بزرگ، از آن سر ریز کرده و به داخل رود خانه می ریزد و میزان ابدهی آبگرم معدنی استراباکو تقریبا 4 اینچ در ثانیه است.
کافر کلی، مجموعه‌ای منحصر بفرد برای سکونت تمرکزی یک منطقه در ایران
در منطقه کافرکلی در طول دره هراز از آبادی اسک تا روستای پنجاب به طول 42 کیلومتر در ارتفاعات مشرف به دره و همچنین در چند دره فرعی نزدیک 250 اتاق دست کند در دل صخره قرار دارند. این مجموعه در نوع خود از لحاظ تمرکز در یک منطقه، در ایران منحصر به‌فرد است.
با بررسی های صورت گرفته در محور هراز در 13 نقطه با تعداد متغییر غارهای دست کندی مواجه هستیم که در دل کوه کنده شده‌اند که این غارها جهت زندگی موقت یا دائم و یا بصورت یک مجموعه تدافعی و دیده بانی مورد استفاده قرار می‌گرفت. وجود اتاق‌های متعدد با طبقات متغیر و همچنین سرویس بهداشتی تالار و مکان‌های پخت و پز موید این مطلب است که در اینجا فضای معماری علاوه بر زندگی، مکانی جهت مقابله و دفاع در برابر دشمن خارجی نیز کاربرد داشته است.
طبقات دوم عمدتا با رویکرد دفاعی و دیده بانی ایجاد شد. غارهای محور هراز تماما در دل کوه و در طبقات به سمت قله و بالا ساخته شده‌اند.
کتیبه شکل شاه، اثر پنهان شده در ارتفاعات البرز
شکل شاه دیگر اثر تاریخی منطقه لاریجان است که به دستور ناصرالدین شاه قاجار از شمایل وی و تنی چند از ملازمانش بر دل صخره‌ای بر سر راه جاده تاریخی هراز (تنگه بند بریده) و در نزدیکی چشمه آب معدنی استراباکو، در تاریخ 1295 ه. ق. حجاری شده است.
این اثر کتیبه و شکل کنده کاری شده در دل کوه است و اثر مشابهش در تنگه واشی که تصویر فتحعلی شاه قاجار را نمایش داده است. رکن الاسفار، از معاصران ناصرالدین شاه که هردو اثر و هر دو پادشاه را دیده‌است نیز نظر مشابهی دارد.
از جاده فعلی هراز، نسبت به این اثر تاریخی دیدی وجود ندارد چرا که پشت تونل وانا (تونل طویلی بعد از روستای بایجان و قبل از منطقه امیری در مسیر آمل به تهران) قرار دارد. امروزه ساده‌ترین راه دسترسی به آن حرکت پیاده از جبهه جنوبی تونل وانا به سمت شمال پس از گذر از رودخانه و با حدود 10 دقیقه پیاده روی است.
در خلال جنگ جهانی دوم توسط سربازان شوروی سابق بخشی از این اثر تاریخی به جهت تیر اندازی این سربازان به آن از بین رفته است.
در حال حاضر تنها تابلوی راهنمای این اثر تاریخی در حدود 150 متری تونل وانا از سمت تهران و در سمت چپ جاده پیش از ورودی پل و تونل وانا نصب شده است.
محل قرارگیری این تابلو به گونه‌ای است که به هیچ عنوان توجه گردشگرانی که به سمت آمل می‌روند را جلب نمی‌کند، از طرفی گردشگران سمت مقابل هم اصلا نوشته‌های تابلو را نمی‌بینند!!!
این اثر تاریخی ثبت ملی میراث فرهنگی شده است و با توجه به اهمیت آن متاسفانه سرهای کتیبه‌ها در حال نابودی و از هم پاشیدگی است و نیاز به توجه بیشتر مسئولان امر است.
منبع: تسنیم
10
