خوشامدگویی به کرونا ویروس

دانشمندان می‏گویند «مهار افسارگسیخته طبیعت» منجر به بروز همه ‏گیری‏های بیشتر در آینده می‏شود. به گفته آنها از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی، حیوانات وحشی را به محیط‏های انسانی می‏کشاند و همین تلاقی است که باعث شکوفا شدن بیماری‌های جدید می‏شود.

دانشمندانی كه پیوند بین ویروس‌ها، حیات وحش و نابودی زیستگاه‌ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده‏اند، می‏گویند روش‏های مرسوم برای مهار ناعادلانه طبیعت، باید تغییر كند تا احتمال بروز همه‏گیری‏های مرگبار مانند Covid-۱۹ به تدریج کاهش یابد. به گفته آنها جنگل‌زدایی و دیگر اشکال تبدیل زمین‏های زراعی به مسکونی یا مرتعی به زراعی، گونه‏های عجیب و غریب را از سوله‏های تکاملی خود، به محیط‏های انسان‌ساخت منتقل می‏کند؛ جایی که آنها در تعامل و تولید نژادهای جدید بیماری هستند.

طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده، سه‌چهارم بیماری‌های جدید یا نوظهور که انسان را آلوده می‏کند، از حیوانات سرچشمه می‏گیرد، اما این فعالیت انسان است که خطرات عفونت را چند برابر می‏کند. یک تحقیق در حال توسعه تأیید می‏کند که خفاش‏ها که از آنها به عنوان منشاء بیماری کرونا یاد می‏شود، به طور طبیعی میزبان ویروس‌های زیادی هستند که در صورت تماس انسان‌ها با آنها یا تخریب اکوسیستم‏های طبیعی مانند جنگل‌های پاک‌تراشی شده یا تالاب‏هایی که برای ایجاد زمین‏های زراعی زهکشی شده‏اند، به احتمال زیاد این ویروس‌ها می‏توانند به انسان یا حیوانات دیگر منتقل ‏شوند.

در دنیای وحش، خفاش‏ها به ندرت می‏توانند عامل انتقال ویروس‌های خود به حیوانات دیگر باشند؛ اما از آنجا که گونه‏ها تمایل دارند در زیستگاه‌های متمایز و کاملاً مشخص و تغییرکاربری‌یافته به راحتی مستقر شوند، لذا به محض تبدیل اراضی به مصارف انسانی، احتمال افزایش تماس حیوانات و ویروس‌ها با انسان افزایش یابد. در این شرایط حیوانات وحشی می‏توانند در مناطق کوچک‌تر متمرکز شده یا به سکونتگاه‌های انسانی مانند خانه‏ها و انبارها مهاجرت کنند. این امر در مورد برخی حیوانات به‌ویژه در مورد خفاش‏ها بیشتر صادق است که عموما از حشراتی که در اطراف لامپ‏های روشنایی جمع می‏شوند یا حشراتی که در باغ‏ها هستند تغذیه می‏کنند.

چگونه کرونا جهان را در سه ماه تغییر داد؟

دو سال پیش، دانشمندان پیش‌بینی کرده بودند که ممکن است یک ویروس جدید از خفاش‏ها در آسیا پدیدار شود. اینکه آسیا مبدا این ظهور مرگبار پیش‌بینی‌شده بود، به این دلیل بود که این منطقه بیشتر‌ از سایر نقاط جهان، تحت‌تأثیر جنگل‌زدایی و سایر تخریب‏های زیست‌محیطی قرار گرفته است.

راجر فروتوس، یکی از پژوهشگران ارشد این مطالعه و متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه مونت‌پلیه فرانسه می‏گوید: مطالعات متعدد تأیید کرده تراکم و میزان ویروس‌های با میزبان خفاش در نزدیکی سکونتگاه‌های انسانی بیشتر است. او می‏افزاید: انسان‌ها محیط طبیعی خفاش‏ها را نابود می‏کنند و سپس ما گزینه‏های دیگری را برای آنها پیشنهاد می‏کنیم. برخی از آنها با یک محیط غیرطبیعی سازگار می‏شوند که گونه‏های مختلف ممکن است از آن عبور کنند؛ در‌حالی‌که در طبیعت تردد این همه موجود امکان‌پذیر نبوده است.

با جنگل‌زدایی، درها را به روی ویروس‌ها باز می‏کنید!

فروتوس می‏گوید: نابودی زیستگاه‌ها یک پیش‌شرط اساسی برای تکثیر ویروس‌های جدید است، اما این تنها یکی از چندین عامل مهم برای ظهور و پیدایش ویروس‌ها است. خفاش‏ها باید بتوانند بیماری را به انسان منتقل کنند؛ اما هنوز هیچ مدرکی مبنی بر انجام این کار به طور مستقیم از طرف خفاش برای انتقال ویروس کرونا وجود ندارد. دانشمندان می‏گویند در این میان واسطه‏هایی وجود دارد که یا عموما حیوان اهلی است یا حیوان وحشی که انسان‏ها برای تامین غذا، تجارت یا تهیه دارو یا رونق کسب و کارشان با آنها در تماس بوده‏اند.

زمانی که بیماری سارس در سال ۲۰۰۳ در چین شیوع یافت، این عامل واسطه، یک گربه زیرک بود. در شیوع بیماری مرس در خاورمیانه در سال ۲۰۱۲ نیز، شتر عامل انتقال معرفی شد. حالا در مورد بیماری کرونا دانشمندان می‏گویند به احتمال زیاد عامل انتقال، پانگوولین یا مورچه‌خوارها هستند.

در مقاله‏ای که به زودی در نشریات معتبر علمی منتشر می‏شود، پژوهشگران تاکید خواهند کرد که راهکار مهار همه‏گیری‏های آینده، ترس از دنیای وحش نیست، بلکه شناختن اینکه کدام یک از فعالیت‏های انسانی، مسئول ظهور و تکثیر بیماری دنیای وحش می‏شود، خیلی اهمیت دارد.

آمریکای جنوبی، کانون بعدی بیماری‌های همه‌گیر

دانشمندان تاکنون حدود ۳۲۰۰ سویه مختلف کروناویروس را در خفاش‏ها کشف کرده‏اند. اکثر آنها برای انسان بی‌ضرر هستند، اما دو سویه از آنها که در شرق آسیا پیدا شده‏اند، مسئول بیماری سارس و کووید ۱۹ بودند. آنها تاکید می‏کنند احتمال بروز همه‏گیری‏های مجدد ناشی از ویروس کرونا در شرق آسیا در آینده نزدیک زیاد است، اما همه‏گیری سایر بیماری‌های جدید ممکن است در جای دیگر ایجاد شود. در این میان آمریکای جنوبی به دلیل پاک‌تراشی سریع آمازون و سایر جنگل‌ها، یکی از نگرانی‏های جدید دانشمندان است. دانشمندان برزیلی دریافتند که شیوع برخی ویروس‌ها در بین خفاش‏هایی که در نزدیکی سایت‏های جنگل‌زدایی‌شده تاکنون شناسایی شده، حدود ۹,۳ درصد بیشتر از سایر نقاط بوده است؛ در حالی که در سکونتگاه‌های پیرامون جنگل‌های بکر، میزان شیوع بیماری ۳.۷ درصد کمتر از دیگر مناطق بوده است. این تحقیق نشان می‏دهد با جنگل‌زدایی و تغییر کاربری اراضی، شما درهای ورود ویروس‌ها به جوامع بشری را باز می‏کنید.

به گفته محققان، عوامل بیماری‌زا به طور طبیعی در طبیعت وجود دارد؛ اما وقتی انسان تعادل زیست‌محیطی را به هم می‌زند، شیوع بیماری‌ها شدت می‏گیرد. به‌عنوان نمونه، مناطقی از برزیل که بیماری لایم شیوع یافته، به دلیل وجود جوندگان غول‌پیکر است و شهرداری‏ها مرتبا در حال کشتن این جوندگان هستند؛ درحالی‌كه در مناطق جنگلی که جگوارها هنوز وجود دارند، این جوندگان با جمعیت کمتری زیست می‏کنند و بیماری هم در آنجا بسیار بسیار کمتر است. چون جگوارها عامل انتقل بیماری لایم را که جوندگان هستند، به‌طور طبیعی کنترل می‏کنند. به همین دلیل وقت آن رسیده تا ما در مورد نحوه برخورد با حیوانات وحشی و طبیعت فکر کنیم. در حال حاضر ما بسیار دور از انتظار پیشینیان‌مان، با آنها سر و کار داریم.

ترا اسمایلی ایوانس، اپیدمیولوژیست دانشگاه کالیفرنیا می‏گوید: «امروز دیگر، ارتباط بین تنش‏های محیطی و سلامت انسان توسط بیماری همه‌گیر آشکارتر شده است.» او می‏گوید: «من امیدوارم یکی از مثبت‏ترین درس‏هایی که از فاجعه وحشتناک کرونا می‏گیریم، درک این مسئله باشد که بین نحوه برخوردمان با طبیعت تجدیدنظر کنیم، چرا که رفتار ما با طبیعت بر سلامتی ما تأثیر می‏گذارد. بنابراین اکنون، مساله حفظ محیط زیست دیگر فقط مساله حفظ حیات وحش نیست، بلکه مساله بقای خود ما انسان‌هاست که مستقیما به بود و نبود طبیعت گره خورده است.

دانشمندان می‏گویند برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های آتی در آینده، همکاری‏های بین‌المللی برای تشویق آموزش در سطح محلی لازم است تا شیوع ویروس‌ها در مراحل اولیه، شناسایی و مهار شود. اگرچه این امر متحمل صرف هزینه‏ های هنگفت است، اما آنها می‏گویند این کار اقتصادی‏تر از آن است که بعدا یک بیماری همه‌گیر ایجاد شود و جهان را قفل کند.

آنها هم‌چنین تأكید می‏کنند ترس از کرونا نباید ما را به دشمنی با خفاش‏ها تشویق کند چرا که خفاش‏ها نقش مهمی در كنترل حشرات و گرده‌افشانی گیاهان دارند؛ بنابراین زندگی ایمن و سازگار با خفاش‏ها همان چیزی است که باید روی آنها تمرکز کنیم، نه اینکه آنها را از بین ببریم. صلح سبز جهانی نیز در گزارش اخیر خود هشدار داده آمازون می‏تواند در آینده نزدیک شاهد انتشار ویروس‌های مرگباری از دیگر حیوانات باشد و رئیس‏جمهور برزیل که پیوسته دستور به پاک‌تراشی این جنگل‌ها می‏دهد، باید این مهم را درک کند. به گفته مسئولان این موسسه زیست‌محیطی، پاک‌تراشی جنگل‌های آمازون، بحران‏های آینده را وخیم‏تر می‏کند. بنابراین جنگل‌تراشی باید سریعا متوقف شود و دولت باید هزینه‏های حفاظت از جنگل‌ها را تامین کند.

منبع: روزنامه سازندگی

70