کاهش بیش از ۱.۵ متری تراز دریای خزر طی ۲۶ سال اخیر

بهزاد لایقی ضمن اشاره به کاهش پنج سانتی‌متری تراز آب دریای خزر نسبت به سال گذشته اظهار کرد: داده‌های ایستگاه‌های پایش دریای خزر از سال ۱۳۷۴ تاکنون روندی کاهشی در تراز آب دریای خزر را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: از سال ۷۴ تاکنون به‌طور متوسط سالانه حدود شش سانتی‌متر از تراز آب دریای خزر کاهش پیدا کرده یعنی طی ۲۶ سال اخیر تراز آب دریای خزر ۱.۵ متر کاهش پیدا کرده که رقم قابل توجهی است.

لایقی مهم‌ترین عامل کاهش تراز آب این دریاچه را کاهش بارندگی در حوضه آبریز دریای خزر و کم شدن دِبی رودخانه‌های این حوضه به‌ویژه رودخانه ولگا - که بیش از ۸۵ درصد آب دریای خزر را تامین می‌کند- عنوان کرد و گفت: شدت تابش خورشید بر دریای خزر و تبخیز آب در نتیجه کاهش ابرناکی و بارندگی افزایش می‌یابد و موجب کاهش هرساله تراز این دریاچه می‌شود.

وی ادامه داد: حجم آبی که سالانه در این دریاچه از دست می‌رود، کم نیست بنابراین به‌نظر نمی‌رسد که راهکارهای مصنوعی و انسانی مانند طرح‌های انتقال آب یا کاهش مصرف آب رودخانه‌های حوضه آبریز دریای خزر بتواند مشکلات را برطرف و کمبود آب را جبران کند و تنها بارش است که می‌تواند این شرایط را تغییر دهد.

لایقی خاطرنشان کرد: علل کاهش بارندگی‌ در منظقه دریای خزر از جهات مختلفی قابل بررسی است اما نباید فراموش کنیم که از طرفی به تغییر اقلیم که ناشی از فعالیت‌های بشری است نیز ارتباط دارد. افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو به علت فعالیت‌های انسانی موجب ایجاد تغییراتی در الگوی بارش‌ها، آب و هوا و گرم شدن کره زمین شده است بنابراین کاهش انتشار این گازها شاید به‌طور ضمنی کمکی در این زمینه کند. با این حال یافتن راهکاری مناسب برای وضعیت تراز دریای خزر نیازمند همکاری، ‌همفکری و تعامل بین تمام کشورهای ساحلی دریای خزر است.

مدیر کل مرکز علوم جوی و اقیانوسی سازمان هواشناسی کشور در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به بیست و پنجمین نشست کمیته هماهنگی آب و هواشناسی دریای خزر (Caspcom) که دوشنبه (۳ آبان) به‌میزبانی کشور روسیه به‌صورت مجازی برگزار شد، درباره مباحث مهمی که در این نشست مطرح شد، توضیح داد: یکی از موضوعاتی که در این نشست مورد بررسی قرار گرفت اقدامات ملی کشورهای حاشیه دریای خزر در زمینه توسعه شبکه مشترک پایش پارامترهای آب و هواشناسی و پیش‌بینی وضعیت تراز آب دریای خزر و سایر پارامترها همچنین خدمات هواشناسی دریایی برای کاربران این حوضه بود و کشورها گزارش‌های خود را در این زمینه ارائه کردند.

وی ادامه داد: در این نشست تمام اعضا قریب به اتفاق اعلام کردند که تراز آب دریای خزر رو به کاهش است این در حالیست که اثرات کاهش تراز آب دریای خزر در بخش جنوبی کمتر است چراکه شیب ساحل دریای خزر در بخش جنوبی آن بیشتر است اما در بخش‌های شمالی کم است و در نتیجه اثرات کاهش تراز آب، سواحل این منطقه را با خطر خشک‌شدگی مواجه می‌کند.

لایقی افزود: اثرات ناشی از تغییر اقلیم بر دریای خزر، کاهش بارش‌ها در حوضه آبریز رودخانه ولگا و سایر رودخانه‌های تامین‌کننده آب دریای خزر از دیگر مباحثی بود که در نشست کمیته هماهنگی آب و هواشناسی دریای خزر مطرح شد همچنین در زمینه عملیاتی کردن موافقت‌نامه Caspcom، مقررات داخلی این کمیته به تصویب رسید و طبق روال سال‌های گذشته داده‌های مربوط به تراز آب دریای خزر و روان‌آب رودخانه‌هایی که وارد دریای خزر می‌شوند، تبادل و برنامه‌هایی برای توسعه ایستگاه‌های پایش در دریای خزر و ارتقای کیفیت آن‌ها طی سال‌های آتی ارائه شد.

لایقی در پایان گفت: امیدواریم بتوانیم با همکاری کشورهای حاشیه دریای خزر راهکارهای مناسبی برای مقابله با تهدیدات و مخاطراتی که متوجه دریای خزر است، پیدا کنیم.

ایران دبیرخانه کمیته هماهنگی آب و هواشناسی دریای خزر (Caspcom) است و امسال سحر تاجبخش - رییس سازمان هواشناسی کشور- رییس بیست و پنجمین نشست این کمیته بود.

منبع: ایسنا

70