تلاش برای قانونی کردن کشتار خونین پرندگان به وسیله محمیه
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان در واکنش به تلاشها برای قانونی کردن محمیه‌ها و نسل‌کشی پرندگان مهاجر گفت: مدیرکل با چنین تصمیمی موافقت نکرد.
پس از آنکه فروش مجوز شکار چارپایان و پرندگان خبرساز شد و اعتراضات بسیاری را رقم اخیرا زمزمه‌هایی مخوف از زبان فعالان محیط زیست شنیده می‌شود که باورش دشوار است و در صورت محقق شدن پیامدهایی ناگوار برای حیات وحش خوزستان به همراه خواهد داشت. زمزمه احتمال صدور مجوز از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان برای نسل‌کشی پرندگان مهاجر با استفاده از «محمیه»: دامگاه‌هایی که بسته به مساحتشان جمعیتی بین 50 تا 400 پرنده را از گونه‌های متعدد شامل گونه‌های حمایت‌شده و در خطر انقراض، اسیر و برای سربریدن آماده می‌کنند.
روند ایجاد محمیه، صید، سربریدن، جابه‌جایی و عرضه پرندگان مهاجر در بازارها تخلفی است که سازمان حفاظت محیط زیست تا کنون اقدام قاطعی برای مهار آن صورت نداده اما یگان حفاظت محیط زیست استان خوزستان با امکانات و نیروهای اندک خود توانسته در برخی موارد نسبت به تخریب محمیه‌ها و برخورد با متخلفان اقدام کند و امید برای ریشه‌کن شدن این تخلفات را در دل دوستداران محیط زیست و قانون‌مداران زنده نگاه دارد. زمزمه صدور مجوز برای برپایی محمیه که با توجه به شکارفروشی‌های گسترده سازمان حفاظت محیط زیست طی ماه‌های گذشته چندان هم از دور از تصور نیست، اما این روزنه امید را برای همیشه خاموش خواهد کرد و بر نسل‌کشی پرندگان مهاجر در دامگاه‌های سودجویان مهر تایید خواهد کوبید.
به منظور روشن شدن موضوع، پرسش‌هایی را با عادل مولا، معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در میان گذاشتیم.
مولا: هنوز مجوزی صادر نشده و در حال حاضر برپایی محمیه و صید به وسیله آن تخلف است. اما بالاخره محمیه‌داران هم باید امرار معاش کنند. به همین دلیل تصمیم‌گرفته‌ایم دوره‌های آموزشی برای آنها بگذاریم تا پس از آنکه آموزش‌های لازم را دیدند سال آینده بتوانیم برایشان مجوز صادر کنیم تا به صورت قانونمند از محمیه استفاده کنند.
اگر استفاده از محمیه تخلف است، چه جور آموزشی قرار است برای استفاده از محمیه به صیادان داده شود؟
مولا: تصمیم داریم به محمیه‌داران آموزش‌های لازم را بدهیم تا پرنده‌های حمایت‌شده را بشناسند و صید نکنند و فقط پرندگانی که حمایت‌شده نیستند را به فروش برسانند. اگر این آموزش، موفقیت‌آمیز انجام شود، از سال آینده به آنها مجوز می‌دهیم تا بدون اینکه به گونه‌های حمایت‌شده آسیب برسانند بتوانند امرار معاش کنند.
اما در صید با محمیه گزینشی در کار نیست و همه پرنده‌ها اعم از حمایت‌شده و نشده به دام می‌افتند و ساعت‌ها در آب تقلا می‌کنند. پرنده حمایت‌شده‌ای که ساعت‌ها در آب تقلا کرده می‌تواند مانند قبل به حیاتش در طبیعت ادامه دهد؟
مولا: به محمیه‌داران آموزش می‌دهیم که پرنده‌های حمایت‌شده مانند اردک مرمری، اردک سرسفید، گیلار و خوتکا را که در محمیه گرفتار شده‌اند پس از نصب یک پلاک ردیاب رهاسازی کنند. بدین ترتیب می‌توانیم آنها را ردیابی و رویشان تحقیقات هم بکنیم. پرنده‌های حمایت‌نشده مانند مرغابی‌سانان و غازسانان و چنگر را هم می‌توانند بردارند و بفروشند.
با این کمبود امکانات و نیروی یگان حفاظت محیط زیست، چگونه می‌توان بر عملکرد محمیه‌ها نظارت داشت و اطمینان حاصل کرده که صیادان، پرندگان حمایت‌شده را رها می‌کنند؟
مولا: سمن‌ها و مردم آنقدر به محیط زیست حساس شده‌اند که از نیروهای محیط زیست هم متعصب‌تر هستند. خودشان نظارت خواهند کرد.
محمدعلی یکتانیک، فعال و کارشناس محیط زیست در واکنش به احتمال قانونی شدن برپایی دام زمینى محمیه می‌گوید: اینکه بگویند به صیادان آموزش می‌دهیم تا گونه‌های حمایت‌شده‌ای را که در محمیه گرفتار می‌شوند رهاسازی کرده و گونه‌های غیرحمایت شده را بفروشند بیشتر به یک شوخی شبیه است. به فرض محال که با نیرو و امکانات اندک محیط زیست، بتوانند صیادان متخلف را وادار به رهاسازی گونه‌های حمایت‌شده کنند، پرنده‌ای که طی روند صید و گرفتار شدن در تور، دچار آسیب‌های جدی شده دیگر نمی‌تواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد.
وی ادامه می‌دهد: ماهیت محمیه، نسل‌کشی نامحدود و غیرگزینشی پرندگان است. محمیه دقیقاً مانند سم عمل می‌کند و بسته به مساحتی که دارد کلیه پرندگان را فارغ از نوع گونه و تعداد، قربانی می‌کند. ما چیزی به نام قانون داریم که ماهیت محمیه با آن کاملاً مغایر است. قانون به ما می‌گوید که حتی گونه‌های حمایت‌نشده پرندگان هم باید طبق ضوابطی شکار شوند. ضوابطی که نسل‌کشی توسط محمیه‌ها با آن هم‌خوانی ندارد.
یکتانیک یادآور می‌شود: قانون نهایتا شکار ٢ درصد از جمعیت مازاد را موجه می‌داند. یعنی اگر منطقه‌ای ظرفیت حضور هزار پرنده را داشته باشد و به جای هزار پرنده در آن منطقه هزار و صد پرنده وجود داشته باشد می‌توان ٢ در صد از آن صد پرنده مازاد را شکار کرد. اما محمیه در عمل پرندگان را قتل عام می‌کند.
وی با ابراز تاسف از اینکه وضعیت مدیریت حیات وحش به جایی رسیده که برخی به خود اجازه طرح چنین احتمالاتی را می‌دهند می‌گوید: صدور مجوز برای محمیه یک خیانت جبران‌ناپذیر و غیرقابل چشم‌پوشی به محیط زیست کشور است.
پاسخ‌های نگران‌کننده عادل مولا و توضیحات محمدعلی یکتانیک سبب شد تسنیم به منظور روشن شدن جزئیات نحوه نظارت بر محمیه‌ها پرسش‌هایی را با فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان در میان بگذارد که خوشبختانه رویکرد این مقام مسئول نسبت به صدور مجوز برای برپایی محمیه‌ها نگرانی‌ها را به میزان قابل توجهی رفع می‌کند.
حسن آقاشیرمحمدی، در واکنش به خبر برنامه‌ریزی برای قانونی‌کردن محمیه می‌گوید: چنین احتمالی وجود ندارد. غیرممکن است برای چنین تخلف محیط زیستی بزرگی مجوز صادر شود. در حال حاضر هم در حد توان و امکاناتمان با سودجویان برخورد می‌کنیم و محمیه‌ها را از بین می‌بریم.
وی ادامه می‌دهد: سودجویانی که تا به امروز به بهره‌برداری اقتصادی نامحدود از پرندگان مهاجر خو کرده‌اند به درآمد کمتر قانع نخواهند شد. طی سال‌هایی که طمع‌ورزان با برپایی محمیه به قتل عام پرندگان مهاجر مشغول هستند یگان حفاظت محیط زیست با امکانات و نیروی اندک خود کوشیده در حد امکان با این تخلفات برخورد کند اما صدور مجوز برای این تخلفات، همین کنترل و نظارت را هم غیرممکن خواهد کرد.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان در پاسخ به اینکه اگر بنا نیست برای محمیه پروانه صادر شود چرا اداره کل حفاظت محیط زیست برای برپاکنندگان محمیه، دوره آموزشی برگزار می‌کند گفت: تا کنون دوره آموزشی برگزار نشده و قول و قراری هم در این زمینه با متخلفان نداشته‌ایم. از زمانی که موضوع آموزش متخلفان و صدور مجوز برای محمیه طرح شد مورد مخالفت قرار گرفت. مدیرکل محترم حفاظت محیط زیست خوزستان هم با چنین تصمیمی موافقت نکرده‌اند و با صراحت اعلام می‌کنم تا زمانی که بنده به عنوان فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خوزستان به طبیعت ایران خدمت می‌کنم برنامه‌ای برای قانونی کردن این تخلفات سودجویان و صدور مجوز برای محمیه وجود ندارد.
هر چه که هست شواهد حکایت از تلاشها برای پوشاندن جامه قانون بر تخلفاتی دارد که تهدیدی جدی برای محیط زیست به حساب می‌آیند. تلاش‌هایی که مشابهشان در ماه‌های گذشته مورد استقبال سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و طغیان شکارفروشی در زیستگاه‌های شاخص کشور را رقم زده. صدور مجوز برای کشتار دستکم 200هزار پرنده در آسمان تهران طی مدت سه ماه، یکی از این موارد است. اقدامی که کیومرث کلانتری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران در توجیه آن گفت:«غریزه شکارچی باید ارضا شود. »
حالا باید منتظر ماند و دید آیا شکارفروشان و ذی‌نفعان شکار خواهند توانست مهر تایید سازمان حفاظت محیط زیست را بر ابزار نسل‌کشی پرندگان مهاجر در خوزستان بنشانند یا عرق محیط زیستی مسئولان طبیعت‌دوست این سازمان مانع از این اقدام خواهد شد.
محمیه به آبگیرهای مصنوعی نسبتا وسیعی گفته می‌شود که صیادان به منظور صید پرندگان ایجاد می‌کنند. در این آبگیرها تورهای بزرگی جاسازی شده و به منظور جذب پرندگان، غلات پخش می‌شود. حالا این دام بزرگ که محمیه نام دارد آماده است و پرندگان مهاجری که برای مدتی زمستان‌گذرانی در تالاب‌های جنوبی کشور بر فراز استان خوزستان پرواز می‌کنند را به سوی خود جذب می‌کند. محمیه‌ها در پاییز و زستان مملو از دسته‌های پرندگان مهاجری هستند که یا بر اثر گرفتار شدن طولانی‌مدت در تورها جان می‌دهند و یا توسط صیادان سربریده می‌شوند.
منبع: تسنیم
1981
