یکه‌تازی تک‌آهنگ‌های پاپ برای دریافت مجوز
بررسی آمار مجوزهای صادر شده از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد نشان می‌دهد که تک‌آهنگ‌های موسیقی پاپ همچنان در صدر درخواست‌ها هستند.
هفته گذشته دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آمار رسمی صدور مجوزهای بخش موسیقی را منتشرکرد و پس از این گزارش واکنش‌های متفاوتی از سوی کارشناسان مطرح شد، گروهی با اشاره به سهم بالای مجوزهای صادر شده برای تک‌آهنگ‌ها براین باورند که شرایط اقتصادی باعث بروز چنین اتفاقی شده است و گروه دیگر با اشاره به سهم بالای ژانر نواحی در آلبوم‌ها براین باورند که همواره اصالت موسیقی برای خیلی‌ها مهم است، اما یک نکته در میان تمامی این آمار خودنمایی می‌کند که سهم کودکان یا همان آینده‌سازان کشور تنها یک مجوز بود.
آخرین گزارشی که دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره تعداد مجوزهای صادر شده در ماه اردیبهشت ارائه کرده اینچنین آمده است؛ 380 تک آهنگ، 26 آلبوم موسیقی، 10نماهنگ و 8 تأسیس و تمدید استودیوی صدابرداری و مراکز تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری.
اما نکته جالب اینجاست که اگر به گزارش قبلی دفتر موسیقی وزارت ارشاد دقت کنیم می‌بینیم تعداد مجوزهای صادر شده 570 تک آهنگ و 30 آلبوم صوتی در دو ماه اسفند 1401 و فروردین 1402 بوده است، آماری که حکایت از تغییر روند معنادار مجوزهای درخواستی از سوی فعالان این بخش دارد.
آخرسالی پرتقاضا برای شعر
بررسی مجوزهای صادر شده از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد برای آخرین ماه سال گذشته نشان می‌دهد که مجموعا 1203 مجوز برای متقاضیان صادر شده که سهم تک‌آهنگ‌ها 391 مورد، آلبوم موسیقی 19 مورد، نماهنگ 29 مورد، مجوز تاسیس و تمدید استودیوهای ضبط صدا 8 مورد و 756 پرونده قطعه شعر حکایت از افق‌های تازه‌ای در موسیقی ایران برای سال جاری دارد.
بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد در این آمار رسمی سهم تک آهنگ‌ها از کل مجوزهای صادر شده در دوره مورد نظر ما 32.50 درصد، آلبوم‌های موسیقی 1.57 درصد، نماهنگ‌ها 2.41 درصد، قطعه شعر‌ها 62.84 درصد و تمدید یا صدور مجوز استودیوها 0.66 درصد بوده ولی واقعیت اصلی زمانی نمایان می‌شود که دو سهم زیرمجموعه‌های بخش تک‌آهنگ‌ها و آلبوم‌های این دور را بررسی کنیم تا دریابیم روند موسیقی در آخرین ماه سال گذشته چگونه بوده و در بهار سال جاری باید منتظر چه اتفاقی می‌بودیم.
در بخش مجوزهای صادر شده برای آلبوم‌های موسیقی بررسی دقیق نشان می‌دهد ژانر سنتی 47 درصد مجموع مجوزها را به خود اختصاص داده و در پله بعدی ژانر کلاسیک با سهم 21 درصدی قرار گرفته است، اما در بخش مجوزهای صادر شده برای آلبوم موسیقی سهم ژانر پاپ تنها 16 درصد است و به دنبال آن ژانر نواحی با 11 درصد و ژانر تلفیقی با سهم 5 درصدی قرار دارد.
از سوی دیگر وقتی به مجوزهای صادر شده برای تک‌آهنگ‌ها و سهم ژانرهای مختلف در آن نگاه کنیم با واقعیت کاملا متفاوت و معنادار روبرو خواهیم شد. به این ترتیب که در این دوره مجموعا 391 مجوز برای تک آهنگ‌ها صادر شده که موسیقی الکترونیک 5 مورد یعنی سهمی معادل 1.27 درصد، موسیقی کلاسیک با 8 مجوز سهم 2.04 درصدی به خود اختصاص داده و در ادامه تعداد 336 مجوز صادر شده برای ژانر پاپ سهمی معادل 85.93 درصدی از مجموع مجوزها برای این نوع موسیقی دست و پا کرده و به دنبال آن 18 مجوز موسیقی تلفیقی سهمی معادل 4.60 درصد به دست آورد و موسیقی نواحی که در بخش آلبوم‌ها اقبال گسترده‌ای داشت اینجا با کاهش صدور مجوز معناداری روبرو شده است چون تنها 13 مجوز در این زمینه یعنی سهم 3.32 درصدی را شاهد هستیم و در بخش سنتی‌ها نیز فقط 9 مجوز صادر شده که سهم 2.30 درصدی برای این ژانر به ارمغان آورده و در نهایت 2 مجوز صادر شده برای رسیتال پیانو تنها سهم 0.51 درصدی از کل مجوزهای اسفند ماه برای تک آهنگ‌ها به خود اختصاص داده است.
فروردین ماهی کم تقاضا برای آلبوم
بعد از بررسی دقیق و زیر ذره‌بین قرار دادن بخش‌های مختلف مجوزهای صادر شده از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد دقت نظر در مجوزهای صادر شده برای اولین ماه سال 1402 نشان می‌دهد این ماه تنها 11 مجوز برای آلبوم موسیقی صادر شده است. در آمارهای رسمی که از سوی دفتر موسیقی برای این دوره صادر شده مجموعا 652 مجوز صادر شده که از این تعداد مجوز صادر شده سهم مجوزهای صادر شده برای قطعه شعر با 444 مجوز یعنی معادل 68.09 درصد از کل در صدر جدول قرار گرفته است.
این درحالی است که رتبه دوم مجوزها دوباره در اختیار تک‌آهنگ‌ها با 179 مورد صدور مجوز یعنی سهم 27.45 درصدی از کل و به دنبال آن 11 مجوز برای آلبوم موسیقی معادل سهم 1.68 درصدی قرار دارد که سومین رتبه را به خود اختصاص داده و 10 مجوز صادر شده یعنی معادل سهم 1.53 درصدی برای نماهنگ‌ها چهارمین ردیف از جدول مجوزهای نخستین ماه سال جاری است و بعد از آن دوباره تکرار صدور یا تمدید 8 مجوز برای استودیوها با سهمی معادل 1.22 درصد دیده می‌شود.
از سوی دیگر بررسی ریزبینانه 179 مجوز صادر شده برای تک آهنگ‌ها نشان می‌دهد نخستین رتبه در اختیار 152 مجوز صادر شده برای ژانر پاپ یعنی سهمی معادل 84.91 درصد است و بعد از آن 8 مجوز صادر شده برای موسیقی سنتی که سهم 4.46 درصدی دارد قرار گرفته و هرچند ژانر تلفیقی شاهد افت 12 موردی صدور مجوز صادر شده فروردین نسبت به اسفند بوده اما 6 مجوز صادر شده با سهمی معادل 3.35 درصد از کل مجوزهای این ماه مقام سوم جدول را در اختیارش قرار داده و صدور 5 مجوز برای ژانر کلاسیک در این دوره سهمی 2.79 درصدی را از کل مجوزها را برایش به ارمغان آورده است. اما موسیقی نواحی در فروردین ماه گذشته تنها 4 مجوز یعنی 2.23 درصد از کل مجوزها را در اختیار داشته و موسیقی الکترونیک هم با 3 مجوز سهم 1.67 درصدی به خود اختصاص داده اما صدور یک مورد مجوز سرود در این مها سهم 0.55 درصدی را به این مجموع اختصاص داده تا جدول صدور مجوزهای تک‌آهنگ‌ها در این ماه به پایان برسد.
اما نگاه دقیق‌تر به 11 مورد مجوز صادر شده برای آلبوم‌های موسیقی در این دوره نشان می‌دهد دوباره جایگاه اول در اختیار ژانر موسیقی سنتی با 5 مجوز و سهمی معادل 45.45 درصد قرار دارد و به دنبال آن موسیقی کلاسیک با 3 مجوز و سهمی معادل 27.27 درصد قرار دارد که بیانگر این نکته است که موسیقی کلاسیک و نواحی در این ماه بیشترین تقاضا را به خود اختصاص داده‌اند و اتفاقا عقب نشینی آلبوم پاپ با تنها 1 مجوز و سهم 9.09 درصدی نشان می‌دهد ظاهرا مخاطبان این ژانر از موسیقی به دنبال آلبوم نبوده‌اند که دست‌اندرکاران تقاضای تولید آلبوم نداشتند.
البته برخی کارشناسان و فعالان عرصه موسیقی نیز براین باورند که مصادف شدن این ماه با ایام ماه مبارک رمضان و مناسبت‌های مذهبی مرتبط با ماه مهمانی خداوند دلیلی برای کاهش تقاضای صدور مجوز بوده است، هرچند در ادامه تنها صدور یک مجوز برای موسیقی تلفیقی نیز سهم 9.09 درصدی برایش ایجاد کرده و ورود موسیقی کودکان به فهرست مجوزها حکایت از ایجاد تقاضا برای این نوع از موسیقی دارد، هرچند تنها یک مجوز با سهم 9.09 درصدی در این بخش ثبت شده است.
اردیبهشت و 54 مجوز صحنه‌ای
با مقایسه دو گزارش مربوط به صدور مجوز از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد مربوط به اسفند 1401 و فروردین سال جاری دقت نظر به آمارهای مربوط به اردیبهشت ماه 1402 اطلاعاتی کاملا معنادار برای فصل بهار امسال به نمایش خواهد گذاشت چون براساس آمارهای رسمی در این ماه دفتر موسیقی مجموعاً 424 مجوزصادر کرده که 380 مورد یعنی 79.49 درصد مربوط به تک آهنگ، 26 مورد و سهم 5.43 درصدی در اختیار آلبوم موسیقی، 10 مجوز و سهم 2.09 درصدی مربوط به نماهنگ و نهایتاً 8 مجوز با سهم 1.67 درصدی برای تأسیس و تمدید استودیوی صدابرداری و مراکز تولید و تکثیر آثار صوتی و تصویری را صادر کرده است.
این درحالی است که مقایسه سهم هر یک از ژانرهای موسیقی در بخش آلبوم‌ها نشان می‌دهد بازهم موسیقی سنتی با 6 مجوز و سهم 23.07 درصدی یکه‌تازی می‌کند و به دنبال آن سهم مشابه 5 موردی و 19.23 درصدی برای ژانر پاپ، تلفیقی و نواحی قرار گرفته است و نهایتاً 4 مجوز صادر شده با سهم 15.38 درصدی و 1 مجوز کودکانه و سهم 3.84 درصدی قرار گرفته است.
از سوی دیگر وقتی به مجوز های صادر شده در بخش تک آهنگ‌های اردیبهشت ماه گذشته نگاه می‌کنیم دوباره با یک فاصله معنادار نسبت به سایر ژانر‌ها در این زمینه روبرو خواهیم شد به صورتی که از 380 مجوز صادر شده برای تک آهنگ‌ها در دومین ماه سال جاری از سوی دفتر موسیقی وزارت ارشاد ژانر پاپ با 309 مورد و سهم 81.25 درصدی یکه‌تازی می‌کند و به دنبال آن 30 مجوز صادر شده برای ژانر تلفیقی سهمی معادل 7.89 درصد برایش به ارمغان آورده است.
البته در ادامه مقایسه 16 مجوز صادر شده برای موسیقی سنتی سهمی معادل 4.21 درصد برای این ژانر ثبت کرده و درپی آن نواحی با 13 مجوز و سهم 3.42 درصدی قرار گرفته که است، هرچند 7 مجوز صادر شده برای ژانر کلاسیک سهم 1.84 درصدی دارد و ژانر الکترونیک هم با 5 مجوز سهم 1.315 درصدی در اختیار دارد اما صدور 10 مجوز برای نماهنگ پاپ مهر تاییدی براین فرضیه است که ژانر پاپ با تک آهنگهایش همچنان در گزارش‌های دفتر موسیقی یکه‌تاز میدان است. نمودار زیر روایت گر همین موضوع است.
