قهرمان ملی یا شرور؟ او شیطان را فریب می‌دهد

 امیلیانو مارتینز که در آرژانتین به دیبو مارتینز مشهور است، استاد مهار پنالتی هاست و برای این مهم یک روش ویژه هم دارد. او متخصص بر هم زدن تمرکز ضربه زننده است و روانشناسان ورزشی تکنیک‌های او را نوعی سوءاستفاده‌ از ضعف حریف تعبیر می کنند.

آرژانتین دو روز پیش موفق شد با پیروزی برابر هلند در ضربات پنالتی راهی نیمه نهایی جام جهانی شود. در یک بازی بی نهایت جذاب که آرژانتین ابتدا بازی برده را با تساوی عوض کرد و سپس در ضیافت پنالتی ها توانست به کمک دیبو مارتینز، کار را در بیاورد. او دو ضربه اول را مهار کرد و این البته تصادفی نیست. گلر استون ویلا متخصص این کار است و به طور مداوم آن را تمرین می کند. با به بازی گرفتن ذهن ضربه زننده در لحظات کلیدی، او اغلب به هدفش می رسد. این داستان یک دروازه بان متفاوت است؛ دروازه بانی که از یازده متری می درخشد.

در سپتامبر 2021 و دقیقه 95 بازی منچستریونایتد برابر استون ویلا در اولدترافورد هستیم. یک ضربه پنالتی به سود میزبان اعلام شده در حالی که ویلا با یک گل پیش است. برخورد توپ به دست بازیکن ویلا جای بحثی باقی نگذاشت و اینجا نوبت هنرنمایی دیبو بود. او به سمت رونالدو رفت و گفت پنالتی را تو بزن، پنالتی رو خودت بزن اما فوق ستاره پرتغالی پنالتی را به هموطنش برونو فرناندز داد.  اینجا تنش و شوخی بین دیبو و برنو شروع می شود و در نهایت برونو توپ را به آسمان زد. دیبو سپس شروع به رقصیدن کرد و همانجا بود که تبدیل به چهره ای معروف و جهانی شد. او حالا در جام جهانی برای همه چهره ای شناخته شده است.

برابر هلند اولین بار نبود که دیبو از تکنیک های خاص خود برای آزار دادن بازیکن مقابل و مهار پنالتی استفاده کرد. جیر ژوردت، روانشناس ورزشی نروژی در مورد دیبو می گوید:«وقتی نوبت به بازی ذهنی با پنالتی‌زنان می‌رسد، دیبو مثل یک ماشین عالی کار می کند. این نوع حرکات بر تمرکز فوتبالیست‌ها تأثیر منفی می‌گذارد و در نهایت تمرکز روی کارشان از دست می‌دهند. علاوه بر این، اضطراب آن‌ها را افزایش می‌دهد و حتی می‌تواند باعث ایجاد پرخاشگری شود که تمرکز را نیز بر هم می زند.»

بداهه یا استعداد ذاتی؟

جولای 2021 و نیمه نهایی کوپا آمه‌ریکا بین آرژانتین و کلمبیا. حریف هر طور بود مقاومت کرد و کار برابر آرژانتین را به پنالتی ها کشاند. اگر در طول بازی لیونل مسی شخصیت شماره یک میدان بود، حالا همه نگاه ها به دیبو بود. یری مینا، ستاره کلمبیا، که در بازی قبلی برابر اروگوئه توانسته بود پنالتی خود را گل کرده و با رقصیدن آن را جشن بگیرد، پشت توپ ایستاد. 

دیبو به سمت او رفت و گفت:«به نظرم نمی آید که این بار جشن بگیری. تو را عصبی می بینم. استرس داری؟» یری پاسخ داد که اینطور نیست اما چهره او نشان می داد که در درون غوغایی دارد.

دیبو ادامه داد:«آره، آره، ادامه بده احمق، می شناسمت. خنده ات از روی عصبانیت است. ببین برادر، می خورمت. حالا تو بخند.» یری پنالتی را زد و دیبو با شیرجه ای بلند توپ را مهار کرد و سپس شادی منحصر به فردی هم ارائه داد.

دیبو استرس و اضطراب را در بازیکن مقابل تشخیص می دهد و از آن به سود خودش استفاده می کند. او چند روز پس از آن بازی به نشریه اوله گفت:«اگر می بینید با بعضی ها صحبت نمی کنم به این خاطر است که به من نگاه نمی کنند و استرسی در آنها نمی بینم ولی اگر بازیکن به من نگاه کند و ترس را در او تشخیص دهم، هر کاری برای از بین بردن تمرکز و عصبی کردنش انجام می دهم.»

ژوردت می گوید:«دیبو از تمام تکنیک ها استفاده می کند.من فکر می‌کنم این یک حرکت عمدی است، چیزی که خودش برنامه‌ریزی می‌کند.» با تجزیه و تحلیل تاکتیک‌هایی که مارتینز استفاده می‌کند، می‌توانید ببینید که چگونه او از همه منابع برای تمرکززدایی رقبای خود استفاده می کند.

در ابتدا دیبو از یک ترفند قدیمی فوتبال استفاده می کند و از نظر بصری حواس پنالتی گیر را پرت می کند. به سمتی که باید پنالتی را بزنند اشاره می کند و کمی روی خط برای ایجاد سردرگمی ضربه زننده می رقصد. طبق بررسی های مختلف، این حرکات می توانند دقت پنالتی را تا 10 درصد کاهش دهند. اما جایی که او یک غول بزرگ جلوه می کند، زمان صحبت کردن و ارعاب رقبای خود است که در سایر ورزش ها به عنوان "مکالمه کثیف" شناخته می شود و به ویژه در NBA رایج است.

همه اینها مستلزم تاخیر در زدن ضربه است و با گذشت ثانیه ها از اعلام پنالتی، تنش را افزایش می دهد. گلر آرژانتینی در دوئل خود با برونو فرناندز از فرصت استفاده کرد و ابتدا هم تیمی اش، کریستیانو رونالدو را به چالش کشید و گفت او باید ضربه را بزند. برونو 44 پنالتی خود را گل کرده و تنها چهار پنالتی را از دست داده که یکی برابر دیبو بود.

قهرمان یا شرور؟ 
اوله گنار سولسشر، سرمربی وقت منچستریونایتد، در مورد اتفاقی که برای برونو فرناندز در مواجهه با امیلیانو مارتینز افتاد گفت:«من آن را دوست نداشتم. چندین بازیکن او را احاطه کردند و سعی کردند برونو را تحت تاثیر قرار دهند. این به وضوح برای آنها موثر بود، اما درست نبود.»

در فوتبال، مانند همه ورزش‌ها، مرز باریکی بین نبوغ و اخلاق غیرورزشی وجود دارد. مثلا در مورد دست خدا چه می توان گفت؟ اسطوره‌سازی‌شده‌ترین فریب تاریخ فوتبال یا شاهکاری محصول نبوغ دیه‌گو مارادونا؟

وقتی بازیکنی موفق می شود داور را با شیرجه زدن برای گرفتن پنالتی گول بزند، باید جشن بگیریم؟ آیا باید زرنگی دیبو را تحسین کرد یا آن را اقدامی غیرورزشی دانست که باید جریمه شود؟ این سوال خوبی است. 

حد و مرزها را قانون و داور تعیین می کنند و تا حدی این نوع رفتار در فوتبال طبیعی است. پنالتی یک بازی روانی است و دروازه بان ها بخشی از آن هستند. اما از طرف دیگر، رفتار مارتینز از حد عبور می کند و اغلب حرکات او افراطی هستند. این برخلاف رفتارهایی است که ما معمولاً در ورزش قابل قبول می دانیم.

مارتینز در مصاحبه با ال پاییس پس از اتفاقی که با یری مینا رخ داد و از او به خاطر رفتارش عذرخواهی کرد، اذعان کرد:«جشن گرفتن پس از مهار پنالتی یا صحبت با رقبا، مثالی نیست که من بخواهم برای بازیکنان جوان بزنم.»

دو ماه بعد، عملکرد او در برابر منچستریونایتد و برونو فرناندز مشابه بود. حالا در جام جهانی دوباره مقابل هلند نیز آن را تکرار کرده است. به همین دلیل دیبو، یکی از بهترین دروازه بان های چند سال اخیر، لشگری از پیروان و مدافعان سبک خود را دارد. سبکی که با تلفیق هنر و علم، او را به یک پنالتی‌گیر فوق العاده تبدیل کرده است. اینکه رقیب به هر قیمتی و با هر نام و اعتباری، پنالتی را هدر بدهد.