باران پول در لیگ برتر انگلیس؛ اوضاع سایر لیگ‌های معتبر چگونه است؟
لیگ برتر درخصوص قرارداد جدیدی برای فروش حقوق پخش تلویزیونی در بازار داخلی مسابقات خود با دو شبکه اسکای و تی‌ان‌تی اسپورتس به مدت چهار سال در ازای ۶/۷ میلیارد پوند، به توافق رسید. این قرارداد از فصل ۲۶-۲۰۲۵ اجرا می‌شود.
قرارداد کنونی حقوق تلویزیونی با اسکای، تی‌ان‌تی اسپورتس و آمازون پرایم که سه ساله بود و ۵ میلیارد پوند ارزش داشت، در پایان فصل ۲۵-۲۰۲۴ منقضی می‌شود. در مزایده جدید فروش حق پخش لیگ برتر، آمازون دیگر شرکت نکرد.
به گفته سازمان لیگ برتر علاوه بر اینکه مدت زمان قرارداد یک سال بیشتر شده، ارزش قرارداد جدید نیز نسبت به قرارداد قبلی چهار درصد افزایش پیدا کرده است.
در قرارداد جدید، اسکای چهار بسته از پنج بسته حقوقی فروش را خریده و دست‌کم ۲۱۵ بازی را زنده پخش می‌کند. تی‌ان‌تی هم دست‌کم ۵۲ مسابقه را نمایش می‌دهد. به این ترتیب این دو شبکه حداقل ۷۰ درصد از ۳۸۰ بازی لیگ برتر را مستقیم پخش خواهند کرد. شبکه بی‌بی‌سی نیز همانند ادوار گذشته بسته مربوط به حق پخش صحنه‌های حساس بازی‌ها را در برنامه معروف «مچ آو د دی» خریده است.
با این قرارداد جدید که درآمد سالانه‌ای بالغ بر معادل دو میلیارد یورو برای باشگاه‌های لیگ برتر به ارمغان خواهد آورد، این لیگ موقعیت‌اش را به عنوان قدرتمند‌ترین لیگ فوتبال اروپا بیش از پیش مستحکم و فاصله‌اش را از چهار لیگ بزرگ دیگر اروپا بیشتر هم خواهد کرد.
در سه دهه گذشته فروش حقوق پخش تلویزیونی در بازار تلویزیونی داخلی بریتانیا یک رشد تصاعدی را همواره تجربه کرده و حالا هم سازمان لیگ و هم باشگاه‌ها دست‌کم تا سال ۲۰۲۹ یک امنیت برنامه‌ریزی برای مهم‌ترین و پایدارترین منبع درآمدی خود دارند. سایر چهار لیگ بزرگ اروپا یعنی بوندس‌لیگا (آلمان)، لالیگا (اسپانیا)، سری‌آ (ایتالیا) و لیگ یک (فرانسه) با حسادت به ارزش و نرخ رشد قراردادهای تلویزیونی در جزیره نگاه می‌کنند.
بوندس‌لیگا؛ زیر ارزش بازار
بالاترین سطح فوتبال آلمان، دومین لیگ پردرآمد اروپا از لحاظ فروش حق پخش در بازار داخلی تلویزیونی است. سازمان لیگ فوتبال آلمان بابت فروش حقوق پخش تلویزیونی بوندس‌لیگا سالیانه ۱/۱ میلیارد یورو درآمد دارد. یعنی تقریباً نصف درآمد سالیانه قرارداد جدید لیگ برتر.
این قرارداد که در سال ۲۰۲۱ بسته شده، چهار سال اعتبار دارد. مانند لیگ برتر انگلیس، دوره بعدی حقوق پخش بوندس‌لیگا از فصل ۲۶-۲۰۲۵ است و سازمان لیگ فوتبال آلمان در حال حاضر مشغول آماده‌سازی مزایده فروش بسته‌های حقوقی مربوط به این دوره است.
درآمد سالیانه دوره قبلی تا فصل ۲۱-۲۰۲۰ معادل ۱/۱۶ میلیارد یورو بود. در آن مزایده که مربوط به حقوق پخش فصل ۱۷-۲۰۱۶ تا ۲۱-۲۰۲۰ بود، بوندس‌لیگا توانسته بود درآمد حق پخش خود را ۸۵ درصد افزایش دهد.
بخش عمده حقوق پخش زنده مسابقات بوندس‌لیگا در اختیار شبکه اسکای و سرویس استریم ورزشی «دازون» است که هر دو با حق اشتراک کار می‌کنند. اسکای ۲۰۰ بازی از مسابقات روز شنبه و دازون ۱۰۶ بازی از مسابقات روزهای جمعه و یکشنبه را پخش می‌کنند. قرارداد با دازون در آن زمان بزرگ‌ترین قرارداد پخش یک لیگ اروپایی با یک سرویس پخش اینترنتی بود. شبکه رایگان «پرو ۷-سات ۱» نیز روی هم ۹ بازی را به صورت زنده نمایش می‌دهد.
بعید است در مزایده مربوط به دوره بعدی درآمد فروش حقوق پخش بوندس‌لیگا رشد بیشتری داشته باشد. به اعتقاد کارشناسان اقتصاد ورزشی علت اصلی رقابت نسبتاً کم در بازار پخش تلویزیونی آلمان است.
برای همین انتظار می‌رود رقم قرارداد دوره بعدی هم در همین حدود باقی بماند. به اعتقاد کارشناسان با توجه به پایگاه بزرگ هواداران در فوتبال آلمان و بوندس‌لیگا به عنوان پرتماشاگرترین لیگ فوتبال جهان و همین طور بزرگی بازار در کشوری که ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد و سومین اقتصاد بزرگ جهان است، ارزش حقوق پخش تلویزیونی بوندس‌لیگا زیر قیمت بازار است.
بخش عمده حقوق پخش زنده مسابقات بوندس‌لیگا در اختیار شبکه اسکای و سرویس استریم ورزشی «دازون» است که هر دو با حق اشتراک کار می‌کنند
لالیگا و بازار کوچک اسپانیا
لالیگا دومین فصل از قرارداد پنج ساله‌اش با دازون و «مووی‌استار» متعلق به شرکت مخابراتی اسپانیایی «تلفونیکا» را سپری می‌کند که ۴/۹۵ میلیارد یورو ارزش دارد و از ۲۳-۲۰۲۲ تا فصل ۲۷-۲۰۲۶ است. این قرارداد طولانی‌ترین قرارداد فروش حقوق پخش در اسپانیا به شمار می‌رود. با این قرارداد لالیگا توانست درآمد سالیانه‌اش از محل فروش حقوق پخش در بازار داخلی را از ۹۸۰ میلیون به ۹۹۰ میلیون یورو افزایش دهد و به مرز یک میلیارد یورو نزدیک کند.
کوچکی بازار اسپانیا نسبت به بریتانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا و گستردگی کمتر شبکه‌های پولی تلویزیونی نسبت به این کشورها، لالیگا را در رقابت با سایر لیگ‌ها اروپایی با چالش جدی روبرو می‌کند و بعید است در دوره‌های بعدی درآمد لالیگا افزایش قابل توجهی پیدا کند.
اختلاف در سری‌آ
قرارداد جدید فروش حق تلویزیونی سری‌آ ایتالیا که با اسکای ایتالیا و دازون بسته شده و از فصل ۲۵-۲۰۲۴ برای مدت پنج سال آغاز می‌شود، تازه در ماه اکتبر بعد انتقادهای مختلفی سرانجام توسط باشگاه‌ها تایید شد. علت نارضایتی برخی از باشگاه‌ها کاهش ارزش قرارداد جدید از ۴/۸ میلیارد یورو به ۴/۵ میلیارد یورو است. در قرارداد جدید دازون هر فصل ۷۰۰ میلیون برای پخش مستقیم ۲۶۶ بازی و اسکای ۲۰۰ میلیون برای پخش ۱۱۴ بازی از مجموع ۳۸۰ بازی پرداخت می‌کنند.
انتقادها از قرارداد جدید سری‌آ که درآمد سالیانه این لیگ را از این محل به ۹۰۰ میلیون یورو کاهش داده، لوییجی ده سیروو، رییس سری‌آ را بر آن داشت تا از دفاع کند.
در ماه اکتبر ۱۷ باشگاه از ۲۰ باشگاه حاضر در سری‌آ به قرارداد جدید رای مثبت دادند. یکی از مخالفین آورلیو ده لاورنتیس، رییس باشگاه ناپولی، قهرمان فصل گذشته سری‌آ بود که آن را «یک شکست کامل برای فوتبال ایتالیا» خواند. ده سیروو در پاسخ به این انتقاد در گفت‌وگو با یک پادکست ایتالیایی از این قرارداد دفاع کرد و گفت فوتبال ایتالیا در یک «وضعیت سالم‌ترنسبت به سال‌های گذشته» قرار دارد.
مشکل سری‌آ برای درآمد بیشتر از محل فروش حقوق پخش داخلی، با وجود بازار بالقوه، علاوه بر رسوایی‌ها و مشکلات سال‌های گذشته که روی جذابیت یک محصول رسانه‌ای تاثیر می‌گذارد، تعداد کم شبکه‌های پرقدرت پولی نسبت به بازار رسانه در بریتانیا و آلمان است.
لغو مزایده در لیگ یک فرانسه
در میان پنج لیگ بزرگ اروپا، لیگ یک فرانسه نامساعدترین وضعیت را از لحاظ فروش حقوق پخش در بازار داخلی تلویزیونی دارد. سازمان لیگ فوتبال فرانسه حتی مجبور شد دو ماه پیش مزایده فروش این حقوق را به دلیل اینکه پیشنهادات دریافتی انتظارات‌اش را برآورده نکرد، لغو کرد.
سازمان لیگ فرانسه قصد داشت در دوره ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۹ مجموع درآمدهای سالیانه داخلی و بین‌المللی تلویزیونی خود را به یک میلیارد یورو برساند. بر خلاف سایر لیگ‌های بزرگ اروپا که خیلی وقت است برای فروش حقوق پخش مسابقات‌شان در بازارهای داخلی و خارجی دو مزایده جدا برگزار می‌کنند و در واقع دو منبع درآمدی جدا محسوب می‌شوند، سازمان لیگ فرانسه همچنان این حقوق را برای هر دو بازار خارجی و داخلی یک جا می‌فروشد.
گران‌ترین بسته حقوقی در این مزایده که شامل دو بازی مهم هر هفته و همچنین چهارمین بازی مهم هر هفته می‌شد ۵۳۰ میلیون یورو ارزش‌گذاری شده بود. دومین بسته حقوقی هم که شامل شش بازی باقی‌مانده بود ۲۷۰ میلیون یورو ارزش داشت.
به نوشته سایت ورزشی اتلتیک، سازمان لیگ فرانسه امیدوار بود که آمازون پرایم و کانال پلوس که دارندگان فعلی حقوق پخش لیگ یک هستند، در این مزایده وارد یک رقابت با شبکه‌هایی نظیر «بی‌این اسپورتس» قطر، دازون و حتی سرویس پخش اینترنتی کمپانی اپل شوند.
روزنامه ورزشی فرانسوی اکیپ بعداً گزارش داد که دازون و بی‌این در این مزایده پیشنهاد ارایه کردند اما نتوانستند انتظارات سازمان لیگ را برآورده کنند. کانال پلوس هم از قبل اعلام کرده بود که برنامه‌ای برای رقابت در مزایده جدید ندارد. حالا انتظار می‌رود که سازمان لیگ فرانسه با شبکه‌ها مستقیماً وارد مذاکره شود.
لغو مزایده فروش حقوق پخش تلویزیونی بعد از لغو ناگهانی قرارداد چهار ساله‌اش با شرکت اسپانیایی مدیاپرو، یک ناکامی دیگر بود. مدیاپرو قرار بود تا ۲۰۲۴ به سازمان لیگ فرانسه هر فصل ۸۱۴ میلیون یورو پرداخت کند، اما تنها چند ماه پس از همکاری قرارداد را فسخ کرد.
در حال حاضر، آمازون هشت بازی لیگ یک را در هفته نشان می‌دهد، در حالی که کانال پلوس دو بازی را از طریق توافق نامه مجوز فرعی با بی‌این اسپورت پخش می‌کند. آمازون ۲۷۵ میلیون یورو در هر فصل پرداخت می‌کند، در حالی که کانال پلوس ۳۳۰ میلیون یورو می‌پردازد.
به اعتقاد کارشناسان ارزش حق پخش مسابقات لیگ یک فرانسه قطعاً از این ارقام بیشتر است، اما ارزش‌گذاری سازمان لیگ فرانسه در مزایده جدید بسیار خوش‌بینانه بود.
