پنجه‌های اهریمنی سنبل آبی بر پیکر نحیف تالاب انزلی

گیلان دارای ۳۱ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن ۸۰ درصد در قالب سه تالاب انزلی، امیرکلایه و بوجاق تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است؛ تالاب انزلی یکی از طعمه‌های گیاه مهاجمی است که حیات رودخانه‌ها و تالاب‌های استان را نشانه گرفته و نفس آن را به شماره انداخته است.
گیاهی به مراتب خطرناک‌تر از آزولا که با گسترش سریع و پوشش کامل سطح آب و مشکلات عدیده زیست‌محیطی، زمینه را برای مرگ تدریجی تالاب‌ها فراهم می‌کند.

سنبل آبی یکی از ۱۰ گونه گیاهان مهاجم دنیا است؛ این گیاه وقتی وارد اکوسیستم آبی می‌شود ظرف مدت دو هفته می‌تواند جمعیت خود را به میزان دو برابر افزایش داده و یک بوته با ۲۰ گل می‌تواند سه هزار دانه تولید کند و هر دانه آن بین پنج تا ۲۷ سال می‌تواند زنده بماند؛ گیاه مهاجم سنبل آبی به عنوان گونه زینتی وارد اکوسیستم آبی کشور شده و به دلیل تکثیر و رشد بالای این گیاه، به شدت سطح آب را پوشانده و مانع ورود نور و اکسیژن به داخل آب می‌شود و به دلیل تولید لجن آلی باعث خشک شدن پهنه‌های آبی می‌شود.

آلودگی شش هزار هکتار از منابع آبی گیلان به سنبل آبی

مدیر کل بحران استانداری گیلان در جلسه مدیریت بحرانی که در فرمانداری انزلی تشکیل شده بود از آلوده شدن حدود ۶ هزار هکتار از تالاب‌ها و کانال‌های استان گیلان به گیاه مهاجم سنبل آبی خبر داد و گفت: بیشترین نقاط درگیر با این گیاه تالاب بین المللی انزلی و شهر چاف می‌باشد.

امیر مرادی تصریح کرد: بخشی از آب بندان‌ها و کانال‌های خشکبیجار و برخی نقاط دیگر استان که با این گیاه درگیر بودند با دستور استاندار، مدیریت بحران استانداری، هماهنگی فرمانداران و محیط زیست استان مورد پاکسازی قرار گرفته اند.
او متذکر شد: در چاف و چمخاله ۴۰ هکتار از رودخانه‌ها با استفاده از ظرفیت نیرو‌های مردمی، شهرداری و محیط زیست از این گیاه پاکسازی شد و تنها ۲۰ درصد از کار باقی مانده است.

او با بیان اینکه سنبل آبی متاسفانه اکوسیستم جانوری و گیاهی را از بین می‌برد و به شدت آب مصرف می‌کند، اظهار داشت: در تالاب انزلی این گیاه پهنه وسیعی از تالاب را اشغال کرده و صدمات بسیاری بر گونه‌های جانوری این منطقه وارد کرده است.

مرادی تاکید کرد: این گیاه در تمام رودخانه‌ها و تالاب‌هایی که فاضلاب به آن‌ها می‌ریزد، رشد چشمگیری دارد، تالاب انزلی نیز به جهت ورود فاضلاب‌های انسانی، پساب کشاورزی و فاضلاب صنایع متاسفانه در محاصره سنبل آبی قرار گرفته است.

او به دستور فائو (سازمان خواربار سازمان ملل متحد) در خصوص جمع آوری سنبل آبی به دلیل اثرات مخرب آن اشاره و خاطر نشان کرد: جذب بسیار بالای آب توسط این گیاه آن را به تهدیدی جدی برای حوزه کشاورزی تبدیل کرده است. به همین منظور همه دستگاه‌های ذی ربط در استان گیلان امکانات خود را در این بخش به کار گرفته اند و بین دستگاه ها به ویژه محیط زیست و فرمانداران هماهنگی ایجاد شده است.

در راستای این همکاری‌های بین دستگاهی اتاق فکر فرمانداری انزلی در مرکز رشد واحد‌های فناور عملکرد دستگاه جمع آوری سنبل آبی ساخته شده توسط یکی از صنعتگران اهل این شهر را مورد بررسی قرار داد. این دستگاه پس از شناور جمع‌آوری گیاه مهاجم سنبل آبی دانشگاه گیلان دومین دستگاه با کارکرد مشابه است.

مرادی در بازدید از این دستگاه اظهار داشت: دستگاه مذکور توسط یکی از صنعتگران این شهر طراحی و اجرا شد و عملکرد آن توسط کارشناسان متخصص دبیرخانه اتاق فکر فرمانداری انزلی در مرکز رشد واحد‌های فناور به صورت کاربردی مورد بررسی قرار گرفته است.

او با بیان اینکه این دستگاه که برای ساخت آن بیش از نیم میلیارد تومان هزینه شده و ایراداتی نیز دارد، تاکید کرد: خوشبختانه با بهره گیری از توان فنی شرکت دانش بنیان گیل آزما که در ساخت این دستگاه همکاری داشته می‌توان ایرادات آن را برطرف کرد و در صدد عقد قراردادی با شرکت سازنده آن هستیم تا روزانه به جمع آوری این گیاه از سطح آب بپردازد.

او خاطر نشان کرد: مهمترین چالش پس از جمع آوری سنبل آبی پایش آن است، رودخانه و تالاب‌ها باید مجدد مورد بررسی قرار گیرند و هر جا ریشه‌ای از این گیاه دیده شد جمع آوری شود. آنچه از جمع آوری این گیاه مهم تر است معدوم کردن و دفن آن در مکان‌هایی که محیط زیست پیش بینی کرده می‌باشد تا هیچگونه خطر آلودگی برای محیط ایجاد نکند.

مرادی افزود: دستگاه جمع آوری سنبل آبی ساخت صنعتگر اهل انزلی مزایا و معایبی دارد که امکان رفع آن‌ها در نمونه‌های بعدی وجود دارد و در صورت تولید انبوه کمک خواهد کرد تالاب‌ها و رودخانه‌های گیلان از وجود گیاه‌های مهاجم پاک شوند.

بهمن پور مقدم سازنده این دستگاه گفت: برای جلوگیری از خسارت بیشتر باید جلوی پیشروی این گیاه گرفته شود و نباید آنرا به حال خود رها کرد.

او این دستگاه را با استفاده از نیروی رانش ساخته که در مقابل با نمونه مشابه کانادایی آن کارکرد بهتری در قسمت های کم عمق تالاب دارد.

با توجه به تحریم‌ها و عدم امکان خرید دستگاه‌ها و تجهیزات به روز دنیا برای مقابله با این گونه مهاجم و همچنین کاهش عمق آب تالاب انزلی که متاسفانه این تالاب را در معرض خطر نابودی قرار داده، تکیه بر توان بومی می‌تواند در این زمینه راه گشا باشد.

تخصیص ۱۲۰ میلیارد ریال اعتبار برای مقابله با سنبل آبی

در مبارزه با گونه مهاجم سنبل آبی سازمان محیط زیست کلیدی‌ترین نقش را در این زمینه بر عهده دارد، مدیر کل این سازمان از ماه‌ها نامه نگاری برای اختصاص بودجه پایداری از طریق ستاد بحران جهت مقابله با سنبل آبی گفت و افزود: هر ساله باید با این گیاه مبارزه کرد و دوره پنج تا ۱۰ ساله لازم است تا این گیاه به طور کامل ریشه کن شود.

ساسان کفایی تصریح کرد: خوشبختانه پس از رایزنی‌ها برای نخستین بار در کشور با تخصیص۱۲۰ میلیارد ریال اعتبار به منظور مقابله با گونه مهاجم سنبل آبی از سوی وزارت کشور موافقت شد.

او افزود: این اقدام با تلاش‌های مجدانه از سوی ادارات کل حفاظت محیط زیست و مدیریت بحران گیلان و مساعدت و پشتیبانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور و استانداری با تخصیص مبلغ یاد شده از محل اعتبارات بحران کشور به منظور مقابله با گونه مهاجم سنبل آبی در تالاب‌های استان توسط وزیر کشور اختصاص یافته است.

کفایی خاطر نشان کرد: استان گیلان با داشتن ۳۱ هزار هکتار عرصه‌های آبی از مناطق حساس و مهم کشور به لحاظ وجود اکوسیستم‌های آبی تلقی می‌شود که در چند سال اخیر با رشد بی سابقه و تصاعدی گونه مهاجم سنبل آبی حیات تالاب‌های این استان با خطر جدی رو به رو شده است.

او افزود: از این رو جذب اعتبارات ویژه به منظور مقابله با سنبل آبی از اولویت‌های اساسی سازمان محیط زیست کشور محسوب شده که برای نخستین بار این امر محقق شده و می‌تواند کمک شایانی به حفظ حیات زیستمندان تالاب و احیاء تالاب‌های استان نماید.
گیلان دارای ۳۱ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن ۸۰ درصد در قالب سه تالاب انزلی، امیرکلایه و بوجاق تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.

در این بین تالاب بین المللی انزلی با مساحتی حدود ۲۰ هزار هکتار که از شمال به انزلی، از جنوب به صومعه‌سرا، از شرق به خمام، از جنوب شرقی به رشت و از غرب به کپورچال و آبکنار انزلی محدود است و نیاز به توجه بیشتری در زمینه مبارزه با گیاه مهاجم سنبل آبی دارد چرا که به معیشت بسیاری از مردم این مناطق گرده خورده است.

منبع: ایرنا

70