ختنه زنان؛ زخمی که هیچوقت درمان نمی‌شود

ختنه‌ی دختران، تهدید سلامت جسم و روح

همان‌طور که گفتیم ششم فوریه روز جهانی مبارزه با ناقص‌سازی اندام جنسی دختران است. روزی برای درنگ در سنت جاهلانه‌ای که به گفته سازمان ملل، باعث مرگ و میر سالانه یک میلیون زن در سراسر دنیا می‌شود. آماری، اما از نابودی روحی و اثرات روانی مهلک این مثله‌سازی وجود ندارد. ختنه‌ی دختران برخلاف ختنه‌ی پسران که از نظر پزشکی فواید بسیار زیادی برای سلامتی آنان دارد، برای زنان علاوه بر نداشتن هیچ فایده‌ای، خطر مرگ را هم به‌دنبال دارد و مهم‌تر اینکه دیگر قابل جبران نیست.

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید حدود ۱۰درصد دختر‌ها هنگام ختنه شدن می‌میرند و ۲۵درصد هم در پی عفونت و عوارض جسمی بعدی از دست می‌روند. یونیسف از وجود دست‌کم ۲۰۰ میلیون زن و دختر ختنه شده در سراسر دنیا خبر می‌دهد.

مصر خاستگاه ختنه فرعونی است که از عضو جنسی دختران جز یک سطح به هم دوخته چیزی باقی نمی‌گذارد. ختنه دختران خصوصا در نقاط دورافتاده، عموما با روش‌هایی دردناک، خشن و شکنجه‌آمیز صورت می‌گیرد. بسیاری از کنشگران و سازمان‌های مدنی، این خشونت فاحش جنسیتی را جنایت علیه بشریت می‌دانند. این عمل، جاهلانه است که دردمندی جسمی و روحی آن، قربانی را تا پایان عمر رها نمی‌کند.

شمار زنان و دختران ختنه شده مطابق در جهان بیش از ۱۵۰میلیون نفر است. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که سالانه ۲ میلیون و روزانه ۶ هزار دختر از بدو تولد تا قبل از بلوغ در جهان ختنه می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود اگر اقدام فوری و پیشگیرانه اجرا نشود بین سال‌های ۲۰۱۵ تا۲۰۳۰ در کل جهان ۶۸میلیون دختر و زن در معرض ختنه قرار گیرند.

انواع ختنه زنان

در حقیقت چهار نوع عمده از ختنه زنان وجود دارد و هرکدام از آن‌ها به عنوان ناقص‌سازی جنسی زنان شناخته می‌شود:

نوع اول: بریدن کل یا بخشی از کلیتوریس، در برخی جوامع به بریدن یک لایه نازک بیرونی کلیتوریس، ختنه سنت نیز گفته می‌شود.

نوع دوم: برداشتن کلی یا جزئی کلیتوریس و لب‌های کوچک واژن.

نوع سوم: قطع کردن لب‌های بزرگ و کوچک آلت تناسلی و تنگ کردن یا مسدود کردن مجرای واژن که به این روش در سودان روش فرعونی گفته می‌شود.

نوع چهارم: در این نوع ختنه تمام آسیب‌های ممکن به دستگاه تناسلی زن وارد می‌شود. در این نوع با شکافتن، سوراخ کردن و دوختن، دستگاه تناسلی از بین می‌رود.

دلایل ختنه زنان

در این جوامع معمولا ختنه زنان با هدف افزایش پاکدامنی پیش از ازدواج و وفاداری زن و کم شدن احتمال خیانت به شوهر پس از ازدواج صورت می‌گیرد. به این دلیل که با برداشتن کلیتوریس لذت رابطه جنسی برای زنان به شدت محدود شده و زنان کمتر احتمال دارد که از رابطه جنسی لذت کامل ببرند. هرچند تحقیقات نشان داده که این زنان به خاطر محدود شدن لذت جسمی از رابطه جنسی به خیالپردازی و یا رابطه با مردان دیگر پناه برده و این رسم تاثیر معکوس داشته است.

واریس دیری، نویسنده کتاب "گل صحرا" و سفیر سازمان ملل در مبارزه با ختنه زنان می‌گوید: «در آفریقا زنی که ختنه نشده باشد کثیف، حشری و نامناسب برای ازدواج به حساب می‌آید. درست مثل خانواده‌های غربی که فکر می‌کنند وظیفه دارند دختران‌شان را به مدرسه‌های خوب بفرستند، مادران آفریقایی هم فکر می‌کنند وظیفه دارند بهترین موقعیت ممکن را برای ازدواج دختران‌شان فراهم کنند. هیچ دلیلی برای مثله کردن هر ساله میلیون‌ها دختر وجود ندارد مگر جهل ...»

عوارض و پیامد‌های بهداشتی ختنه برای زنان

پزشکانی که با زنان و دختران ختنه شده سر و کار دارند، رنج آن‌ها را وصف نشدنی می‌دانند؛ خون پریود مجرای خروج نمی‌یابد، مثانه به خوبی تخلیه نمی‌شود و فرد به مرور دچار بی‌اختیاری ادرار می‌شود. باز شدن اندام جنسی دوخته شده در شب ازدواج نیز یک شکنجه واقعی است.

آن‌ها در دراز مدت به سردمزاجی، افسردگی یا کج خلقی دچار می‌شوند. به دلیل سخت شدن بافت زخم، زایمان بسیار دشواری در انتظارشان است. برخی از آن‌ها که در خانه وضع حمل می‌کنند، جان خود را در زمان وضع حمل از دست می‌دهند. به‌طور کلی ختنه برای زنان نه تنها فایده‌ای ندارد بلکه پیامد‌ها و خطرات جسمانی نیز به وجود می‌آورد:

درد

خون‌ریزی شدید

شوک هنگام بریدن کلیتوریس که معمولا بدون بی‌حسی انجام می‌شود.

عفونت زخم و عفونت‌های ادراری بعدی به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی در این عمل

مشکلات جنسی مانند درد شدید هنگام آمیزش

ناباروری و مشکلات در هنگام زایمان همچون مرده‌زایی

مشکلات ادراری به این دلیل که دختران پس از ختنه معمولا هنگام ادرار درد دارند و به همین دلیل از ادرار کردن جلوگیری می‌کنند.

در برخی مواقع لازم است عمل‌های دیگری صورت گیرد تا واژن باز شود. این عمل‌های مجدد نیز درد‌های جسمی شدیدی را ایجاد می‌کنند.

آثار روانی ختنه

علاوه بر مشکلات و پیامد‌های جسمی، آثار روانی شدیدی نیز پس از ختنه به زنان وارد می‌شود. این پیامد‌ها عبارتند از:

۱. افسردگی

دختران به دلیل بی‌اعتمادی به محیط خانواده‌ای که به اجبار آن‌ها را وادار به تحمل عملی دردناک کرده است، دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند. بسیاری از این زنان برای درمان مشکلات روانی خود نیاز به روان درمانی پیدا می‌کنند.

۲. مشکلات جنسی

برداشتن کلیتوریس به عنوان عضوی که نقش زیادی در ایجاد لذت جنسی زنان ایفا می‌کند، باعث محدود کردن رابطه جنسی برای این زنان شود. هرچند پژوهش‌ها نشان داده‌اند که زنانی که ختنه شده بودند به دلیل تجربه نکردن رابطه جنسی مناسب به رابطه با مردان متنوع رو می‌آوردند تا بتوانند لذت جنسی مورد نظرشان را تجربه کنند؛ بنابراین نه تنها درمانی برای خیانت زنان نیست بلکه آن را تشدید می‌کند.

۳. اختلالات روانی

برخی مواقع شدت شوک ناشی از ختنه به قدری زیاد است که فرد دچار اختلال استرس پس از سانحه می‌شود. این اختلال بسیار جدی بوده و ممکن است به اختلالات روانی دیگری نیز منجر شود.

آمار ختنه‌ی دختران

براساس برآورد سازمان ملل متحد هم‌اکنون ۲۰۰ میلیون زن در جهان زندگی می‌کنند که تحت یکی از انواع ختنه قرار گرفته‌اند و از این تعداد ۴۴ میلیون نفر از آنان دختران زیر ۱۴ سال هستند.

بالاترین آمار شیوع ختنه و یا نرخ ناقص سازی اندام جنسی زنان ۱۵ تا ۴۹ ساله متعلق به کشور‌های سومالی (۹۸ درصد)، گینه (۹۷ درصد)، جیبوتی (۹۳ درصد)، سیرالئون (۹۰ درصد)، مالی (۸۹ درصد)، مصر (۸۷ درصد) و اریتره (۸۳ درصد) است.

از سوی دیگر بنا به آمار سازمان ملل متحد ۴۴ میلیون دختربچه زیر ۱۴ سال در سطح جهان ختنه شده‌اند. بیشتر این دختران اهل گامبیا (۵۶ درصد) و موریتانی (۵۴ درصد) هستند.

به‌طور کلی ختنه‌ی زنان یک عمل غلط است که بسیار خطرناک و پرعوارض است. سازمان جهانی امید دارد با اطلاع رسانی و آگاهی سازی جوامع، باعث ریشه‌کن شدن این عمل شود.