از هزینه میلیاردی مقابله با موش‌های پایتخت تا روش نوین مبارزه
در حالی که عدم ساماندهی درست پسماندها باعث فراهم شدن آب و غذای موش‌ها می‌شود، هوشمندی این حیوانات موذی روش‌های مقابله با استفاده از سموم را خیلی زود بی‌اثر می‌کند که اینها خود عاملی می‌شوند تا هزینه میلیاردی مقابله با موش‌ها بی‌تاثیر و وجودشان دغدغه‌ای برای شهروندان قلمداد شود.
موش‌های شهری یا رت‌ها، مهمان‌های ناخوانده‌ای که در کلانشهر تهران جا خوش کرده‌اند و برعکس پرندگان و پروانه‌ها که آلودگی هوا آنها را از تهران کوچانده خم به ابرویشان نیاورده و هر روز با انسان‌ها بیشتر خو می‌گیرند تا جایی که روزها هم همانند شب می‌توان موش‌های شهری را در سطح شهر مشاهده کرد؛ حتی استفاده از سموم، تفنگ بادی، ارسال دود، استفاده از فوم و وجود گربه‌ها هم حریف این مهمانان ناخوانده نشده و همچنان شهرداری به دنبال راه حلی برای کنترل جمعیت آنهاست.
رت‌ها حیوانات بسیار باهوشی هستند و خیلی سریع با شرایط محیط زندگی خود را سازگار می‌کنند؛ برای مثال این حیوان موذی خیلی سریع می‌تواند تشخیص دهد که انسان‌ها خطری برایش ندارد این در حالیست که فرار انسان‌ها از موش‌ها بدلیل ترس، صحنه‌ای آشنا برای ماست. حتی بخشی از سختی مقابله با موش‌ها با استفاده از سموم نیز به دلیل هوشمندی این حیوان است به این ترتیب این گونه رت ها یا موش‌های فاضلاب به هم‌زیست‌های باهوشی در کلانشهر تهران تبدیل شده‌اند.
در همین راستا تحصیلی، مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران، در تشریح عملکرد این شرکت در کنترل جمعیت این حیوانات موذی گفت: برای اولین بار پس از انقلاب امر مبارزه با موش در نیمه دوم سال ۱۳۶۳ در شهر تهران با همکاری شهرداری تهران، وزارت بهداری، سازمان تحقیقات و بررسی بیماری‌های گیاهی و انستیتو پاستور در قالب طرح ضربتی و سه ماه در مناطق جنوبی شهر تهران به اجرا در آمد که در همان سال با تأسیس سازمان ساماندهی و انتقال صنایع مزاحم و با جذب نیروهای متخصص از ادارات ذیصلاح مسئولیت مبارزه با موش از سازمان بازیافت به سازمان ساماندهی محول شد.
وی افزود: در سال ۱۳۷۸ شرکت ساماندهی با تشکیل کمیته علمی مرکب از اساتید دانشگاه و هیئت‌های علمی، انستیتو پاستور و وزارت بهداشت نسبت به بررسی و تهیه سم موش کش اقدام کرد. در همین سال همچنین جزوات آموزشی جهت چگونگی و مدیریت مبارزه با جوندگان توسط شرکت ساماندهی تهیه و در اولین ماه سال ۱۳۷۹ بین مناطق توزیع شد. تا قبل از سال ۱۳۹۲ مسئولیت کنترل جمعیت حیوانات مضر شهری بر عهده شهرداری‌های مناطق ۲۲ گانه، اداره کل خدمات شهری، شرکت ساماندهی و ستاد محیط زیست و توسعه پایدار بوده است از سال ۱۳۹۲ تا کنون شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل به نمایندگی از شهرداری تهران عهده دار این مسئولیت است.
وی ادامه داد: شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران در راستای ارتباط با مراکز علمی و پژوهشی و تخصصی و نیز سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی دفع آفات کشور به صورت دوره‌ای در ارتباط است و کلیه سموم موش کش را با مجوز تأیید از سوی آن سازمان خریداری می‌کند و بواسطه عدم سازگاری موش‌ها با طعمه‌های مصرفی نوع آنها را در خصوص مواد جاذب برای موش تغییر می‌دهد. بدیهی است که شهرداری از مراجع رسمی و صلاحیت دار استعلامات مربوطه را انجام و پس از اخذ تاییدیه اقدام به استفاده از سموم مجاز موش کش می‌کند.
تحصیلی درباره گونه‌ای که در سطح خیابان‌های تهران مشاهده می‌شود و زاد و ولد و نحوه مقابله با آنها گفت: موش‌های شهری یا همان رت‌ها به دلیل قدرت در تولیدمثل در تمام طول سال به خصوص در فصل تابستان می‌توانند زاد و ولد داشته باشند و در هر دوره زایمان ۱۰ الی ۱۲ نوزاد به دنیا می‌آورند.
وی افزود: روش کنترل و مبارزه با موش در شهر تهران به سه روش شیمیایی با استفاده از طعمه مسموم با خاصیت ضدانعقاد خون (آنتی کوآگولانت)، روش مبارزه فیزیکی با استفاده از اصلاح و بهسازی محیط، لانه کوبی و… همچنین روش مبارزه مکانیکی با استفاده از انواع تله (تله چسبی کتابی، تله کشنده و زنده گیر و…) که با توجه به میزان آلودگی و وضعیت منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد که در مجموع به کل روش‌های مورد اشاره روش تلفیقی گفته می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین استفاده از روش نوین مبارزه با موش به طریق حذف زیستگاه و انسداد فعال منافذ موش به روش تزریق گل رس به صورت آزمایشی انجام که در صورت داشتن بازخورد مثبت این روش به عنوان یکی از روش‌های اصلی مبارزه در دستور کار قرار خواهد گرفت.
وی تاکید کرد: از سوی دیگر استفاده از نانو پودر غیر سمی به عنوان محصول جدید و تولید داخلی دارای مجوز از سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی به صورت پایلوت در سه منطقه با بازدهی بالا مورد آزمایش قرار گرفت و جهت تسریعی در دیگر مناطق در آینده‌ای نزدیک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مدیرعامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران در پاسخ به سوالی درباره نقش و تأثیر ساماندهی پسماندهای شهری در کنترل جمعیت رت های تهران گفت: با توجه به وجود سه عامل اصلی آب، غذا و پناهگاه در افزایش جمعیت موش‌های شهری و وجود زباله‌ها و پسماند مواد غذایی به عنوان یکی از شاخه‌های اصلی یاد شده و کنترل آن می‌تواند تأثیر بسیار زیادی در کنترل جمعیت و جلوگیری از وفور جاندار هدف داشته که در همین راستا بی تردید نظارت بر اصناف زباله ساز و همکاری این گروه صنفی با شهرداری تهران نقش بسیار مؤثری در این خصوص خواهد داشت. قطعاً در این حوزه نیازمند فرهنگ سازی بیش از پیش هستیم چرا که اقدام برخی شهروندان در رهاسازی زباله‌ها می‌تواند زمینه زیست آسان این جوندگان را فراهم کند.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه در نیمه جنوبی شهر تهران شاهد وجود تعداد بیشتری موش هستیم افزود: بطور کلی اگر خیابان انقلاب را خط فرضی جهت تقسیم بندی شهر تهران به دو پهنه شمالی و جنوبی در نظر بگیریم، نیمه جنوبی تهران مانند مناطق ۱۰، ۱۲، ۱۴،۱۶،۱۷،۱۹،۲۰ و … به جهت وجود بافت فرسوده شهری اعم از مسکونی، انهار و…، تراکم جمعیت و نیز عدم رعایت موازین بهداشتی توسط اصناف زباله ساز مانند میوه فروشی‌ها، اغذیه فروشی‌ها، نانوایی‌ها و… از آلودگی بیشتری برخوردار هستند. البته در نیمه شمالی شهر تهران نیز معضل عدم رعایت موازین بهداشتی توسط اصناف یاد شده و نیز برخی شهروندان بدلیل غذا رسانی به برخی حیوانات شهری و پرندگان مانند گربه‌ها و کبوترها و استفاده موش از همین پسماندهای غذایی باعث بروز مشکلات جمعیتی جاندار هدف شده است.
تحصیلی در تشریح هزینه سالیانه مقابله با این جوندگان نیز گفت: هزینه کار کنترل و مبارزه با موش در شهر تهران با توجه به بهره گیری از نیروی انسانی، تجهیزات حفاظت فردی، اقلام مصرفی، ماشین آلات، هزینه‌های امور فرهنگی، آموزش و اطلاع رسانی و انجام طرح‌های مناسبتی مثل استقبال از مهر، بهار و… جهت مناطق ۲۲ گانه حدود 6.5 میلیارد تومان است.
وی تاکید کرد: پاکسازی و لایروبی جوی‌ها و انهار و تکمیل شبکه فاضلاب تهران در حقیقت هر سه عامل آب، غذا و پناهگاه را شامل می‌شود که می‌تواند به میزان چشمگیری جمعیت این موش‌ها را در سطوح شهری کنترل کند. در بسیاری از کشورها کنترل جمعیت این جاندار در سطوح شهری با توسعه شبکه فاضلاب شهری و نهایتاً مسدود کردن انهار در سطح و انتقال این جاندار به سطوح زیرین زمین صورت می‌گیرد.
عدم ساماندهی مناسب پسماندها از علل رشد جمعیت این گونه از جوندگان است؛ هرچند که وظیفه کنترل جمعیت این حیوانات بر عهده شهرداری تهران است اما شهروندان نیز باید این فرهنگ را در سرلوحه کار خود قرار دهند که برای موش‌ها تأمین آب و غذا نکنند و به معنای بهتر مدیریت پسماندها را به شیوه‌ای استاندارد پیاده کنند.
منبع: ایسنا
1981
