ماجرای تمایل ایتالیا برای انتقال پیام میان ایران و آمریکا در سال ۱۳۸۱ / رأی آمریکا در سازمان تجارت جهانی علیه ایران، چگونه به زیان اصلاح‌طلبان شد؟

گزارشی محرمانه از رم ایتالیا به تاریخ جمعه ۳۰ فروردین ۱۳۸۱ به توضیحاتی درباره عدم پیگیری مسئله عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی از سوی ایتالیا پرداخته است.

متن این سند که ویکی لیکس آن را منتشر کرده، در زیر آمده است:

موضوع سند: ایتالیا مسئله عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی را پیگیری نمی‌کند

طبقه بندی: محرمانه

جمعه 17:32 دقیقه نونزدهم آوریل 2002

از: رم، ایتالیا
به: نامشخص

1. خلاصه و نکته: ایتالیا شدیداً با سیاست دولت آمریکا درباره عضویت احتمالی ایران در سازمان تجارت جهانی مخالف است اما به گفته هماهنگ کننده وزارت امورخارجه در سازمان تجارت جهانی، قصد ندارد اتحادیه اروپا را ملزم به طرح مسئله در نشیت عمومی سازمان تجارت جهانی در روز 13 یا بعد از آن کند.

هرچند ایتالیا مسئله عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی را پیگیری نخواهد کرد اما نباید انتظار داشته باشیم در تلاش برای نزدیکتر کردن روابط اقتصادی خود و بهبود عملکردشان در مسایل مطرح، به توصیه سفیر در تلگراف A عمل کنند. بلکه برعکس باید انتظار داشته باشیم آنها این پیام را به ایرانی ها منتقل کنند که رأی ممتنع آمریکا به عضویت ایران بیشتر به نفع محافظه کاران و به ضرر اصلاح طلبان برداشت خواهد شد. پایان خلاصه و نکته.

2. مائوریتزیو زانینی، هماهنگ کننده سازمان تجارت جهانی روز 17 آوریل به فرستاده اقتصادی سفارت گفته بود ایتالیا نکته گفته شده در تلگراف A ما را پذیرفته است که آمریکا حاضر نیست درباره پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی مذاکره کند و در نتیجه ایتالیا آن را در نشست عمومی این سازمان در 13 می مطرح نخواهد کرد. فرستاده اقتصادی سفارت پرسیده بود که آیا ایتالیا که مدتها تسهیل کننده ارتباط ایران با غرب بوده، برای حمایت از ایران در ژنو به اتحادیه اروپا فشار خواهد آورد. زانینی پاسخ داد که ایتالیا درباره مسایلی که اتحادیه اروپا را به سمت آنها هدایت می کند، بسیار دقت خواهد کرد و از آنجا که تنها نکته مورد توجه ایتالیا حراست از مالکیت فکری برای محصولات خاص یک منطقه جغرافیایی است، نمی خواهد سرمایه خود در اتحادیه اروپا را صرف پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی کند.

3. هرچند زانینی نکته اصلی در اقدامات ما را می پذیرد اما شدیدا از موضع دولت آمریکا انتقاد می کند. او معتقد است دولت آمریکا باید درک کند که موفقیت در جلوگیری از اتفاق نظر درباره روند پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی به این معنی نیست که ایتالیا یا اتحادیه اروپا سیاست گمراهانه آمریکا در قبال ایران را می پذیرند. او گفت «برعکس ایتالیا از پیوستن همه به سازمان تجارت جهانی استقبال می کند. مهمترین خصیصه سازمان تجارت جهانی، همه شمول بودن آن است. مثلا وقتی اسراییل سخنرانی می کند، اعراب از جلسه خارج نمی شوند».

او تأکید داشت، آمریکا مسئله را اشتباهی مطرح می کند، مسئله این نیست که آیا رفتار سیاسی ایران مستحق عضویت در سازمان تجارت جهانی هست یا خیر بلکه این است که آیا با وجود همه سیاست ها، جهان بدون پایبندی ایران به قوانین جهانی تجارت، جای بهتری است یا خیر. او معتقد است که عضویت تدریجی ایران در سازمان تجارت جهانی می تواند به تثبیت نظام تجارت جهانی کمک کرده و بویژه با توجه به سرمایه گذاری گسترده ایتالیا در ایران، آنها هیچ دلیل دیگری برای آغاز روند عضویت لازم ندارند. او می گوید اگر آمریکا دلیل دیگری لازم دارد، می توانیم این مسئله را مطرح کنیم که آیا افزایش ثبات در نظام تجاری نمی تواند به افزایش ثبات سیاسی هم منجر شود یا خیر.

4. با اشاره به نظرات مطرح شده توسط امانوئل فروگیا، مدیر دفتر کشورهای خلیج فارس در وزارت امورخارجه، در دیدار با فرستاده های سیاسی و اقتصادی سفارت در روز 17 آوریل، زانینی گفت که بحث عضویت در سازمان تجارت جهانی برای ایران بهرحال تا حد زیادی سمبولیک است.

از نظر وزارت امورخارجه اقتصاد ایران برای رسیدن به حد سازمان تجارت جهانی، سالها فاصله دارد و با توجه به ناکامی آنها در پیشبرد برنامه های سرمایه گذاری خارجی اخیر، این فاصله حتی بیشتر هم می شود.

با توجه به آنکه در نظرات ما هیچ اشاره ای به جهتگیری های اقتصادی خاصی برای جلوگیری از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی نشده بود، فاروگیا می گوید ایتالیا به شدت برای انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی به ایران فشار می آورد اما معتقد نیست که یکی را باید به عنوان اهرمی برای دیگری به کار برد.

5. در پاسخ، سفیر به نکات تلگراف A اشاره کرد که می گوید اگر عضویت ایران به رفتارهای مسئولانه آنها و همکاری اقتصادی آنها مرتبط شود، می تواند اهرم و انگیزه ای برای اصلاح طلبان به منظور تاثیرگذاری بر رفتار محافظه کاران باشد. اگر همکاری اقتصادی با رفتار سیاسی پیوند پیدا نکند، می تواند محافظه کاران را متقاعد کند که رفتار سیاسی ایران هیچ ارتباطی به اقتصادهای غربی ندارد. فاروگیا عقیده ای متضاد داشته و می گوید عدم همکاری اقتصادی می تواند به تقویت این ادعای محافظه کاران منجر شود که نزدیکی ایران به غرب یکطرفه است.

6. فاروگیا درباره دو نکته در تلگراف A بصورت خاص نظر داد - بلندپروازی های هسته ای ایران و حمایت آن از مخالفت خشونت آمیز با روند صلح خاورمیانه. او معتقد است که هرگونه تلاش، از طریق پیمان منع گسترش یا هر روش دیگری، برای منصرف کردن ایران از پیگیری تسلیحات هسته ای باید جایگاه خاص این تسلیحات در فضای روانی ملی ایران را هم مدنظر قرار دهد. از یک طرف تماس های مکرر با مسئولان ایرانی، او را به این حس نرسانده است که حمایت از ملی گرایی فلسطینی ها هم به همین اندازه نقش مرکزی برای آنها دارد.

7. نکته: ایتالیا بصورت کلی نقش موردی خود در انتقال پیام میان ایران و آمریکا را دوست دارد که اخیرا زمانی مشخص بود که ایتالیا نگرانی ایران درباره جایگاه خود در بررسی هسته ای وزارت دفاع آمریکا را اعلام کرده بود. البته ایتالیایی ها حاضر به پذیرش سیاست پیشنهادی آمریکا برای ایجاد ارتباط میان اصلاحات سیاسی و همکاری اقتصادی نشدند. غول انرژی ایتالیا، انی، به تنهایی ده میلیارد دلار در ایران در معرض خطر دارد و دولت ایتالیا، بزرگترین سهامدار انی، نمی خواهد این خطر را بیشتر کند. وزارت امورخارجه به فشار بر ایران در زمینه تسلیحات کشتار جمعی، موشک های بالستیک، حمایت از تروریسم، و بقیه موارد ادامه خواهد داد اما روابط اقتصادی در مسیری دیگر ادامه خواهد داشت. ایتالیا بصورت خاص از دیرباز از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی حمایت کرده است و به این کار ادامه خواهد داد، هرچند نه تا جایی که منجر به رویارویی اتحادیه اروپا با آمریکا شود. بعلاوه باید انتظار داشته باشیم که ایتالیایی ها کاملا با این شکایت ایرانی ها همراهی کنند که عدم حمایت آمریکا از عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی به نفع گروه های سیاسی خواهد بود که با اصلاحات در ایران مخالفت می کنند.

منبع: انتخاب

24