راه دشوار تحصیل دانشجویان افغانستانی در ایران

ایران یکی از مقاصد مهم مهاجرت دانشجویان نخبه کشور افغانستان است و تعداد زیادی از این دانشجویان هم‌اکنون در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی سراسر کشور مشغول به تحصیل هستند. دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان مقصد اصلی دانشجویان خارجی در ایران پذیرای تعداد بالایی از این دانشجویان است؛ دانشجویانی که کشور ما می‌توانند از خدمات علمی و پژوهشی آن‌ها استفاده کنند و در همین راستا رسیدگی به مسائل و مشکلات آنان از اهمیت بالایی برخوردار است.

پای صحبت این دانشجویان نشستن و گفت‌وگو با آنان ما را بیش از پیش با ابعاد مختلف فعالیت‌های این دانشجویان و مسائل و مشکلاتی که در مسیر تحصیل و زندگی علمی آن‌‎ها قرار دارد؛ آشنا می‌کند.

حسین حیدری ، دبیر بنیاد نخبگان و استعدادهای برتر مهاجران افغانستان با اشاره به اولین حضور دانشجویان افغانستانی در نمایشگاه پژوهش و فناوری مشهد که اخیراً برگزار شد، اظهار کرد: 20 سال است که نمایشگاه پژوهش و فناوری برگزار می‌شود اما خلاء وجود دانشجویان افغانستانی در این نمایشگاه مشاهده می‌شد. در این 20 سال فرصت و مجالی برای ارائه آثار و توانمندی‌ها فراهم نبوده، اما امسال با دبیرخانه نمایشگاه صحبت کردیم تا نمایشگاه بُعد بین‌المللی به خود بگیرد و دانشجویان افغانستانی در خراسان بتوانند در کنار سایر افراد کارهای خود را ارائه دهند.

وی افزود: امسال اولین حضور ما در نمایشگاه هفته پژوهش بود. دانشگاه فردوسی مشهد، در سال‌های گذشته در نمایشگاه هفته پژوهش حضور داشت اما به ارائه ظرفیت‌های دانشگاه فردوسی می‌پرداخت و دانشجویان معرفی نمی‌شدند و دانشگاه‌های دیگر نیز چنین وضعیتی دارند. در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت که دانشجویان افغانستانی دیده شوند. اما خوشبختانه با مکاتباتی که با مسئولان برگزاری نمایشگاه صورت گرفت، موفق به حضور در نمایشگاه شدیم.

دبیر بنیاد نخبگان و استعدادهای برتر مهاجران افغانستان بیان کرد: بنیاد نخبگان از سال 92 تأسیس شده و دانشجویان افغانستانی بیش از 20 سال است که در ایران تحصیل می‌کنند و ظرفیت‌های خوبی ایجاد شده است.

حضور 200 نخبه و استعداد برتر افغانستانی در خراسان رضوی

حیدری خاطرنشان کرد: شناسایی ظرفیت‌های مهاجران افغانستانی در خراسان یکی از اقدامات مهمی است که انجام شد و پس از رصد کردن ظرفیت‌ها دبیرخانه‌ علمی را ایجاد کردیم و تقسیم کار صورت گرفت که آثار خوبی از نخبگان کشف کردیم. به صورت میانگین و حدودی، 200 نخبه و استعداد برتر افغانستانی در خراسان رضوی حضور دارند.

وی اضافه کرد: منظور از نخبگان کسانی هستند که در سیستم دانشگاهی حضور دارند و منظور از استعدادان برتر، شاید دانشجو نباشند اما دانش‌آموزان هستند. همچنین امسال حدود 30 نفر از دانشجویان در کنکور ارشد رتبه‌های تک رقمی کسب کردند.

دبیر بنیاد نخبگان و استعدادهای برتر مهاجران افغانستان در خصوص مشکلات نخبگان در خراسان رضوی، تصریح کرد: یکی از مشکلات ما نبود امتیاز برای افراد نخبه و برتر است و ممکن است دانشجویان ایرانی با سطح مشابه دانشجویان افغان یا حتی کمتر از آنان از امتیازاتی برخوردار باشند.

حیدری عنوان کرد: دو الی سه اختراع دکتر احمد شاه فرهت، فوق تخصص اطفال و کودکان، در پژوهشکده نهاد ریاست جمهوری ثبت شده است اما عملاً هیچ اطلاع‌رسانی در این زمینه صورت نگرفته است. به طور کلی دانشجویان افغانستانی دیده نمی‌شوند و یکی از اهداف ما برای حضور در نمایشگاه هفته پژوهش همین موضوع بوده است.

وی در خصوص مطالبات دانشجویان افغانستانی ادامه داد: در کنکور ارشد دو سال گذشته با پیگیری این مجموعه دانشجویانی که رتبه تک‌رقمی کسب کردند، بورسیه تحصیلی در دانشگاه‌های ایران دریافت کردند، اما امسال این اتفاق رخ نداد.

در ادامه محبوبه احمدی ، مدیر روابط بنیاد حمایت از محصلین افغانستانی گفت: جامعه هدف ما در این بنیاد، دانشجویان هستند. در حال حاضر 500 دانشجو در دانشگاه فردوسی مشهد در حال تحصیل‌اند. یکی از مشکلات دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، شهریه است زیرا امکان تحصیل در دانشگاه‌های روزانه برای دانشجویان افغانستانی وجود ندارد. بسیاری از افراد تلاش کردند تا در کنکور رتبه زیر 100 را اخذ کنند تا شامل مصوبه وزارت علوم شوند اما متاسفانه تلاش‌های یک ساله آنان بی‌ثمر ماند و بسیاری از دانشجویان برتر با رتبه زیر 100 از درس خواندن منصرف شده‌اند.

مدیر روابط بنیاد حمایت از محصلین افغانستانی اظهار کرد: امسال تلاش کردیم تا در این بنیاد از این اتفاق پیشگیری کنیم و در این راستا اسامی دانشجویان برتر کنکور با رتبه زیر 100 را به وزارت علوم ارسال کردیم و تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه فردوسی مشهد امضا شد تا به واسطه آن دانشجویان مقطع لیسانس 50 درصد از میزان شهریه دانشگاه دانشجویان ایرانی، مقطع ارشد 25 درصد و مقطع دکتری برابر با دانشجویان مقطع دکتری در ایران شهریه پرداخت کنند.

احمدی با بیان اینکه «این تفاهم‌نامه تنها با دانشگاه فردوسی مشهد منعقد شده است»، اظهار کرد: بسیاری از دانشجویانی که در شهرهای دیگر در حال تحصیل هستند و دسترسی به بنیاد ندارند، به جهت عدم برخورداری از این مزیت ممکن است از تحصیل منصرف شوند. تفاهم‌نامه به این صورت است که تنها افراد اول تا سوم منتخب در دانشگاه‌های شبانه می‌توانند از این مزیت برخوردار شوند.

وی افزود: این بنیاد توسط تجار افغان حمایت می‌شود و علاوه بر کمک‌های مالی، کمک‌های غیر مالی همچون برگزاری کارگاه‌های پروپزال نویسی، مقاله نویسی و... انجام می‌شود تا دانشجویان از نظر تئوری و پژوهشی پیشرفت کنند.

مدیر روابط بنیاد حمایت از محصلان افغانستانی عنوان کرد: علاوه بر مشکلات مذکور این نکته نیز حائز اهمیت است که دانشگاه فردوسی مشهد به جهت اینکه تعداد دانشجویان خارجی در آن زیاد است، دانشگاه بین‌المللی محسوب می‌شود و شهریه دانشجویان خارجی باید به صورت یورو پرداخت شود. نوسانات موجود در قیمت یورو سبب دغدغه‌مندی دانشجویان می‌شود.

احمدی مطرح کرد: یکی از کارهایی که بنیاد در این راستا انجام داده، انعقاد تفاهم‎نامه با دانشگاه فردوسی مشهد مبنی بر اینکه دانشجویانی که دارای اقامت در ایران هستند، شهریه خود را به ریال پرداخت کنند، اما این تفاهم‌نامه تنها با این دانشگاه ایجاد شده و دانشجویان سایر دانشگاه‌ها نمی‌توانند از این ظرفیت استفاده کنند.

در ادامه مصطفی یعقوبی ، دبیر اتحادیه اسلامی دانشگاهیان افغانستان تصریح کرد: اتحادیه اسلامی دارای یک شورای مرکزی است که توسط دانشجویان افغانستانی مقیم مشهد انتخاب می‌شود و هفت کمیسیون دارد و تاکنون شش هزار نفر در این اتحادیه ثبت‌نام کرده‌اند. هدف ما از ایجاد این اتحادیه، رساندن دانشجویان به جایگاه واقعی آنان است.

ثبت اختراع برای دانشجویان افغانستانی بسیار تبعیض‌آمیز است

در بخش دیگری از این گفت‌وگو حامد خلیلی ، مسئول کمیسیون علمی و تخصصی اتحادیه اسلامی دانشگاهیان افغانستان خاطرنشان کرد: ثبت اختراع برای دانشجویان افغانستانی و مهاجر نسبت به دانشجویان ایرانی بسیار تبعیض‌آمیز است. در هنگام ورود به سایت مالکیت صنعتی، دانشجویان ایرانی از مهاجر تفکیک می‌شوند و در فرایند اداری نیز خروجی مالی باید به صورت ارزی و به دلار پرداخت شود در صورتی که پرداخت ارزی نباید برای کسانی که در ایران هستند، لحاظ شود.

وی اضافه کرد: کمیسیون علمی و تخصصی اتحادیه اسلامی دانشگاهیان افغانستان دارای 16 کارگروه است که وظیفه دارند در طول هفته مشاوره‌های تخصصی به دانشجویان ارائه دهند و در پایان هفته نیز کلاس‌های تخصصی برگزار می‌شود که یکی از منابع درآمد اتحادیه از محل درآمد برگزاری این کلاس‌هاست.

مسئول کمیسیون علمی و تخصصی اتحادیه اسلامی دانشگاهیان افغانستان اظهار کرد: یکی دیگر از مشکلات دانشجویان افغان، وجود ممنوعیت‌هایی در انتخاب رشته و انتخاب شهر محل تحصیل برای آنان است. در حال حاضر نیاز کشور افغانستان به رشته‌های مهندسی خصوصاً مدیریت شهری و پزشکی است، به همین دلیل این دو رشته متقاضیان زیادی در کنکور دارد.

خلیلی بیان کرد: بسیاری از دانشجویان نمی‌توانند در ایران کار کنند و اخیراً قانونی وضع شده که به واسطه آن دانشجویان می‌توانند با یک سری شرایط خاص در شرکت‌های دانش‌بنیان مشغول به کار شوند. امکان کار در کارخانه‌جات و شرکت‌های دولتی به هیچ‌وجه برای آنان فراهم نیست و تنها می‌توانند در برخی شرکت‌های خصوصی یا شرکت خود کار کنند که ثبت شرکت نیز با مشکلات زیادی مواجه است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از مطالبات ما، استفاده مهاجران از مراکز فنی‌وحرفه‌ای است. در حال حاضر مراکز فنی‌وحرفه‌ای به ثبت احوال متصل هستند و برای ورود باید با کدملی وارد شد و همین دلیل امکان ثبت‌نام و استفاده از خدمات این مراکز وجود ندارد در حالی که در این مراکز دوره‌های شش ماهه، 18 ماهه و ساعتی برای اتباع ایرانی به صورت رایگان برگزار می‌شود.

منبع: ایسنا

24