رکوردشکنی «کرار» ایرانی در باشگاه پهپادهای رزمی/ عکس

از جمله طرح هایی که برخی از مهمترین طراحان و سازندگان محصولات نظامی در جهان، به دنبال آن هستند، استفاده از پرندگان بدون سرنشین یا همان پهپاد برای ایفای چند نقش متفاوت اما در قالب یک پلتفرم و محصول نسبتا یک شکل هستند تا علاوه بر کاهش هزینه های طراحی و ساخت، امکان تغییر کاربری پرنده در زمان کوتاه و بسته به نیاز مشتری یا واحد عملیاتی فراهم شود. اما به نظر می رسد پهپاد چند منظوره کرار که از جمله محصولات دفاعی شناخته شده و در عین حال پر استفاده در نیروهای مسلح ما محسوب می شود، در این حوزه یک رکورد دار در جهان و پرنده ای کم نظیر است که به لطف دور اندیشی و آینده نگری متخصصان ایرانی، می تواند نقش های مهم و متنوعی را بر عهده داشته باشد ...

پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در جریان سلطنت پهلوی کوچک، برای آزمایش سیستم‌های ضد هوایی و موشک‌های هوا به هوای جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش، ایران اقدام به خرید تعدادی از پهپادهای هدف مدل MQM-۱۰۷ از آمریکا کرد. این پهپاد آمریکایی از یک موتور میکرو توربوجت بهره برده و می‌توانست به سرعت ۹۲۵ کیلومتر در ساعت رسیده و ارتفاع پروازی آن نیز در حدود ۱۲ کیلومتر برسد. این محصول در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط آمریکا به بازار جهانی معرفی شده و فروش خوبی هم داشته و کشورهایی مثل ایران، کره جنوبی، استرالیا، مصر، ترکیه، امارات متحده عربی، تایوان، سوئد و سنگاپور از کاربران آن هستند.

پهپاد مدل MQM-۱۰۷ ساخت آمریکا

اما در مرداد ماه سال ۸۹ پرنده ای متفاوت و جدید توسط صنایع دفاعی کشورمان معرفی شد که این پهپاد در کنار نقش آفرینی به عنوان پرنده هدف برای واحدهای پدافند هوایی و هوایی، توان بدل شدن به یک پرنده بدون سرنشین رزمی را نیز داشت. در عین حال با توجه با مجهز بودن به یک دوربین که در درون پهپاد نصب شده این پهپاد توانایی انجام ماموریت های شناسایی را نیز دارد. از همان زمان به علت ویژگی‌های خاص پرنده مذکور، تحلیل‌ها و بحث‌های مختلفی در خصوص دستیابی ایران به یک پهپاد با موتور جت مطرح و حتی برخی آنرا صرفا یک پلتفرم برای تست موشک کروز ایرانی معرفی کردند.

یکی از نمونه های اولیه پهپاد کرار مجهز به بمب در نمایشگاه هوایی کیش

مشخصات اعلام شده این پرنده شامل برد هزار کیلومتر، سرعت حدود ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت، محموله قابل حمل حدود ۵۰۰ کیلوگرم و سقف پرواز حدود ۲۵ هزار تا ۴۰ هزار پا(۷۵۰۰ تا ۱۲۰۰۰ متر) در نمونه‌های مختلف بود. روش بکارگیری این نمونه از «کرار» به صورت پرتاب از روی پرتابگر با یک پیشران راکتی است که پس از اتمام انرژی آن، رها شده و موتور جت خود پرنده روشن می‌شود. این پهپاد از موتورهای جت سری طلوع ساخت ایران بهره می‌برد. اما هرچه گذشت، ماموریت‌ها و تخصص‌های این پهپاد بیشتر شد و علاوه بر بمب‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ پوندی نصب شده روی این پهپاد رزمی، «کرار» به موشک کروز دریایی «کوثر» نیز مجهز شد که این موشک می‌تواند اهداف سطحی متخاصم را در پهنه دریاها مورد هدف قرار دهد . این در حقیقت نمونه اولیه پهپاد کرار است که در نقش هدف هوایی، بمباران اهداف زمینی و حملات ضد کشتی وارد خدمت شده است.

نقش دیگری که برای پهپاد کرار تعریف و تصاویری از آن نیز پخش شده مسئله رهگیری و نبرد هوایی است که در این نقش، پهپاد مور نظر، حداقل به موشک‌های سری شهاب ثاقب مجهز شده است . موشک شهاب ثاقب نمایش داده شده با پهپاد کرار شباهت‌هایی نیز به موشک شفق دارد. شفق، موشکی هوشمند است که با استفاده از جستجوگر IIR روی هدف خود قفل می‌کند و با برد ۸ تا ۱۰ کیلومتر، سرعت آن ۲ تا ۲.۷ ماخ است. بنا بر اطلاعات منتشر شده، این موشک ۶۰ کیلوگرمی‌ توانایی نفوذ ۱ تا ۱.۵ متر در انواع زره تانک و شناور را داشته و دقت اصابت آن ۳۰ سانتیمتر مربع در فاصله ۱۰ کیلومتر است.

پهپاد کرار مجهز به موشک هوابه‌هوای شهاب ثاقب

شفق یکی از اولین موشک‌های بومی است که از جستجوگر تصویری فروسرخ (IIR) استفاده می‌نماید. این نوع جستجوگر، قابلیت ردگیری اهداف زرهی و شناوری را از تمام زوایا دارد، از مقاومت نسبتاً بالایی نسبت به اخلال (جمینگ) و فریب برخوردار بوده و حساسیت بسیار بهتری در تشخیص اهداف دارد. موشک شهاب ثاقب پهپاد کرار با توجه به اصل و ریشه خود و نیز نمونه هم خانواده‌اش یعنی شفق احتمالاً جرمی در حدود ۶۰ تا ۸۰ کیلوگرم دارد. در این موشک نیز مانند شفق از عملگرهای آیرودینامیکی برای کنترل موشک اثری دیده نمی‌شود. همچنین نوع سامانه هدفگیری و هدایت آن نیز نامشخص است.

در بحث عملیات‌های رهگیری معمولا پهپادهای کرار به صورت تعدادی در پشت یک کشنده سنگین نصب شده و در زمان لازم به وسیله یک شتاب‌دهنده مرحله اول به ارتفاع مورد نظر رسیده و سپس پرواز با پیشران اصلی به سمت هدف را آغاز می‌کنند. در این شرایط نیازی به فرودگاه خاصی برای این پرنده نبوده و هر جایی که بتوان آن را نصب کرده و پیشران کمکی مرحله اول را فعال کرد، می‌توان این پرنده را از آنجا به پرواز در آورد . در صورت نیاز به بازیابی این پرنده نیز سیستم چتر در آن تعبیه شده و پهپاد کرار مورد نظر بعد از عملیات با چتر به روی زمین فرود می‌آید.

پهپاد های مسلح به موشک هوا به هوا روی سکوی متحرک پرتاب

اما در رزمایش مدافعان آسمان ولایت نیروی پدافند هوایی ارتش در سال ۹۸، نمونه دیگری از پهپاد «کرار رهگیر» مورد استفاده و بهره‌برداری عملیاتی قرار گرفت که به صورت انتحاری، هدف خود را مورد اصابت قرار می‌داد. تصاویر منتشرشده از نمونه رهگیر انتحاری پهپاد کرار، نشان می‌دهد که برای افزایش دقت اصابت به هواگرد متخاصم، در قسمت دماغه آن سنسورهای اپتیکی و یا حرارتی به استفاده شده تا با تعقیب هدف به صورت قفل اپتیکی و یا قفل حرارتی، به آن اصابت کند .

پهپاد کرار در مدل انتحاری

مهمات ویژه هدایت شونده و دقت بالای هدف گیری در کرار

اما در سال ۱۳۹۹ و در جریان رونمایی های مربوط به صنعت دفاعی، تصاویر جدیدی از پهپاد کرار و در عین حال عملیات بمباران توسط این پرنده بدون سرنشین منتشر شد. در مراسم مورد نظر موشک هوا به هوای آذرخش، بمب هدایت لیزری ۵۰۰ پوندی، نمونه‌ای جدید از بمب بالابان و بمب خوشه‌ای سیمرغ به عنوان تسلیحات جدید پهپاد کرار معرفی شدند. بحث اضافه شدن توان حمل بمب‌های دورایستا مثل سری بالابان و همچنین بمب‌های هدایت لیزری نشان‌دهنده یک تغییر مهم در سیستم های داخلی این هدف برای پذیرش این نسل از مهمات جدید است .

بمب یاسین (کادر مشکی)، موشک آذرخش (کادر زرد) و بمب هدایت لیزری (کادر قرمز)

تسلیحات مختلف پهپاد کرار؛ بمب سیمرغ (کادر مشکی و سفید)، انواع قدیم و جدید بمب بالابان (کادر زرد)، بمب هدایت لیزری ۵۰۰ پوندی (کادر قرمز)

موشک آذرخش نیز در حقیقت یک تلاش ایرانی برای توسعه یک سلاح هوا به هوا و هوا به زمین بر اساس موشک هوا به هوای آمریکایی AIM-۹ است که چند سال پیش توسط سپاه پاسداران رونمایی شد. مسئله مهم دیگر، نمایش دقت بالای این پرنده بدون سرنشین در حوزه بمباران حتی با بمب‌های غیر هوشمند است. بر اساس تصاویر منتشر شده توسط وزارت دفاع این پهپاد با پرتاب یک تیر بمب مارک ۸۲ از ارتفاع ۶۴۰ متر و با سرعت ۵۹۳ کیلومتر در ساعت موفق شده است خیلی نزدیک به مرکز هدف را با موفقیت مورد اصابت قرار دهد .

ذکر این نکته بسیار مهم است که بمب مورد نظر در این تمرین از نوع هدایت شونده نبوده و در زیر پهپاد آزمایشگر نیز سیستم‌های هدف‌گیری بیرونی مشاهده نمی‌شود. می‌توان این طور گمانه‌زنی کرد که پهپاد مورد نظر در حقیقت به نوعی از سیستم‌های هدف‌گیری جدید مجهز شده که در درون این پهپاد نصب می‌شوند. می‌توان بر اساس این تصویر این گونه اعلام کرد که پهپاد مورد نظر حداقل در بحث حمله به اهداف ثابت به دقت بسیار خوب و قابل تحسینی رسیده است.

تست اخیر پهپاد کرار در نقش بمب افکن و دقت بالای اصابت

پهپاد کرار در نقش حمله الکترونیک

از سوی دیگر در جریان رزمایش اخیر نهاجا به نام مدافعان آسمان ولایت ۹۹ با یک ماموریت جدید از کرار رو به رو شدیم که آنهم بحث جنگ الکترونیکی توسط این پهپاد است. در حال حاضر تصویری از این پهپاد منتشر نشده ولی می توان این گونه در نظر گرفت که این پرنده می تواند به غلاف های جنگ الکترونیکی به صورت درونی یا نصب شده زیر بدنه مجهز شده و عملیات اخلال بر علیه رادارها یا سیستم های مخابراتی دشمن را به انجام برساند.

کرار بمب افکن در حال آماده شدن برای پرتاب در رزمایش اخیر نهاجا

بر این اساس، با نگاهی به پهپادهای مختلف نظامی در جهان می‌توان مطمئن شد که این پرنده بدون سرنشین ایرانی در حقیقت به نوعی همه‌کاره‌ترین پهپاد جهان روی یک پلتفرم مشخص و تقریبا ثابت است. بحث‌های شناسایی، هدف برای تمرین هوایی، حمله علیه اهداف زمینی و دریایی، رهگیری هوایی، حمله انتحاری و در نهایت جنگ الکترونیک از جمله موضوعاتی است که تا به امروز برای این پرنده بدون سرنشین تعریف شده و اگر بحث ماموریت ضد اهداف زمینی و دریایی را از یکدیگر جدا کنیم، مشخصا می‌توانیم اعلام کنیم پرنده بدون سرنشین کرار در حال حاضر برای ۷ ماموریت تخصصی نظامی توسعه پیدا کرده و می‌تواند در هفت نقش گوناگون به ایفای نقش بپردازد ؛ اتفاقی که تا به امروز در هیچ کدام از پرنده‌های بدون سرنشین در جهان دیده نشده است حالا این سلاح موثر که همچون خانواده موشک‌های فاتح، در رسته‌های تخصصی متعددی خوش درخشیده تا سال‌ها می‌تواند بخش مهمی از نیازهای نیروهای مسلح را تامین کند.

منبع: مشرق

66