زادروزت مبارک مرد کمانچه!

حسین علیزاده در پیامی برای تولد کیهان کلهر توشته است:

کیهان جان؛ مسافر آسمان‌ها...
مسافر سرزمین‌ها...
و
مسافر کیهان عاشقان...
نوید و خبرهای خوب پی در پی، پاداش ناچیزی‌است برای تمام تلاش و رنج و تداوم و پایداری عاشقانه‌ات...
از تمام وجود دستت را می‌فشارم و از تمام وجود شادی خود را فریاد می‌زنم...
درود بر تو سفیر عشق...
درود بر تو رفیق...
درود بر تو هم‌وطن.

حسین علیزاده

امروز سوم آذر ۱۳۹۹ مصادف با زادروز کیهان کلهر است. از این رو نگاهی داریم به کارنامه هنریِ این نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی:

کیهان کلهر آموختن موسیقی را از ۵ سالگی به صورت آزاد شروع کرد. ۱۲ ساله بود که به صورت حرفه‌ای به موسیقی پرداخت. در سال‌های تحصیل در دوران دبیرستان، خانوادهٔ کلهر بار دیگر به کرمانشاه برگشتند و به همین دلیل کیهان و کامران (برادرش) فعالیت خود را با ارکستر رادیو تلویزیون کرمانشاه ادامه دادند و در مدت کوتاهی مورد توجه استادان موسیقی کرمانشاه قرار گرفتند. خانوادهٔ کلهر در سال‌های انقلاب و آغاز جنگ مقیم کرمانشاه بودند، اما در سالیان ابتدای جنگ ایران و عراق بار دیگر به تهران مهاجرت کردند و فعالیت‌های موسیقی کیهان و کامران نیز در تهران پی گرفته شد.

کیهان کلهر در این دوران مدتی کوتاه با گروه شیدا در مرکز هنری «چاووش» همکار بود. اما پس از مدتی کیهان در ۱۷ سالگی به ایتالیا رفت و سپس برای ادامه تحصیل راهی کانادا شد و در رشتهٔ آهنگسازی از دانشگاه کارلتون اتاوا با درجهٔ کارشناسی ارشد آهنگسازی فارغ‌التحصیل شد.

اقامت کیهان کلهر در کانادا ۸ سال به طول انجامید و تا سال ۱۳۷۳ ادامه داشت. در این مدت کامران کلهر فعالیت خود را با گروه موسیقی کامکار ادامه داد. با این حال در سال‌های آخر جنگ که شهر تهران چندین بار توسط نیروی هوایی ارتش بعث عراق مورد بمب‌باران قرار گرفت، خانهٔ پدری او در تهران مورد اصابت موشک قرار گرفت و پدر، مادر و برادر کیهان کلهر کشته شدند.

کیهان چند سال پس از این ماجرا و در سال ۱۳۷۳ به ایران بازگشت و در تهران ساکن شد. او در تهران به فعالیت در زمینهٔ موسیقی پرداخت و در چند برنامهٔ تلویزیونی نیز به اجرای موسیقی به همراه علیرضا افتخاری پرداخت. با این حال در سال ۱۳۷۴ بار دیگر به کانادا بازگشت تا تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه بدهد. او در کانادا به همکاری با محمدرضا شجریان و شهرام ناظری پرداخت و در چند کنسرت آن‌ها در خارج از کشور همراهی کرد.

ویدئویی دیدنی از هنرنمایی کیهان کلهر

اکنون کمانچه‌نوازیِ او در موسیقی ایران بر سرِ زبان‌هاست و تلاش‌های او در سال‌های گذشته باعث شده که در سطح جهان هم به نوازنده‌ای شناخته شده تبدیل شود.

همکاری هنری با هنرمندان گوناگون از فرهنگ‌های دیگر از جمله اردال ارزنجان از ترکیه، شجاعت حسین خان از هند، یویوما از چین، ژائو ژیپینگ، عالیم قاسمف از جمهوری آذربایجان، بروکلین رایدر از آمریکا، ارکستر فیلارمونیک نیویورک، کوارتت کرونوس و گروه سازهای بادی هلند، کلهر را به هنرمندی بین‌المللی تبدیل کرده‌ است.

کلهر در نواختنِ سازهای تنبور و سه‌تار هم تبحر ویژه‌ای دارد.

او سازِ «شاه‌کمان» را هم طراحی کرده که در برخی از اجراهایش این ساز را نواخته است. به نظر می‌رسد «شاه کمان» تکامل یافته‌ی ساز کمانچه است.

در کارنامه هنریِ کیهان کلهر، همکاری با هنرمندانی مانند محمدرضا شجریان، شهرام ناظری، حسین علیزاده، علی‌اکبر مرادی، علیرضا افتخاری، مجید خلج و اعضای گروه دستان دیده می‌شود.

او در زمینه آهنگسازی برای موسیقی متن فیلم هم فعالیت داشته‌ است.

برنده‌ی جایزه گِرَمی

کیهان کلهر با آلبوم‌های بی تو به‌سر نمی‌شود، فریاد، باران و فراتر از نقشه جغرافیا که در آن‌ها به‌عنوان آهنگ‌ساز و نوازنده نقش داشته نامزد جایزه گرمی شد. در پنجاه و نهمین مراسم جایزه گرمی، کیهان کلهر به همراه گروه جاده ابریشم به رهبری یویوما توانستند با آلبوم "sing me home" موفق به کسب جایزه گرمی بهترین موسیقی جهانی شوند.

تقدیر به پاس یک عمر فعالیت هنری

در چهارمین جشن سالانه موسیقی ما که در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۶ در تالار وحدت تهران برگزار شد، از کیهان کلهر به پاس یک عمر فعالیت هنری تقدیر به عمل آمد.

او نخستین نوازندهٔ ایرانی است که برندهٔ جایزهٔ معتبر جهانی «وومکس» در سال ۲۰۱۹ شد.

کیهان کلهر جایزهٔ هنرمند برتر سال ۲۰۱۹ در فستیوال جهانی موسیقی وومکس را در تاریخ ۵ آبان ۱۳۹۸ در کشور فنلاند دریافت کرد. او این جایزه را به محمدرضا شجریان تقدیم کرد.

علی اصغر بهاری الگوی کیهان کلهر

کیهان کلهر در چند سخنرانی و مصاحبه‌‌ی مجموعه جاده ابریشم، انگیزه و الگوی خود را در نوازندگی کمانچه استاد علی اصغر بهاری معرفی کرده است. او برای شناساندن موسیقی ایرانی به غیر ایرانی‌ها تلاش بسیاری کرده‌ است، همکاری وی با هنرمندان هندی از جمله «شجاعت حسین خان» (غزل) یا با کوارتت کرونوس (Kronos Quartet) (جاده ابریشم)، یویوما، ارکستر فیلارمونیک نیویورک و رامبراندت تریو (گروه موسیقی هلندی)، وی را به هنرمندی جهانی تبدیل کرده‌ است و شنوندگان زیادی در بین غیرایرانی‌ها دارد. او معتقد است: «موزیسین، موسیقی‌دان یا موسیقی‌شناس باید به ریاضیات، تاریخ و ادبیات آشنا باشد.»

وی مدت‌ها عضو گروه دستان بود و در کنسرت‌های این گروه به همراه شهرام ناظری به نوازندگی پرداخت. از میان این آثار می‌توان به سفر به دیگر سو اشاره کرد. پس از جدایی از گروه دستان و آغاز فعالیت‌های مستقل با موسیقیدان‌های خارجی، با همکاری استادان موسیقی سنتی ایران محمدرضا شجریان و حسین علیزاده آثاری را پدیدآورد که شامل ۶ آلبوم زمستان است، بی تو بسر نمی‌شود، فریاد، ساز خاموش، شب، سکوت، کویر و سرود مهر می‌شوند.

وی در این سال‌ها با تعدادی از نوازندگان همچون اردال ارزنجان و تومانی دایاباته هم‌نوازی داشته. هم‌چنین به عنوان نوازنده در گروه راه ابریشم که یویوما ویولون‌سل‌نواز چینی-آمریکایی به راه انداخته حضور دارد. این گروه در دوازده فوریهٔ ۲۰۱۷ برندهٔ جایزهٔ گرمی شد.

سه‌تار

بسیاری از اهالی موسیقی در جهان، کلهر را به کمانچه نوازی می‌شناسند. اما او سه‌تار را هم بسیار حرفه‌ای و با احساس می‌نوازد. در سال جاری بود که کیهان کلهر کنسرت آنلاینی برگزار کرد و آن را به تکنوازی سه‌تار اختصاص داد.

کلهر در این اجرا نشان داد که تا چه حد در سه‌تار نوازی مسلط است و به راحتی می‌تواند کنسرتی مستقل را با سه‌تار ارائه کند و این درست همان کاری است که در موسیقی ایران و در این روزها جایش خالی است. یعنی کمتر نوازنده‌ای در موسیقی ایران پیدا می‌شود که بتواند کنسرتی به صورت تکنوازی و فقط با یک ساز برگزار کند و البته مطالبِ متنوعی هم برای ارائه داشته باشد و مخاطب را راضی کند.

کنسرت‌ها

وی همراه با نوازنده‌ی باغلامای ترکیه، اردال ارزنجان کنسرت‌هایی را هم در مناطق مختلف جهان در حال اجرا دارد و آلبومی نیز با این نوازنده کرد به نام The Wind در شرکت ECM ارائه کرده‌است. کلهر همچنین در ژانویه سال 2008 میلادی کنسرتی را به همراه کوارت زهی بروکلین رایدر در شهر نیویورک به روی صحنه برد که در آن قطعاتی از آلبوم شهر خاموش نواخته شد.

در فروردین ۱۳۹۸ کنسرت‌های «شهر خاموش» به همراه کوارتت «مینیاتور» در تالار وحدت تهران برگزار شد.

ویدئویی از هنر استاد ببینید: