قوی‌ترین زن سعودی علیه بن‌سلمان

این در حالی است که لجین از 3‌ماه گذشته در اعتراض به بلاتکلیفی و بازداشت غیرقانونی خود دست به اعتصاب غذا زده بود. به گفته لینا الهذلول، خواهر این فعال حقوق زنان، پس از انتشار خبر اعتصاب غذا تمام راه‌های ارتباطی میان لجین و خانواده‌اش توسط دستگاه‌های امنیتی عربستان قطع شده است. حالا به‌نظر می‌رسد سیاست دولت سعودی در این پرونده جنجالی تغییر کرده؛ تغییری که بدون شک با پیروزی بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مرتبط است. اما لجین الهذلول کیست و چرا پرونده او برای دولت عربستان و جامعه جهانی اهمیت دارد؟
لجین 31ساله، متولد منطقه قصیم، به‌عنوان یکی از بسته‌ترین مناطق عربستان از لحاظ شرایط اجتماعی و فرهنگی است. با این حال اما خانواده لجین به روایت خودش، محیطی باز و آزاد را برای رشد فرزندان‌شان فراهم کردند. او در مصاحبه با گاردین می‌گوید: ساختار زندگی در عربستان، هویت را از زنان سعودی سلب کرده است؛ اما من خوش شانس بودم که در خانواده‌ای روشنفکر به دنیا آمدم و بر همین اساس نسبت به دیگر زنان سرزمینم احساس مسئولیت می‌کنم. علاوه بر این لجین بخش مهمی از کودکی خود را در فرانسه گذرانده؛ امری که بدون شک در شکل‌گیری تفکرات و نگرش متفاوت او نسبت به فرهنگ حاکم بر زنان عربستان نقش داشته است. پدر او یکی از افسران بازنشسته نیروی دریایی عربستان است و در تمام مبارزات لجین برای حقوق زنان، مخصوصا در زمینه حق رانندگی از وی حمایت کرده است.
فعالیت‌های رسانه‌ای لجین از سال2012 و همزمان با تحصیلات دانشگاهی او در کانادا آغاز می‌شود. او برای اولین‌بار با استفاده از برنامه «کیک» در تلفن‌های همراه، ویدئوهای کوتاه 30ثانیه‌ای را درباره حق زنان برای رانندگی منتشر کرد. جالب آنکه لجین برخلاف سایر فعالان حقوق زنان، در تمام این ویدئوها بدون ترس از افشای هویتش ظاهر شده و از نام واقعی خود استفاده می‌کرد. استقبال گسترده از این فعالیت‌های محدود اما جدید رسانه‌ای تا جایی بود که برخی ویدئوهای لجین تا 5میلیون بازدیدکننده داشت. از سوی دیگر اما این فعالیت‌ها با انتقاداتی هم روبه‌رو شد. در بخش دیگری از مصاحبه لجین با گاردین آمده: برخی از فعالان و روزنامه‌نگاران، صحبت‌های من درباره وضعیت زنان عربستان، درحالی‌که خارج از این کشور حضور داشتم را غیرسازنده و حتی «شوی رسانه‌ای» توصیف می‌کردند.
مجموعه این انتقادات و همچنین تمایل لجین برای پیگیری جدی‌تر حقوق زنان باعث شد او کمتر از یک سال بعد به کشورش بازگردد. یکی از مشهورترین و البته جنجالی‌ترین نقاط زندگی لجین الهذلول، لحظه ورودش به فرودگاه ریاض بود، چرا که پدرش به استقبال او رفته و اجازه داد در مسیر فرودگاه تا خانه رانندگی کند. انتشار تصاویر رانندگی لجین در خاک عربستان همچون بمب خبری، تمام شبکه‌های اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار داد؛ اما وزارت کشور سعودی فردای آن روز با احضار پدر لجین از او برای عدم‌تکرار چنین رفتاری تعهد گرفت.
لجین الهذلول پس از این حادثه عربستان را ترک کرده و برای زندگی به کشور امارات رفت، با این حال اما به نوشته شبکه بی‌بی‌سی، «از رونق افتادن کمپین اجتماعی حقوق زنان و تمایل شخصی لجین برای مبارزه» باعث شد تا او بار دیگر، سوار بر خودرو شخصی‌اش عازم عربستان سعودی شود. نیروهای امنیتی نیز در همان گذرگاه مرزی او را بازداشت کرده و پس از گذشت 4روز، با اخذ تعهدنامه این فعال حقوق زنان را به شکل مشروط آزاد کردند. به این ترتیب مبارزات حقوقی و رسانه‌ای لجین در زمینه حقوق زنان تا پیش از به قدرت رسیدن محمد بن‌سلمان با پیشروی‌ها و عقب نشینی‌ها مکرر ادامه داشت. اما این وضعیت از سال2018 تغییر کرد.
درحالی‌که افکار عمومی انتظار داشتند با آغاز سیاست‌های ولیعهد جدید در زمینه اصلاحات اجتماعی، فضا برای فعالیت‌های لجین الهذلول بازتر شود اما او در سال2018 به‌همراه ده‌ها تن از سایر فعالان حقوق بشری سعودی بازداشت شده و تا‌کنون در زندان به سر می‌برد. براساس گزارش‌های متعدد در رسانه‌های معتبری همچون نیویورک‌تایمز و الجزیره، لجین طی این 2 سال در معرض شکنجه‌های شدید و آزارهای جنسی قرار داشته است. اگرچه رسانه‌های نزدیک به دولت عربستان علت دستگیری وی را «خیانت و جاسوسی» عنوان کرده‌اند اما تا‌کنون اتهام رسمی از سوی دستگاه قضایی سعودی علیه لجین الهذلول اعلام نشده است.
نام لجین الهذلول در کنار جمال خاشقجی، طی 2سال گذشته به اصلی‌ترین اهرم فشار سازمان‌های حقوق بشری و حتی برخی دولت‌های خارجی علیه رهبران جدید عربستان و شخص محمد بن‌سلمان تبدیل شده است. اگرچه این فشارها هیچ‌گاه با حمایت دونالد ترامپ همراه نبود اما حالا با پیروزی جو بایدن، نامزد حزب دمکرات در انتخابات به‌نظر می‌رسد شرایط تغییر کرده و نام این دختر جوان به بخشی از معادلات سیاسی میان عربستان و آمریکا تبدیل خواهد شد.

منبع: همشهری

70