روش‌های دفاعی عجیب حیوانات در مواجهه با شکارچیان
شکار کردن و شکار شدن همیشه جزئی جدایی‌ناپذیر از دنیای طبیعت و حیوانات بوده است و حیوانات مختلف در طول روند فرگشت و تکامل خود به برخی از اعجاب انگیزترین روش‌های دفاعی دست یافته‌اند که ۱۱ مورد از عجیب‌ترین آنها را در این گزارش مرور می‌کنیم.
طبیعت در نگاه اول ممکن است مکانی آرام و مسالمت آمیز به نظر برسد، اما یک جنبه دیگر نیز در آن وجود دارد که روی خشن و مرموز آن است. در حقیقت، جهان طبیعی صحنه نزاع بی‌رحمانه‌ای از مرگ و زندگی است. بسیاری از حیوانات و گیاهان مکانیسم‌های دفاعی جالب و شگفت انگیزی را برای دفاع از خود در برابر شکارچیان و در بعضی موارد برخی از عناصر ایجاد کرده‌اند.
بیایید نگاهی به برخی از جالب‌ترین انواع مکانیسم‌های دفاعی در طبیعت بیاندازیم.
روش‌هایی که حیوانات و گیاهان خود را با بهره‌گیری از آنها زنده نگه می‌دارند، بسیار گسترده و جذاب است. در اینجا ۱۱ مثال عالی آورده شده است. لازم به ذکر است که ترتیب و برتری خاصی در معرفی این ۱۱ مورد وجود ندارد.
۱. قورباغه چوب(wood frog)
قورباغه چوب ماده ضد یخ مخصوص خود را برای زنده ماندن در سرمای شدید ایجاد می‌کند و بزرگترین مکانیسم دفاعی آنها همین استفاده از ماده ضد یخ طبیعی برای زنده ماندن در یخ زدگی است.
این قورباغه‌ها در اوج زمستان قادر به زنده ماندن در آب و هوای منجمد کننده هستند و بدن آنها تا حد زیادی منجمد می‌شود، اما کاملا یخ نمی‌زند که موجب مرگ این حیوان شود، بلکه قلب و مغز آنها به حالت سکون و بدون فعالیت در می‌آید.
آنها این عمل خارق‌العاده را تا حدی با پمپاژ مقادیر زیادی گلوکز به بافت‌های بدن خود انجام می‌دهند که به عنوان نوعی ضد یخ طبیعی برای محدود کردن تشکیل بلورهای یخ در بافت‌ها عمل می‌کند، چرا که در غیر این صورت، سلول‌های آنها متلاشی می‌شود.
۲. خیار دریایی(sea cucumber)
خیارهای دریایی اعضای بدن خود را به سمت مهاجمان شلیک می‌کنند! بزرگترین مکانیسم دفاعی این موجودات عجیب، بیرون کشیدن روده‌ها و سایر اندام‌های خود در مواجهه با دشمن و شلیک آنها به سمت دشمن برای درگیر شدن و بازدارندگی آنها است.
خیار دریایی که از خارزیان به حساب می‌آید، دارای یک مکانیسم دفاعی حیرت انگیز و در عین حال خصمانه و چندش‌آور است. این حیوان در صورت احساس خطر می‌تواند روده‌های چسبناک و اندام‌های دیگر خود را از مقعد خود بیرون بکشد و به سمت دشمن پرتاب کند. این اندام‌ها همچنین می‌توانند حاوی سمی به نام "هولوتورین"(holothurin) باشند.
این شلیک اعضای بدن توسط خیارهای دریایی برای خود این حیوان کشنده نیست، اما حدود شش هفته طول می‌کشد تا اندام از دست رفته را به طور کامل بازیابی کند.
۳. خرچنگ بوکسور(Boxer crab)
یک نوع خرچنگ مشهور به خرچنگ بوکسور با نام علمی "Lybia tessellate" از شقایق‌های دریایی به عنوان دستکش بوکس استفاده می‌کند تا به دشمنان مشت بزند.
بزرگترین مکانیسم دفاعی این حیوان استفاده از شقایق‌های دریایی به عنوان دستکش بوکس برای دفع شکارچیان است. شقایق‌های دریایی با شاخک‌های خطرناکی احاطه شده‌اند که با سلول‌های گزنده پوشانده شده‌اند.
خرچنگ‌های بوکسور در این رابطه سودمند دوطرفه به شقایق‌های دریایی اجازه می‌دهد تا یک سواری مجانی روی چنگال‌های آن داشته باشند و در عوض، خرچنگ‌ها از آنها به عنوان یک جفت دستکش سمی استفاده می‌کنند.
۴. سپیداج(cuttlefish)
سپیداج رنگ و شکل خود را تغییر می‌دهد تا در پس زمینه محو شود و استتار کند. بزرگترین مکانیسم دفاعی آنها استتار توسط تغییر رنگ پوست برای ترکیب و محو شدن در محیط اطراف است.
مکانیسم دفاعی این موجود در طبیعت رایج است و بسیاری از حیوانات به جای جنگیدن، استتار را ترجیح می‌دهند.
اما سپیداج در این زمینه یکی از متخصصان محسوب می‌شود، چرا که در استتار نسبت به دیگر موجودات برتری دارد و قادر است به سرعت رنگ پوست و همچنین شکل بدن خود را به گونه‌ای تغییر دهد که با محیط اطراف خود ترکیب شود و به نوعی محو شود.
۵. مورچه‌های انفجاری(Exploding Ant)
مورچه‌های انفجاری به قیمت از دست دادن جان خود از کلونی خود دفاع می‌کنند. بزرگترین مکانیسم دفاعی این مورچه‌ها برای دفاع از کلونی هنگام حمله متجاوزان، منفجر کردن خود است.
این مورچه‌ها احتمالا یکی از خاص‌ترین مکانیسم‌های دفاعی را در طبیعت دارند.
این مورچه‌ها که مورچه‌های سرباز مالزیایی هستند، دارای دو غده سمی بزرگ هستند که در مواجهه با مهاجمان و برای دفاع از کلونی خود از آنها استفاده می‌کنند. آنها با انفجار خود باعث می‌شوند شکم‌شان شکافته شود و غده‌های پر از مایعات سمی چسبناک ترکیده و به دشمن پاشیده شود.
این اتفاق با وجود اینکه زندگی مورچه‌های سرباز را به پایان می‌رساند، اما می‌تواند به طور موثر مانع حمله مهاجمان شود.
۶. چشم گرد تنبل(slow loris)
چشم گرد تنبل یا اسلولوریس می‌تواند خود را آغشته به سم کند. بزرگترین مکانیسم دفاعی این موجود آغشته کردن خود و دندان‌هایش به سمی است که از غدد موجود در بازوهای آن ترشح می‌شود. برای برخی از شکارچیان، این سم می‌تواند شوک آنافیلاکتیک ایجاد کند که یک واکنش آلرژیک جدی و تهدید کننده حیات است که به‌طور ناگهانی آغاز می‌شود و می‌تواند منجر به مرگ گردد.
این موجود بسیار کند به طور معمول نسبت به شکارچیان آسیب‌پذیر است و برای خنثی کردن این ضعف، دارای بازوانی با غدد سمی است که سم تولید شده توسط آنها را برای دفاع از خود روی خزهای خود می‌مالد یا آن را لیس می‌زند تا دندان‌هایش سمی شود. شگفت آورتر اینکه این سم فقط در صورت مخلوط شدن با بزاق اسلولوریس طی یک واکنش شیمیایی طبیعی فعال می‌شود.
این مکانیسم در چشم‌گردهای تنبل باعث شده است که این حیوانات به عنوان تنها پستانداران نخستین سمی شناخته شوند.
۷. تشی یا خارپشت(porcupine)
بزرگترین مکانیسم دفاعی تشی‌ها استفاده از خارهای مخصوص خود برای حمله به شکارچیان بالقوه است. این حیوان از استراتژی قدیمی "حمله بهترین دفاع است" استفاده می‌کند. او این کار را با بالا بردن خارهای بسیار بلند خود و گسترانیدن آنها به سمت عقب و پهلو رو به مهاجمان بالقوه انجام می‌دهد. خارهای این حیوان قابلیت جدا شدن و فرو رفتن به بدن مهاجمان را دارد که البته اتفاقی بسیار دردناک برای تشی‌ها است.
۸. سوسک بمب افکن(bombardier beetle)
مکانیسم دفاعی سوسک‌های بمب افکن پرتاب مواد سمی و داغ موجود در بدن خود به سوی مهاجمان است. سوسک بمب افکن قادر است با شلیک یک مایع داغ و سمی از مقعد خود، دشمنان خود را سم‌پاشی کند. این ماده مخلوطی از هیدروکینون‌ها، هیدروژن پراکسید و مخلوطی از آنزیم‌ها است.
۹. مارمولک شاخ‌دار تگزاس
مارمولک شاخ‌دار تگزاس به معنای واقعی کلمه خون گریه می‌کند! بزرگترین مکانیسم دفاعی این موجود، شلیک خون تحت فشار از چشمان خود است.
مارمولک شاخ‌دار تگزاس در صورت احساس تهدید قادر است خون تحت فشار خود را به هر مهاجم احتمالی بپاشد. البته این کار، آخرین راه چاره برای اوقاتی است که استتار و دفاع فیزیکی با شکست روبرو می‌شود.
۱۰. سمندر آج‌دار ایبری(Iberian ribbed newt)
سمندر آج‌دار ایبری برای دفاع از خود تغییر شکل می‌دهد. مکانیسم دفاعی این موجودات استفاده از آج‌های خود برای ایجاد خوشه‌های سمی است.
این سمندر هنگام احساس حمله از جانب یک مهاجم، قادر است دنده‌ها یا آج‌های خود را به پوست خود به بیرون فشار داده و خوشه‌هایی ایجاد کند که به دفاع از آن کمک می‌کند. او این کار را با منحرف این آج‌ها از ستون فقرات خود و افزایش زاویه آنها به اندازه ۱۵ درجه انجام می‌دهد.
سپس پوست این حیوان کشیده می‌شود و آج‌ها از طریق زگیل‌های روی پوست آن بیرون می‌زنند و همزمان یک ماده سمی از طریق منافذ پوست روی آنها ترشح می‌شود. بهترین قسمت این است که به نظر می‌رسد این یک استراتژی بدون درد و حفظ بقا برای این حیوان است.
۱۱. بی‌فک ماهی(hagfish)
مکانیسم دفاعی جالب توجه بی‌فک ماهی‌ها شلیک ماده‌ای لزج است که می‌تواند گلوی مهاجمان را مسدود کند و موجب مرگ آنها شود.
بی‌فک ماهی‌ها یکی از قدیمی‌ترین فسیل‌های زنده روی کره زمین هستند. آنها حداقل برای ۳۰۰ میلیون سال است که روی زمین زندگی می‌کنند و دارای ماده لزج جالب توجه اما چندش آوری هستند که در صورت احساس حمله می‌توانند آن را بیرون بریزند.
این ماده به محض مخلوط شدن با آب، منبسط شده و می‌تواند ماهی‌های مهاجم را خفه کند.
منبع: ایسنا
46
