میدان مشق؛ میدانی با قصه‌های تاریخی فراوان!/ تصاویر

این میدان ۲۸ هکتاری دیدنی‌های زیادی دارد. واردش که شوید پسرکی سبز رنگ را خواهید دید که در حال انداختن نامه‌ای به داخل صندوق پست است. اینجا موزه ارتباطات و پست قرار گرفته درست سمت راست میدان مشق. طرف راست نیز ساختمان وزارت خارجه است ساختمانی که تنها کارکنان اداری به آن رفت و آمد دارند. این ساختمان قدیمی را هم می‌توان از بیرون مشاهده کرد که با چه نظمی آجرنشین شده است.

آغاز کار میدان مشق تهران کجا بود؟

این ساختمان قبلا به نام کاخ شهربانی بود. سرستون‌های این بنا از روی معماری دوران هخامنشیان الگوبرداری شده و پله‌های آن، کاخ آپادانا را به یاد می‌آورد. در این ساختمان نئوکلاسیک از تزئینات معماری دوره‌های مختلف از جمله گره چینی و کاشی‌کاری قاجاری، مقرنس‌های سلجوقی استفاده شده است.

وزارت امور خارجه چند ساختمان در این محدوده دارد. توپ مروارید هم در محوطه ساختمان غربی میدان مشق نزدیک به باشگاه افسران بود. تا مدت‌ها توپ مروارید اینجا نگهداری می‌شد. مردم تصور می‌کردند که اگر دستی روی این توپ بکشند، آرزوهایشان برآورده می‌شود. ساختمان دیگر وزارت خارجه، ساختمانی است که معماری آن از کعبه زرتشت در نقش رستم الهام گرفته شده است. وزیر امور خارجه هم در تالار زیبای این ساختمان از مهمانانش پذیرایی می‌کند.

میدان مشق را کهن‌ترین نماد تهران می‌دانند. به واقع اینجا در دوران فتحعلی شاه ساخته شد و همراه با یک کاخ زیبا، ساختمان دانشگاه هنر و موزه‌ها، مجموعه کاملی را برای یک روز تهرانگردی در خود دارد.

فتحعلی شاه میدان مشق را برای مشق نظامی ارتش ایجاد کرد. اما در دوره‌های بعد هر کسی چیزی به آن افزود و این میدان بزرگ شد. میدانی که حتی شاهد اعدام خیلی از افراد از جمله اصغر قاتل، میرزا رضا کرمانی (قاتل ناصرالدین‌شاه) و شیخ فضل‌الله نوری نیز بوده است؛ بنابراین می‌توان گفت که این میدان نه تنها یک نماد مهم، بلکه میدان با اهمیتی بود.

میدان مشق؛ محوطه‌ای که اولین هواپیما در آن فرود آمد

اولین هواپیمایی که در ایران دیده شد با خلبان کوزمینسکی لهستانی در زمان جنگ جهانی اول، در این میدان فرود آمد و میدان مشق اولین فرودگاه ایران شد. مردم در آن سال هیجان زده و مشتاق برای دیدن این هواپیما تا سه روز به اینجا می‌آمدند.

برای اولین بار مسابقات و نمایش دوچرخه‌سواری و موتورسواری، نمایش اولین پرواز با بالن اتفاقات عجیبی بود که در این میدان رخ داد.

در سال‌های حدود ۱۳۰۷ تا ۱۳۱۲ گل کاری در این میدان، موجب شد تا آن را باغ ملی نیز بنامند. بعد از آن که طرح برپایی نخستین باغ همگانی در زمین‌های درون میدان مشق برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی شد، نام میدان مشق به باغ ملی تغییر کرد. حالا چند سالی می‌شود که دانشکده هنر، به ضلع شمالی عمارت قزاقخانه منتقل شده عمارتی که به زیبایی این مجموعه اضافه شده است. قزاقخانه میدان مشق، قدیمی‌ترین بنا ست که در سال ۱۲۸۰ هجری قمری ساخته شد.

این عمارت از نخستین ساختمان‌های میدان است که در دوره قاجار ایجاد شد. بعد از آن در زمین‌های رو به روی آن، ساختمان‌های دیگری هم ایجاد شدند؛ مانند کاخ شهربانی، وزارت خارجه و موزه ایران باستان. عمارت قزاقخانه تا چند سال پیش جزو املاک ارتش بود. به همین دلیل نقاشی‌های دوره قاجار از در و دیوار آن پاک شده است. اما بعد‌ها دانشگاه هنر تهران، این عمارت را از ارتش خرید و قصد داشت تا آن را بازسازی و بهسازی کند.

عمارت قاجاری قزاقخانه ساختمانی نئو کلاسیک و تجدد گرا و تلفیقی از شیوه معماری ایرانی و اروپایی است. این ساختمان را باید قدیمی‌ترین ساختمان اداری تهران در تاریخ تحولات شهر به حساب آورد.

جدیدترین بنای میدان مشق

موزه ملک هم جدیدترین بنایی است که در سال ۷۵ ایجاده شده است. این موزه و کتابخانه آن وقف شده از سوی حاج حسین ملک بزرگترین واقف ایران است. اکنون اداره این موزه و کتابخانه توسط آستان قدس رضوی انجام می‌شود. این موزه و کتابخانه یکی از نفیس‌ترین موزه‌های ایران است.

میدان مشق از سردر باغ ملی در نزدیکی توپخانه شروع می‌شود و طرف دیگرش هم به خیابان سی تیر می‌رسد. خیابانی که از اول تا آخرش بنا‌های تاریخی متعددی است. حدافاصل بین میدان مشق و خیابان سی تیر، موزه و کتابخانه ملک واقع شده و پشت سر آن هم موزه ملی ایران. در موزه ملک از راه میدان مشق است، اما سراغ موزه ملی را باید از خیابان سی تیر گرفت.