اثر هاله ای چیست و چگونه بر قضاوت و تصمیم گیری های شما تاثیر می گذارد؟
اثر هاله ای پدیده ای است که در آن یک ویژگی در شخص باعث قضاوت کلی ما درباره او می شود.
اثر هاله ای یافته ای کلاسیک در روانشناسی اجتماعی است. در این پدیده، ارزیابی درمورد یک فرد سبب قضاوت در مورد ویژگی‌های دیگر وی می‌شود، مثلا او دوست داشتنی است پس باهوش نیز هست.
تاریخچه اثر هاله ای
اثر هاله ای توسط روانشناس آمریکایی ادوارد ال ثورندایک ساخته شد. ثورندایک متوجه شد که هنگام ارزیابی اشخاص، افراد قد بلند و جذاب به طور خودکار باهوش‌تر و بهتر از دیگران فرض می‌شوند. شکل ظاهری تنها پیش‌بینی کننده قوی اثر هاله‌ای است.
یکی دیگر از روانشناسان مشهور سُلُمون اش دریافت که اولین برداشت‌ها و احساسات فرد برای اثر هاله‌ای بسیار مهم است.
مثال‌های اثر هاله ای
ستارگان هالیوود اثر هاله‌ای را نمایان می‌کنند. از آنجا که آن‌ها اغلب جذاب و دوست‌داشتنی هستند، ما به طور طبیعی تصور می‌کنیم که باهوش و صمیمی نیز هستند. یعنی تا زمانی که به شواهد خلاف آن (گاهی اوقات فراوان) برخورد نکنیم، به همین روال به قضاوت می‌پردازیم.
به همین ترتیب سیاستمداران با تلاش برای تظاهر به گرم و صمیمی بودن، از اثر هاله به نفع خود استفاده می‌کنند در نتیجه مردم به این دلیل که سیسات‌مدار خود را خوب نشان می‌دهد، سیاستشان را نیز خوب می‌دانند. به همین سادگی!
در دهه ۱۹۷۰، روانشناس مشهور اجتماعی، ریچارد نیسبت، تلاش کرد تا نشان دهد که در واقع به فرآیند‌های فکری خود به طور کلی و به طور خاص به اثر هاله‌ای، دسترسی کمی داریم و تغییر آن دشوار است.
مطالعه کلاسیک در مورد اثر هاله
نیسبت و ویلسون می‌خواستند نحوه قضاوت شاگردان را در مورد یک سخنران را بررسی کنند. به شاگردان گفته شد که این تحقیق در حال ارزیابی سخنرانان است.
در حقیقت دانشجویان به دو گروه تقسیم شده بودند که قصد تماشای دو فیلم مختلف از یک سخنران را داشتند که اتفاقاً لهجه بلژیکی زیادی داشت (این موضوع مرتبط است).
یک گروه سخنرانی را مشاهده کردند که به یک سری از سوالات با گرمی و دوستانه پاسخ می‌داد. گروه دوم دقیقاً همان شخص را دیدند که با حالت سرد و غیرقابل نفوذ دقیقا به همان سوالات پاسخ می‌دهد.
آزمایشگران اطمینان حاصل کردند که معلوم است کدام یک از سخنرانان از نظر تغییر و تحولات مورد پسندتر هستند. در یکی به نظر می‌رسید سخنران، تدریس و دانش‌آموزان را دوست دارد و در دیگری به عنوان شخصیتی بسیار اقتدارگرا که اصلاً تدریس را دوست ندارد، نمایان شد.
پس از اینکه هر گروه از دانش آموزان، فیلم‌ها را دیدند، از آن‌ها خواسته شد تا به مشخصات ظاهری، طرز رفتار و حتی لهجه‌ی استاد امتیاز دهند.
بر اساس اثر هاله، دانش‌آموزانی که رفتار گرم استاد را مشاهده می‌کنند، او را جذاب‌تر، شیوه‌های او را دوست‌داشتنی‌تر و حتی لهجه‌اش را جذاب‌تر ارزیابی می‌کنند.
اثر هاله در تجارت
اثر هاله به خودی خود جذاب و مشهور است و اکنون در دنیای تجارت شناخته شده است. با توجه به "اعتبار بازاریابی" نوشته جان مارکنی، قیمت کتاب‌هایی که روی آن‌ها "هاروارد کلاسیک" نوشته شده است، دوبرابر همان کتاب بدون نوشته‌ی هاروارد کلاسیک است.
این امر در صنعت مد نیز صادق است. افزودن نام یک طراح مد معروف به یک شلوار جین ساده می‌تواند قیمت آن را دچار تورم کند.
اگرچه ما می‌توانیم اثر هاله را از نظر فکری درک کنیم، اما اغلب تصوری از زمان واقعی وقوع آن نداریم. این همان چیزی است که اثر هاله‌ای را برای بازاریابان و سیاستمداران مفید می‌کند.
اثر هاله در محل کار
اثر هاله معمولاً بر استخدام، بررسی عملکرد و بسیاری از جنبه‌های دیگر محل کار تأثیر می‌گذارد. اثر هاله حتی ممکن است یکی از رایج‌ترین سوگیری‌ها باشد که در این حوزه فعال است. مدیران معمولاً بیشتر از مهارت در انجام کار، به کارمندانی که جذاب، بسیار مشتاق یا بسیار خوش لباس هستند رتبه‌ی بالا می‌دهد.
چگونه می‌توان از اثر هاله‌ای جلوگیری کرد؟
دفعه بعدی که به یک سیاستمدار رأی می‌دهید یا تصمیم می‌گیرید که شخصی را دوست بدارید، از خود بپرسید که آیا اثر هاله‌ای کار می‌کند یا خیر.
آیا واقعاً ویژگی‌های شخص یا محصولی را که می‌خواستید در نظر داشته باشید، ارزیابی می‌کنید یا اثر هاله در آن دخالت می‌کند؟
این بررسی ساده در مورد اثر هاله می‌تواند شما را از رای به شخص اشتباه، هدر دادن پول یا ترک دوست وفادار نجات دهد.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان
4167
