طوفان های گرد و غبار مریخ را خشک کرده‌اند
محققان
به گزارش تک اکسپلوریست، جو مریخ بسیار نازک‌تر از جو زمین است. با این حال در آنجا هم باد است و هنگامی که بادها ذرات ریز و خشک گرد و غبار موجود روی سطح مریخ را حرکت می‌دهند، طوفان گرد و غبار می‌تواند رخ دهد.
محققان بر این باورند مریخ نیز زمانی همانند زمین گرم و مرطوب بوده است اما بیشتر آب خود را در جو بیرونی از دست داده است. اما درک چگونگی فرایند از دست دادن این آب مشکل و همانند یک معما بوده است.
اما گویا دانشمندان آزمایشگاه فیزیک فضایی واتمسفری(LASP) دانشگاه کلرادو بولدر پاسخ این معما را یافته‌اند. نتایج مطالعه اخیر آنها نشان می‌دهد که طوفان‌های گرد و غبار می‌توانند نقش مهمی در خشک شدن سیاره سرخ داشته باشند.
محققان، این موضوع که طوفان‌های گرد و غبار نقش مهمی در خشک شدن سیاره مریخ داشته‌اند را باور داشتند اما به دلیل عدم اندازه‌گیری برخی موارد، نمی‌توانستند به پاسخی قطعی دست یافته و به نوعی تمام قطعات این پازل را کنار هم قرار دهند. اما با بررسی مشاهدات حاصل از سه فضاپیما که در ماه ژانویه و فوریه سال ۲۰۱۹ به دور مریخ می‌چرخیدند دریافتند که مریخ نسبت به دوره‌های آب و هوایی آرام‌تر، دو برابر آب بیشتری در رخ دادن طوفان‌ها از دست داده است.
این بدان معناست که طوفان گرد و غبار جو را گرم کرده و این امر نیز باعث می‌شود که بادها بخار آب را تا ارتفاعات بسیار بالاتری حمل کنند. در ارتفاعات بالا نیز جو مریخ بسیار نازک است و مولکول‌های آب در برابر اشعه فرابنفش آسیب پذیر هستند که این امر آنها را به عناصر سبک‌تر هیدروژن و اکسیژن تبدیل می‌کند. سبک‌ترین عنصر یعنی هیدروژن به راحتی در فضای مریخ از بین می‌رود.
"مایکل چافین"(Michael Chaffin) محقق آزمایشگاه فیزیک فضایی و اتمسفری گفت: برای از دست دادن دائمی آب از دست دادن تنها یک اتم هیدروژن کافی است چرا که در این صورت هیدروژن و اکسیژن نمی‌توانند مجددا ترکیب شده و به آب تبدیل شوند. بنابراین وقتی اتم هیدروژن را از دست دهید در واقع یک مولکول آب را از دست داده‌اید.
محققان این مطالعه با بررسی اندازه‌گیری‌های همزمان چهار ابزار تعبیه شده روی مدارگرد شناسایی مریخ توانستند به اطلاعات مهمی دست یابند. مدارگرد شناسایی مریخ ناسا، دما، گرد و غبار و غلظت آب-یخ حاصل از سطح زمین را تا ارتفاع حدود ۶۲ مایل یا ۱۰۰ کیلومتر بالاتر از سطح مریخ اندازه گیری کرده بود و مدارگرد ردیاب گاز آژانس فضایی اروپا نیز در همان محدوده ارتفاعی، غلظت بخار آب و یخ را اندازه گیری کرده بود. طیف‌سنج فرابنفش تصویربرداری فضاپیمای ماون(MAVEN) ناسا نیز با ارائه اطلاعاتی درباره میزان هیدروژن در بالاترین ارتفاعات جو مریخ(۱۰۰۰ کیلومتر از سطح سیاره) اندازه‌گیری‌ها را کامل کرده بود.
مدارگرد ردیاب گاز موفق به شناسایی ۱۰ برابر آب بیشتری در اتمسفر میانی مریخ پس از شروع طوفان گرد و غبار شده بود که این موضوع کاملا با داده‌های رادیومتر مادون قرمز مدارگرد شناسایی مریخ مطابقت داشت. مشاهدات کاوشگر ماون نیز افزایش ۵۰ درصدی هیدروژن در طول طوفان را نشان داد.
تصاویر حاصل از طیف‌سنج فرابنفش کاوشگر ماون نشان داد که پیش از وقوع طوفان سال ۲۰۱۹ در مریخ، ابرهای یخی در بالای آتشفشان‌های فلات تارسیس مریخ مشاهده شده است. تارسیس(Tharsis) یک فلات بسیار بزرگ آتشفشانی است که در منطقه نیمگان(استوا) سیاره مریخ و در پایانه غربی دره‌وار "مارینر" واقع شده است.
از آنجا که ابر یخی نمی‌تواند در نزدیکی سطح گرم‌تر متراکم شود، این ابرها هنگامی که طوفان گرد و غبار در حال وقوع بود به طور کامل ناپدید شدند و پس از پایان طوفان گرد و غبار دوباره ظاهر شدند. در مجموع داده‌های سه فضاپیما تصویر واضحی از چگونگی رخ دادن طوفان گرد و غبار در مریخ و نحوه فرار آب از این سیاره ارائه دادند.
منبع: ایسنا
70
