۷ کارت برنده سیاست خارجی دولت سیزدهم

سیاست خارجی پلی است که سیاست داخلی را به محیط بین الملل ارتباط می دهد. سیاست خارجی به عنوان تابعی از سیاست داخلی پیگیر اهداف ملی در تعامل با دولت ها، ملت ها، گروه های آزادی خواه و ضد استعماری، نهادها و سازمان های بین المللی است. دولت سیزدهم با چالش کشیدن میراث سیاسی دولت روحانی در بعد داخلی در سیاست خارجی نیز دارای کارت های برنده ای است که می تواند در پیگیری منافع ملی موفقیت های بزرگی را برای جمهوری اسلامی ایران به ارمغان آورد. در این مجال ۷ کارت برنده سیاست خارجی دولت سیزدهم را بیان می کنیم؛

۱- بهبود روابط با عربستان سعودی

یکی از کارت های برنده دولت سیزدهم در سیاست خارجی بهبود روابط با عربستان سعودی است که از سال ۲۰۱۶ وارد چالش اساسی شد و دستگاه دیپلماسی دولت روحانی از باز کردن گره روابط بین دو کشور عاجز بود. بهبود روابط دو کشور مهم مسلمان در منطقه غرب آسیا با واسطه گری عراق و چاره جویی برای مصائبی که مردم مظلوم یمن با آن مواجه هستند می تواند منجر به ثبات منطقه ای و کاهش تنش ها بین ایران و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس گردد. ریاض در پی استراتژی خروج آمریکایی ها از منطقه غرب آسیا خود را بازنده معادلات سوریه، عراق، و یمن می داند و "بن سلمان" انگیزه کافی برای نزدیک شدن به جمهوری اسلامی ایران را دارد.

۲- تحولات افغانستان و احیای جاده ابریشم

خروج آمریکایی ها از افغانستان و تشکیل دولت مستقل با حضور همه قومیت ها نوید بخش پایان ناامنی های دو دهه گذشته در این کشور است و امیدها برای تاسیس مسیر زمینی جاده ابریشم در پروژه "ابتکار کمربند و جاده" چینی ها را بیشتر می کند. اگر چه معبری که از استان بدخشان بخواهد تاسیس شود کمی صعب العبور است اما چینی ها اعلام آمادگی کرده اند که می توانند در کوتاه زمان اقدام به تاسیس بزرگراه تا نقاط مرکزی افغانستان کنند. انتقال کالا از این مسیر تا مرزهای ایران به خصوص تا بندر چابهار و سپس انتقال به سایر نقاط جهان و متقابلا صادرات ایران و سایر کشورها به چین بسیار سریع تر رخ خواهد داد و معادلات اقتصادی تاثیرات شگرفی را تجربه خواهد کرد. جاده بدخشان با چین ۵۰ کیلومتر طول دارد که از منطقه پامیر در استان بدخشان آغاز شده و تا شهرستان «واخان» در مرز چین می رسد.

۳- میدان در خدمت دیپلماسی

یکی دیگر از کارت های برنده دولت سیزدهم در سیاست خارجی به خدمت گرفتن دستاوردهای میدان در دیپلماسی است که متاسفانه در ۸ سال گذشته علاوه بر اینکه از آن غفلت شد برخی مقاطع نیز به گفته وزیر خارجه وقت دیپلماسی در تعارض با پیش روی های میدان بود و این دو ابزار سیاست خارجی یعنی دیپلماسی و میدان نه تنها مکمل هم نبودند بلکه به علت برخی گرایشات غرب باورانه در دستگاه دیپلماسی دستاوردهای میدان تحت الشعاع خطاهای دیپلماتیک قرار می گرفت. در دولت سیزدهم دستاوردهای میدان از تنگه باب المندب گرفته تا سواحل مدیترانه و تا مرزهای غربی چین، تا بندر لاذقیه در سوریه و نفوذ در عراق و لبنان باید در خدمت دیپلماسی به خصوص دیپلماسی اقتصادی قرار بگیرد.

۴- برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین

برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین یکی دیگر از کارت های برنده دولت سیزدهم در سیاست خارجی است که می تواند منجر به چند صد میلیارد دلار سرمایه گذاری در ایران در کوتاه مدت گردد. در این برنامه جامع که با هدف بهره‌برداری از مزایای ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیک دو کشور تدوین شده، بر مشارکت موثر ایران در ابتکار کمربند و جاده تاکید شده است. همکاری در زمینه‌های زیرساختی، ارتباطی (ریلی، جاده‌ای، بندری و هوایی)، مخابراتی، علمی-فناوری، آموزشی و سلامت، تسهیل همکاری‌های بخش خصوصی، تسهیل همکاری‌های مالی-بانکی، گمرکی، مقررات‌زدایی و همکاری در توسعه مناطق ویژه و آزاد تجاری و صنعتی از جمله در سواحل مکران و تقویت همکاری‌های غیرنفتی با تمرکز بر حوزه کشاورزی و دانش بنیان و ... تنها بخشی از محورهای این برنامه راهبردی ۲۵ ساله است.

برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین یکی دیگر از کارت های برنده دولت سیزدهم در سیاست خارجی است که می تواند منجر به چند صد میلیارد دلار سرمایه گذاری در ایران در کوتاه مدت گردد

۵- سند جامع همکاری های ۲۰ ساله ایران و روسیه

توسعه تجارت بین ایران و روسیه به عنوان دو شریک راهبردی که صادر کننده انرژی هستند در قالب سند جامع همکاری های ۲۰ ساله ایران و روسیه می تواند ضمن شکل دهی به معادلات بازار انرژی در اروپا و آسیا در خنثی سازی و بی اثر کردن تحریم ها موثر باشد. این سند جامع که قطعا با برنامه همکاری راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین شباهتی نخواهد داشت قطعا منجر به کاهش نفوذ کنونی آمریکا در منطقه غرب آسیا خواهد شد.
خاطرم هست در سفری که به اتفاق دکتر ولایتی در سال ۹۷ به روسیه داشتیم پوتین و الکساندر نوواک وزیر انرژی این کشور اعلام آمادگی کردند در حوزه های مختلفی نظیر کریدور شمال-جنوب، سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران، نصب رآکتورهای ۱۰۰ مگاواتی آب شیرین کن در سواحل مکران و سایر شهرهای جنوبی ایران که می تواند مشکل کم آبی و قطعی برق را در شهرهای کوچک حل کند، تامین کالاهای اساسی و سرمایه ای و مواد اولیه مورد نیاز کارخانه های ایران و ... کمک کنند اما آنها نگرانی شان این بود که متاسفانه دولت ایران انگیزه کافی برای پیگیری این توافقات را نداشته باشد. امروز دولت انقلابی در قالب سند جامع همکاری های ۲۰ ساله ایران و روسیه قادر است کلیه توافقات سابق و لاحق را به منصه اجرا بگذارد.

۶- سیاست خارجی متوازن، تعامل با قدرت های نوظهور( برزیل، هند، آفریقای جنوبی و ...)

در پی افول هژمونی جهانی آمریکا و سر در لاک کردن ایلات متحده به خاطر معضلات اقتصادی که گریبانگیر این کشور است، سیاست خارجی متوازن و تعامل با قدرت های نوظهور نظیر برزیل، هند، آفریقای جنوبی و ... یکی از کارت های برنده دولت سیزدهم در سیاست خارجی است. امروزه گروه مهمی نظیر "بریکس" متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی بر اساس داده های بانک جهانی در ۲۰۱۹ دارای 41 درصد از جمعیت جهان و 24 درصد از تولید ناخالص داخلی جهان و بیش از 16 درصد سهم در تجارت جهانی است. بنابر برخی پیش بینی ها هند می تواند سومین اقتصاد بزرگ جهان در سال 2030 شود. GDP هند در سال 2030 برابر 10133 میلیارد دلار خواهد بود، که پس از آمریکا با GDP معادل 32996 میلیارد دلار و چین با تولید ناخالص داخلی 34338 میلیارد دلار قرار خواهد گرفت. دولت سیزدهم تقویت روابط راهبردی با کشورهای عضو بریکس را از روزهای ابتدایی باید در دستور کار قرار دهد و روابط با سه کشور دیگر را نیز مانند چین و روسیه در اولویت قرار دهد‌.

۷- ارائه یک طرح دیپلماتیک برای لغو تحریمها

بدون تعارف باید گفت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مرده است و باید در پی طرح های دیپلماتیک نو جهت رفع رژیم جامع تحریم های آمریکا بود. آمریکایی ها نعش بی جان برجام را گروگان مسائل غیر مرتبط با توافق هسته ای گرفته اند و در موضع از سرگیری فوری مذاکرات وین هستند. در مقابل دولت سیزدهم ضمن تعهد به قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها مصوب مجلس شورای اسلامی درحال افزایش ذخایر استراتژیک اورانیوم غنی شده و تولید اورانیوم غنی شده ۲۰ درصد است. برگ برنده دولت سیزدهم در مواجهه با غرب ابتکار عمل در ارائه یک طرح دیپلماتیک به منظور لغو کلیه تحریم ها با مشارکت قدرت های نوظهور جهانی است. این طرح دیپلماتیک اساسا با موضوع هسته ای نباید ارتباط برقرار کند. دستاوردهای هسته ای جمهوری اسلامی ایران قابل مذاکره نیست و حرکت رو به جلو در این صنعت در دولت سیزدهم تسریع خواهد شد. به قول خودشان آنچه که ما داریم قابل مذاکره نیست بیایید بنشینیم روی آنچه شما دارید مذاکره کنیم!

66