یک داستان واقعی از روزگاری که پیاده‌روی اربعین ممنوع بود
سجاد قافله‌باشی، تهیه‌کننده فیلم «جرم یحیی» می‌گوید این فیلم بیانگر اتفاقات اوایل دوران ریاست‌جمهوری صدام در عراق است که پیاده‌روی اربعین ممنوع بود.
سجاد قافله‌باشی، تهیه‌کننده فیلم «جرم یحیی» به کارگردانی محسن هادی که نسخه اینترنتی آن در دسترس مخاطبان قرار گرفته‌است، درباره این اثر گفت: «گرچه مخاطبان با تماشای «جرم یحیی» فکر می‌کنند این فیلم یک اثر مستند است اما «جرم یحیی» فیلم مستند نیست، در واقع ماکیومنتری است که جزو ژانرهای داستانی محسوب می‌شود و بیشتر مستندنماست؛ یعنی کاملاً سناریو داشته و داستانی بوده است اما ما اصرار بر مستندنمایی داشتیم پس «جرم یحیی» فیلم نیمه‌بلند داستانی است که سال ۹۶ با موضوع اربعین تولید شد.»
او با اشاره به نحوه شکل‌گیری این مستند افزود: «مبنای ایده اولیه ممنوعیت راهپیمایی اربعین در اوایل دوران ریاست‌جمهوری صدام در عراق بود و با توجه به این که از اول هم به دنبال ساخت یک فیلم مستندنما بودیم به دنبال کارگردان گشتیم، کارگردانی که مستند کار کرده باشد. از پیش آقای هادی را که چند مستند خوب ساخته بود، می‌شناختیم و با ایشان صحبت کردیم اما با توجه به این که تا به حال اثر داستانی نساخته بود، «جرم یحیی» اولین فیلم داستانی او بود. در ایام اربعین سال ۹۶ به همراه بازیگر اثر به عراق رفتیم و تصاویر مربوط به پیاده‌روی را گرفتیم. سپس به ایران بازگشتیم و بخش‌های سناریودار را با عوامل حرفه‌ای در این‌جا ضبط کردیم.»
قافله‌باشی اظهار کرد: «ما در این‌جا دوستانی پیدا کردیم که جزو معاودین عراقی بودند. یعنی کسانی که قبل از جنگ تحمیلی، صدام به بهانه این‌که آن‌ها ایرانی‌الاصل هستند، از عراق اخراج‌شان کرد اما آن‌ها عرب عراق بودند، این افراد در ایران زندگی می‌کردند و خاطرات آن دوران را به یاد داشتند. در صحبت‌هایی که با آن‌ها داشتیم و مشورت‌هایی که گرفتیم، تکه‌هایی از قصه هرکدام را جمع کردیم و در سناریو آوردیم. یعنی اصل ماجراهایی که در فیلم به آن اشاره می‌شود واقعی است اما ما آن‌ها را کنار هم قرار دادیم.»
این تهیه‌کننده مطرح کرد: «کارهای ماکیومنتری در دنیا به همین شکل است. یعنی مخاطب تا جایی تصور می‌کند یک فیلم مستند می‌بیند و اساسأ ژانر پذیرفته‌شده‌ای است. ما هم در هیچ جای فیلم به این موضوع اشاره نکردیم که «جرم یحیی» براساس یک داستان واقعی است و در پایان کار صرفاً فکت تاریخی کار را ذکر کردیم.»
او گفت: «پیاده‌روی اربعین در دوره‌ای توسط عراق ممنوع بود و مستندهای زیادی درباره آن ساخته شده است و طی آن افرادی داستان‌های واقعی خود را نقل کرده‌اند. یعنی استخبارات عراق با کسانی که به این پیاده‌روی می‌رفتند برخورد می‌کرد.»
قافله‌باشی در بخش دیگری از صحبت‌هایش توضیح داد: «در دوره‌ای این دغدغه شکل گرفت که ما اثری درباره پیاده‌روی اربعین بسازیم. حتی دغدغه فرمی هم داشتیم و این فرم به این فیلم نشست. یکی، دو سالی است که به دلیل شرایط بیماری نتوانستیم برویم و مستندی درباره اربعین تهیه کنیم ولی اگر دغدغه‌ای تازه شکل بگیرد و حس کنیم نیاز است چنین فیلمی را می‌سازیم. این کار را می‌کنیم البته نه این که یک مستند فرمایشی بسازیم.»
قافله‌باشی در پایان مطرح کرد: «به نظرم می‌شود در فضای پیاده‌روی اربعین کارهای داستانی زیادی ساخت چون این حرکت وجوه انسانی برجسته‌ای دارد حتی اگر یک ناظر و بیننده غربی که مسلمان نیست، بیاید و این فضا را مشاهده کند فارغ از وجوه مذهبی با وجوه انسانی این حرکت بزرگ به‌شدت ارتباط می‌گیرد. آن تعامل و محبتی که افراد از هر نژاد و قشری با یکدیگر دارند و آن فداکاری که مردم عراق دارند شگفت‌انگیز است. برخی از عراقی‌ها شاید درآمد آن‌چنانی نداشته باشند اما در ایام پیاده‌روی اربعین تمام زندگی خود را برای رفاه و آسایش زائران بذل و بخشش می‌کنند. این وجوه کاملاً انسانی است که منعکس نشده، با توجه به این که عراق یک عقبه درگیری با ما داشته است این وجوه برای ما بیشتر به چشم می‌آید. این موضوع نشان می‌دهد ملت‌هایی که روزگاری باهم اختلاف داشته‌اند بر سر برخی از موضوعات با هم اشتراک دارند که باعث می‌شود این‌چنین با هم تعامل داشته باشند. این وجوه حتی برای مخاطب داخلی هم جذاب است.»
منبع: مهر
47
