چرا واکسن کرونا از رقابت نوبل جا ماند؟

برخی کارشناسان داخل کمیته نوبل و ناظران بر این باورند عواملی مانند زمان‌بندی و برخی سیاست‌گذاری‌ها به گونه‌ای بوده که احتمال برنده شدن دانشمندانی که در زمینه فناوری توسعه واکسن کار می‌کردند را پایین آورده است اما این به معنای دست نیافتنی بودن معتبرترین جایزه علمی برای دانشمندانی که در این زمینه تلاش می‌کنند، نیست.

تصور می‌شد کمیته نوبل، امسال یکی از جوایز علمی را به پاس تحقیقات مربوط به توسعه واکسن‌هایی که جان میلیاردها نفر را نجات داده به دانشمندان توسعه دهنده واکسن اهدا کند اما به رغم امیدهای بسیار این گونه نشد و این جایزه به پیشرفت‌های مهم دیگر دانشمندان در زمینه‌های متفاوت رسید.

برخی از دانشمندان از اینکه توسعه واکسن‌های کووید- ۱۹ به خصوص آنهایی که با استفاده از فناوری آران‌ای پیام‌رسان ساخته شده بودند، در لیست موضوعات برنده جوایز نوبل نبود، شوکه و ناامید شدند.

"الکسی مرز"(Alexey Merz) زیست‌شناس سلولی دانشگاه واشنگتن در سیاتل پنج اکتبر و پس از آنکه جایزه نوبل پزشکی ۲۰۲۱ به "دیوید جولیوس"(David Julius) و "آردم پاتاپوتیان"(Ardem Patapoutian) برای پژوهش در مورد کشف دسته جدیدی از گیرنده‌های دما و لامسه با استفاده از سلول‌های حساس اهدا شد در حساب کاربری خود در تویتتر نوشت: کمیته اهدای جوایز نوبل می‌توانستند امسال کاری مهم انجام دهند و جایزه نوبل امسال را به تلاش‌های بهداشت جهانی در طول یک همه‌گیری ۱۰۰ ساله اهدا کنند اما تصمیم گرفتند این کار را نکنند. این یک کوتاهی تمام عیار است.

اما برخی کارشناسان و ناظران می‌گویند، زمان‌بندی، جزئیات فنی و سیاست‌گذاری‌ها به نوعی بود که این موضوع شانس زیادی برای دریافت جایزه نوبل امسال را نداشت. با این حال تاثیر واکسن‌های کووید-۱۹ و برخی پیشرفت‌های اساسی در این زمینه نشان می‌دهد که احتمالا طولی نمی‌کشد تا تمامی توسعه‌دهندگان این واکسن‌ها نیز روزی تماسی از استکهلم دریافت کنند.

"گوران هانسون"(Göran Hansson) دبیر کل آکادمی علوم نوبل در استکهلم که برندگان را انتخاب می‌کند گفت: توسعه واکسن‌های مبتنی بر آران‌ای پیام‌رسان یک موفقیت بی‌نظیر است که پیامدهای مثبت زیادی برای جامعه بشری به همراه داشته است و ما همه قدردان تلاش دانشمندان هستیم. این یک نوع کشف مهم است که کاندید دریافت جایزه خواهد شد اما ممکن است کمی زمان ببرد. گرفتن بهترین تصمیم زمان‌بر است. ما می‌خواهیم جوایز را به افرادی که برای یک کشف مهم واقعا لایق آن هستند اهدا کنیم.

سال "آران‌ای پیام‌رسان" نبود!

هانسون افزود: حتی زمان‌بندی هم امسال به نفع جایزه نوبل عمل نکرد. نامزدها و کارهای آنها باید تا اول فوریه ثبت شوند که این زمان بیش از دو ماه پس از زمان ارائه اولین واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان بود و گرچه برخی واکسن‌ها در آزمایش‌های بالینی، تاثیر خود را ثابت کردند اما این موضوع پیش از آن بود که تاثیر آنها به طور واضح بر این بیماری همه‌گیر نشان داده شود. اما ما همچنان پیگیر این موضوع هستیم.

تاریخ نیز علیه واکسن‌های کووید-۱۹ قیام کرد. "سانتو فورتوناتو"(Santo Fortunato)، فیزیکدان و مدیر موسسه علوم شبکه دانشگاه "ایندیانا" در بلومینگتون گفت: زمان میان کشف یک موضوع و سپس به رسمیت شناختن آن کشف برای دریافت جایزه نوبل نیز در طول این سالها افزایش پیدا کرده است. اولین واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان آزمایشی در اواسط دهه ۱۹۹۰ مورد آزمایش قرار گرفتند، اما شرکت‌هایی مانند مدرنا و فایزر تا پیش از دهه ۲۰۰۰ در زمینه توسعه واکسن موفق به برداشتن گام‌های مهمی نشدند که با توجه به این موضوع می‌توان استدلال کرد که تاثیر این فناوری تا سال جاری نشان داده نشده بود. مسئله موازی با موضوع واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان، موضوع تشخیص امواج گرانشی است. وجود امواج گرانشی در سال ۱۹۱۵ توسط آلبرت اینشتین پیش‌بینی شده بود، اما یک قرن به طول انجامید تا محققان ابزارهایی را برای تشخیص آنها به طور مستقیم توسعه دهند. سرانجام محققان در فوریه سال ۲۰۱۶ توانستند این موضوع مهم را کشف کنند. دانشمندان مسئول این کشف موفق به دریافت جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۷ شدند. برای واکسن‌های کووید-۱۹ من تعجب نمی‌کنم که امسال این اتفاق رخ نداد چرا که بی‌شک و به زودی دانشمندان این حوزه این جایزه را دریافت خواهند کرد.

"برایان اوزی"(Brian Uzzi) دانشمند محاسباتی دانشگاه "نورث‌وسترن" که به بررسی جوایز علمی نیز می‌پردازد گفت: هنگامی که بحث به موضوع کووید-۱۹ کشیده می‌شود انتظار می‌رود کمیته نوبل بیشتر به موضوع توسعه واکسن‌ها اهمیت دهد. جایزه نوبل بیشتر به دانشمندانی اهدا می‌شود که به جای دادن ماهی به مردم، ماهی‌گیری را به آنها آموزش می‌دهند. آنها دوست دارند جوایز را به افرادی که تحقیقات بنیادین انجام می‌دهند، اهدا کنند. آنها دوست دارند جوایز را به دانشمندانی که بتوانند مشکلات زیادی را حل کنند، اهدا کنند نه فقط افرادی که موفق به حل یک مشکل شده‌اند. ممکن است کمیته نوبل صبر کند تا تاثیرات فناوری واکسن آران‌ای پیام‌رسان بر روی عفونت‌های دیگر مانند آن‌هایی که توسط سایر کروناویروس‌ها ایجاد می‌شود را نیز مشاهده و ارزیابی کند.

واکسن کووید-۱۹ در حال حاضر هم جوایز بزرگ علمی را درو کرده است. کاریکو و وایسمن دانشمندانی هستند که موفق به دریافت جایزه مهمی شدند."کاتالین کاریکو"(Katalin Kariko) متولد مجارستان و "درو وایسمن"(Drew Weissman) آمریکایی، دانشمندانی هستند که دیگر محققان احتمال می‌دادند آنها امسال موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی شوند. این دو دانشمند به خاطر کار روی واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان(mRNA) معروف هستند. کاریکو برای توسعه واکسن کووید-۱۹ آزمایشات بسیاری انجام است. وی در این مدت بر توسعه درمانی مبتنی بر آران‌ای پیام‌رسان متمرکز بوده است. با این حال گرچه ایده وی مبنی بر اینکه آران‌ای پیام‌رسان می‌تواند برای مقابله با بیماری استفاده شود، بسیار صحیح بود اما وی بودجه‌ای برای انجام تحقیقات در این باره دریافت نکرد. او پس از اینکه چندین بار برای اعطای کمک هزینه درخواست کرد و درخواستش رد شد، تنزل رتبه یافت. با این وجود، او همچنان پافشاری کرد. سرانجام کاریکو و همکار سابقش "درو ویسمن"(Drew Weissman) با استفاده از آران‌ای پیام‌رسان مصنوعی، روشی را برای مبارزه با بیماری ایجاد کردند. کشف آنها اکنون اساس و پایه کنونی واکسن کووید-۱۹ است.

امسال وایسمن و کاریکو جوایز مهمی از جمله جایزه تحقیقات پزشکی"لسکر" را دریافت کردند. جایزه لسکر از جایزه‌های مهم رشته‌های علوم پزشکی در جهان است. این جایزه توسط بنیاد لسکر که توسط آلبرت لسکر و همسرش مری لسکر تأسیس شد، اعطا می‌شود. برخی از جایزه لسکر با عنوان "نوبل آمریکا" نام برده‌اند. به گفته اوزی کمیته نوبل بیشتر تمایل دارند جوایز را به تحقیقاتی که چندین سال است موفقیت آنها اثبات شده، اهدا کند. اوزی افزود: فکر می‌کنم قبل از آنکه از استکهلم با دانشمندان تماس بگیرند آنها به دلیل توسعه واکسن‌های کووید موفق به دریافت جوایز بیشتری خواهند شد.

"دیوید نیلور"(David Naylor) دانشمند حوزه پزشکی از دانشگاه تورنتو کانادا گفت: در صورتی که موضوع واکسن‌ها موفق به دریافت جایزه نوبل شود، اعضای کمیته نوبل باید تصمیمات دشواری را در مورد اینکه چه شخصی و به چه دلیل این جایزه را دریافت می‌کند، اتخاذ کنند. بنابراین آنها تا زمان تصمیم‌گیری نهایی این کار را نخواهند کرد. به نظرم کمیته نوبل به جای آنکه تمام تمرکز خود را بر روی سوابق علمی و کارهای شرکت‌های بزرگ توسعه دهنده واکسن بگذارد باید بر روی مسئله بنیادی‌تر مانند اساس واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان بگذارد. اما حتی در آن صورت هم کاملا مشخص نخواهد بود چه کسانی موفق به دریافت جایزه خواهند بود.

"آرتورو کاسادوال"(Arturo Casadevall) میکروبیولوژیست دانشکده بهداشت بلومبرگ جان هاپکینز گفت: من فکر می‌کنم واکسن‌های آران‌ای پیام‌رسان نامزدهای واضح دریافت جایزه هستند.

منبع: ایسنا

38