علت شکستن چرخ هواپیمای مشهد-اصفهان چه بود؟

 آیا مشکل از تجهیزات فرسوده هواپیمایی کشور است یا فرودگاه ها به خاطر مشکلاتی مانند فرونشست زمین، خطرناک شده اند؟ روایت کنترلر برج مراقبت فرودگاه اصفهان را بخوانید.

دلهره در پرواز مشهد-اصفهان در روز ۱۵ دیماه جاری، خون به دل مسافران کرد. آنطور که مسولان گفتند این پرواز با ۱۱۰ مسافر به خاطر شکستن چرخ هنگام فرود در فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، از باند خارج شد.

فیلمهای متعددی که در رسانه و شبکه های اجتماعی منتشر شده نشان می دهد مسافران به شدت آشفته و مستاصل، از مسیر خروج اضطراری هواپیمای کج شده، به پایین می پرند و برخی در بیابان آواره مانده اند.

به واقع در اصفهان چه اتفاقی افتاد؟ هنوز باید منتظر ماند تا کمیته فنی که مسئول قانونی بررسی های کارشناسی است، در این باره نظر بدهد. ولی بد نیست روایت کنترلر برج مراقبت اصفهان از این حادثه را هم بشنویم که گفتنی زیاد دارد. گفتنی‌هایی از جنس آن چیزی که ظاهرا نباید در گزارشهای رسمی منتشر شود: احتمال مشکلات باند فرودگاه اصفهان به خاطر فرونشست زمین، بخش‌هایی از گزارش‌های کارکنان خط اول سانحه که در لابلای مسایل اداری گم می شود و....

همه چیز از این توضیح کوتاه مهندس مهدی ابراهیمی شروع شد. او در یک گروه محلی واتزاپی نوشت یکی از مشکلات فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، فرونشست زمین است و این توضیح کوتاه، مقدمه ای بر گفتگو با کسی بود که سانحه پرواز هواپیمایی زاگرس از مشهد به اصفهان را به چشم دیده و اگر زحمات او و همکارانش نبود، شاید حادثه، اینطور- بدون تلفات جانی- خاتمه نمی‌یافت.

مشروح گفتگو را در ادامه بخوانید:

آقای ابراهیمی، گزارش سانحه اخیر هواپیمای زاگرس ایرلاین چه می‌گوید؟

بعد از هر اتفاق ما گزارش سانحه را می‌دهیم. این گزارش ممکن است به مزاق عده‌ای خوش نیاید و هر چه بالاتر می رود، چون واحدها ممکن است زیر سوال بروند، بندبندش را حذف می کنند. الان ممکن است گزارشی بدهم و فردا گروه‌های دیگر فنی ما زیر سوال برود و آنها بتوانند علیه من ادعا کنند. می توانم بگویم چه چیزی را به چشم دیدم و چه کاری را انجام دادم. در گزارش من که تکمیلی بود و برای مقامات ارسال شد، ممکن است بندهایی از آن حذف شود. فقط می‌توانم خدمت شما چیزهایی را بگویم که اطلاعات اولیه و ظاهر است.من در زمان وقوع حادثه، کنترلر برج بودم. این پرواز از مشهد در ساعت آخر شیفت ما که در ساعت ۱۸ خاتمه می یافت، می‌آمد. حدود ۵ و ۵ دقیقه پرواز نشست، حدودا ۵ و ۱۰ دقیقه بود. دقیقش را در گزارش نوشته‌ام.

این پرواز نشست. ما قانونا وظیفه داریم باید پرواز را «واچ» کنیم یعنی در دید داشته باشیم. اگر سرویس رادار می دهیم باید پرواز را در دید داده باشیم. سرویسی به نام سرویس رادار داریم. این سرویس، به خلبان در شرایطی که دید ندارد کمک می کند. فکر کنید سوار خودرو هستید و جلوی شیشه پارچه قرار داده اند و هیچ دیدی ندارید. این حالت برای هر خلبانی پیش می آید و خلبان بر اساس داده های سرویس رادار تصمیم می گیرد و در راستای باند قرار می گیرد. وقتی در راستای باند قرار گرفت با دستگاه ای ناوبری زاویه و سرعت نشستن را تنظیم می کند.

«واچ» باید مستمرا با رادار ادامه داشته باشد تا هواپیما که در فاصله نهایی برج قرار می گیرد، قسمتی که دید کامل دارد، احتیاج دارد هواپیما را ببیند. من در قسمت برج مراقبت بودم. معمولا اگر پرواز مشکلی داشته باشد خلبان قبلش اعلام می کند و مثلا می گوید مشکل چرخ یا موتور دارم. آن موقع ما آتش نشانی و واحد ایمنی زمینی را ما مستقر می کنیم تا بتواند سریعا به پرواز کمک کند.

خلبان پرواز قبل از فرود به شما اعلام مشکل کرد؟

خیر، پرواز اعلام مشکل نکرد. این اتفاق برای ما افتاد و هواپیما برای نشستن آمد. وقتی نشست ما دید کامل روی باند داشتیم. همه چیز نرمال و هوا خوب بود. انتظار هیچ حادثه ای را نداشتیم. اگر پرواز اعلام خطر و شرایط اورژانسی کند، ما خودروهای ایمنی را مستقر می کنیم. حتی اگر چرخ‌ها مشکل داشته باشد روی باند فوم می‌ریزیم و آماده می‌شویم ولی خلبان در نشستن اعلام خطر نکرد.

بعد چه شد؟

اولین اتفاق آن زمان افتاد، روی «تاچ» دود نامتعارف دیدیم. حدس زدیم مشکلی وجود دارد. دود عجیبی دیدیم. ممکن است دود اندکی موقع نشستن به خاطر اصطکاک چرخ‌ها روی باند بلند شود ولی این دود نامتعارف بود. ما حالت آمادگی گرفتیم و بلافاصله آژیر خطر را برای آتش نشانی زدیم. بعد ازاین دود کوتاه، در فاصله ۲۰ ثانیه بعد، ناگهان هواپیما شروع به جرقه زدن کرد. ما فکر کردیم لاستیک چرخ هواپیما فرضا از بین رفته. چرخ شکسته بود و پرواز حالت کج داشت و موتور روی زمین کشیده می شد و جرقه و دود و آتش بلند بود.

خودروهای امدادی به موقع رسیدند؟

بله، در فاصله توقف پرواز، خودروهای آتش نشانی را روی خط فرستادیم و خودروهای ایمنی فرودگاه در فاصله مجاز ۲ دقیقه روی باند بودند. امکان داشت پرواز از باند خارج شود و بال که پر از سوخت است منجر به سانحه شود. خوشبختانه پرواز از باند خارج نشد و هواپیما نگه داشته شد و خودروهای ایمنی زمینی ما رسیدند.

شما بعد از سانحه پای هواپیما رفتید؟

نه، جزو وظایف کنترلر پرواز حضور در روی باند نیست. من گلایه دارم تنها کسی که می‌تواند درباره کنترلر نظر بدهد خلبان است. خلبان درک دارد در شرایط اورژانسی که موتور و چرخ رفته، حتی صحبت یک کنترلر چقدر آرامبخش است. کنترلر که به او می‌گوید خودروها در حال اعزام هستند برای خلبان آرامش بخش است.

این سوانح که هر روز پیش نمی آید؟

در فرودگاه شهید بهشتی، ما هر روز سوانح اورژانسی را با پروازهای نظامی داریم که معمولا قدیمی هستند. ما سوانح زیادی داشتیم که کنترلر با واچینگ که جزو وظایف اوست، از آنها پیشگیری کرده ولی کسی نمی پرسد او واچ می‌کرده یا نه. چیزی که مورد توجه بود، از زمان نشستن پرواز تا توقف آن، ماشینها کنار پرواز بودند. این همکاری کامل عوامل فرودگاه است. بعضی حادثه ای اتفاق می افتد و بعد همکار متوجه می شود دود بالا رفت. دستگاه AMD برای فرودگاه هایی که سرویس رادار ندارند حرکت هواپیما را نشان می‌دهد. همکاران ما مجبور به دیدن هواپیما نیست. این دستگاه را گذاشته اند ببینید تا از سوانح جلوگیری کنید. مواردی بوده که کنترلر این دستگاه را دید و از حادثه جلوگیری کرد. برعکسش هم داشتیم.

در فیلمهایی که منتشر شده دیدیم مسافران به شکل بسیار بدی از هواپیما خروج اضطراری دارند و حتی روی سر و کله هم می افتند و بعد روی زمین و در بیابان نشسته اند. مگر وظیفه فرودگاه خروج ایمن مسافران در پرواز سانحه دیده است؟

هر کسی شاید بگوید من این کار را می‌کنم ولی مهم است موقع حادثه خود را نبازیم. این حرف درستی است که ما دیدیم اینطور با مسافران رفتار می شد. باید از گروه پروازی از سوالان را بپرسید. این وظیفه کروی پرواز و همچنین بخشی هم وظیفه ایمنی پرواز که خروج ایمن مسافران را انجام بدهند. بعد از این سانحه ما دو پرواز ورودی و یک خروجی داشتیم. یک باند فرودگاه به خاطر این حادثه بسته شد. من وقتی داشتم پرواز خروجی را کنترل می کردم می ترسیدم مسافران پرواز حادثه دیده سر خود به طرف ترمینال راه نیفتاده باشند و وارد باندی شود که هواپیما دارد روی آن خروج می کند. هماهنگی های زیادی باید انجام می شد که معضل شده بود. وظیفه من هماهنگی و واچ بود که اگر کارم را درست نمی کردم باید بازخواست می شدم.

می توانید از آنها بپرسید ریخته شدن مردم آن پایین که حتی یک زن باردار در میان آنها بوده، باید چه کسی پاسخگو باشد. ما وظایف خود را انجام دادیم ولی نمی‌توانیم دیگر همکاران را زیر سوال ببریم.

شما در شبکه‌های اجتماعی گفته اید باند فرودگاه شهید بهشتی ظاهرا به دلیل فرونشست زمین دچار مشکل شده. آیا علت سانحه و شکستن ارابه فرود هواپیما همین است؟

بینید، اگر به سوال شما جواب بدهم فردا توسط مدیرکل بازخواست می شوم. یکی از مشکلات فرودگاهی به خصوص شهید بهشتی، فرونشست زمین است که با گچ و آهک پر می‌کنند. ولی واقعیت این است که زیر ساخت باند خیلی محکم است و با این فرونشست‌ها طوری نمی‌شود. باید دلایل سانحه بررسی شود و ما اطلاعی نداریم.

طبق قانون عوامل دخیل در سانحه، ورای این که مقصر هستند یا نه، تا زمان مشخص شدن علت سانحه باید برکنار شوند. الان شما و همکارانتان برکنار هستید؟

نه، ما هم قانون داریم کنترلر اگر سانحه بدهد باید همان ساعت از موقعیت خود برداشته شود ولی من تا آخرین لحظه سنگرم را نگه داشته ام. بعد از آن هم شیفت‌ها را رفته‌ام. قانون این است ولی باید به وضعیت نیروی انسانی و مسایلی از این دست هم توجه کرد.