تلاش ایران برای افزایش قدرت دریایی با اولویت دادن به جنگ نامتقارن

اگنس هِلو در دیفنس نیوز نوشت: تنها در سال ۲۰۲۱، ناوشکن الوند، ۴ فروند زیردریایی مرطوب السابحات ۱۵ و ۱۱۰ قایق تندروی رزمی به نیروی دریایی ایران و سپاه پاسداران اضافه شد.

یک مقام ارشد می‌گوید چیز‌های بیشتری در راه است. امیر دریادار رستگاری، رئیس سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع، در ماه آوریل به خبرگزاری مهر گفت: ایران برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای ساخت یک ناوشکن ۶۰۰۰ تنی و زیردریایی‌های غول پیکر دارد.

کارشناسان می‌گویند که تقویت نیروی دریایی ایران تهدیدی فزاینده برای کشور‌های همسایه آن است.

ناو الوند جدیدترین ناو نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ۲۸ آذرماه به آب انداخته شد.

سینا عضدی، عضو غیر مقیم شورای آتلانتیک و محقق مدعو در دانشکده روابط بین الملل الیوت در دانشگاه جورج واشنگتن به دیفنس نیوز گفت: ایران اخیراً تلاش کرده است نیروی دریایی خود را که عمدتاً برای دفاع از خلیج فارس در برابر ناوگان خارجی طراحی شده است، مدرن کند. به گفته‌ی وی، نیروی دریایی ایران در طول تاریخ کوچکترین نیروی آن بوده است.

عضدی که در برنامه نظامی و هسته‌ای ایران تخصص دارد، خاطرنشان کرد: نیروی دریایی ایران دهه‌هاست که تحت نوسازی قرار نگرفته است. اکنون، این کشور برنامه‌های بومی را برای ارتقای ناوگان شناور‌های سطحی خود آغاز کرده است.

ایران سه زیردریایی دیزلی-الکتریکی کلاس کیلو ساخت شوروی را به طول ۷۴ متر در اختیار دارد. زرادخانه زیردریایی این کشور همچنین شامل دو زیردریایی ساحلی دیزلی-الکتریکی کلاس فاتح است که ۴۸ متر طول دارند و در اوایل سال ۲۰۱۹ راه اندازی شدند. همچنین ۲۳ زیردریایی کوچک کلاس غدیر بر اساس فناوری کلاس یونو کره شمالی در این زرادخانه دیده می‌شود.

یک کشور با دو نیروی دریایی

به طور غیر متعارف، ایران دارای دو نیروی دریایی است: نیروی دریایی عادی خود و نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. با این حال، آن‌ها مأموریت‌ها و دامنه عملیات متفاوتی دارند.

عضدی گفت: نیروی دریایی سپاه و نیروی دریایی ایران دو ساختار فرماندهی مجزا دارند. در حالی که آن‌ها در برخی از مسئولیت‌ها همپوشانی دارند، تفاوت اصلی در روش‌ها و استراتژی‌های عملیات است.

وی گفت: تمرکز سپاه بر تاکتیک‌های ضربه و فرار و عملیات نامتقارن با استفاده از قایق‌های تندرو و نیروی دریایی سنتی متشکل از ناوچه‌ها، زیردریایی‌ها و ناو‌ها است. عضدی افزود: آن‌ها مأموریت مشابهی در دفاع از سرزمین اصلی ایران در خلیج فارس دارند.

محمد الکنعانی که واحد مطالعات نظامی در مجمع عربی برای تحلیل سیاست‌های ایران مستقر در قاهره را رهبری می‌کند، گفت: یکی دیگر از تفاوت‌های این دو نیروی دریایی، عرصه‌های عملیات آنهاست.

الکنعانی گفت: نیروی دریایی سپاه پاسداران مأموریت‌های رزمی به ویژه در منطقه خلیج فارس را بر عهده دارد، در حالی که نیروی دریایی عادی عمدتاً در دریای عرب و خلیج عمان فعالیت می‌کند و در تلاش است تا گستره‌ی فعالیتش را به دریای سرخ گسترش دهد.

او بین نیرو‌های دریایی متعارف وابسته به ارتش که شامل ناوچه‌ها و ناو‌های قدیمی است که در دهه ۱۹۷۰ از ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه به دست آمده‌اند با دارایی‌های دریایی بسیار مؤثر سپاه پاسداران که بر جنگ نامتقارن متکی هستند، تفاوت قائل شد. سپاه قایق‌های تندرو، قایق‌های موشکی، شناور‌های مجهز به اژدر و کشتی‌های کنترل از راه دور را در اختیار دارد.

کنعانی گفت: کارآیی نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خلیج فارس به دلیل دکترین و راهبردی که از آن استفاده می‌کند، بسیار بالاست. این نیرو از تاکتیک‌های ضد دسترسی/منع منطقه‌ای و ... در تنگه هرمز و به طور کلی آب‌های خلیج فارس بهره می‌برد.

وی خاطرنشان کرد: به دلیل تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران، نیروی دریایی ایران متکی بر سیستم‌های قدیمی و پروژه‌های محلی است که بر اساس فناوری تهیه‌شده از کشور‌های غربی توسعه یافته‌اند.

ایالات متحده از سال ۱۹۷۹ و پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران، محدودیت‌هایی را برای همکاری با ایران تحت مراجع قانونی مختلف اعمال کرده است.

در لایحه بودجه ارائه شده توسط ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به مجلس در ۱۲ دسامبر، هیچ اشاره‌ای به بودجه نوسازی نیروی دریایی نشده است.

عضدی به دیفنس نیوز گفت: من هم ارقام را ندیده ام. ... من معتقدم سیاست ایران این است که، چون نمی‌توانند نیروی دریایی و هوایی را توسعه دهند، بهتر است سهم بیشتری را به برنامه موشکی که ستون فقرات استراتژی دفاعی کشور است، بدهند.

عضدی خاطرنشان کرد: ایران متکی به کارخانه‌های کشتی‌سازی دولتی است و کشتی‌سازی خصوصی در کشور وجود ندارد.

تهدیدات در خلیج فارس

در فاصله‌ی بین حمله یک قایق بمب‌گذاری شده به ناوچه عربستانی المدینه در سال ۲۰۱۷ تا حمله مرگبار هواپیمای بدون سرنشین به یک نفتکش در سواحل عمان در دریای عرب در ماه اوت، چندین حادثه در منطقه رخ داده است.

بر اساس گزارش خبرگزاری صدا و سیما در دسامبر ۲۰۲۱، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اخیراً ۱۱۰ قایق تندروی رزمی ساخت داخل را دریافت کرده است که مجهز به موشک و راکت هستند و می‌توانند تحت شبکه رادار بومی سپاه به طور مؤثر عمل کنند. عضدی تاکید کرد: تمرکز کشور بر توانایی‌های جنگ نامتقارن به این دلیل است که ایران تا حد زیادی از بازار تسلیحات خارج شده است و کشور‌های تحت فشار آمریکا تمایلی به فروش سیستم‌های تسلیحاتی بزرگ به تهران ندارند. او گفت که ایران این رویکرد را در برابر ناوگان بزرگ‌تر کاملاً مؤثر می‌بیند. عضدی افزود: نیروی دریایی شورای همکاری خلیج فارس سرمایه گذاری زیادی در کشتی‌های سطحی بزرگتر از جمله ناوچه‌های ایالات متحده و فرانسه انجام داده است.

الکنعانی گفت: این تا حدی به این دلیل است که نیروی دریایی ایران یک تهدید بزرگ در خلیج فارس است. الکنعانی گفت: سپاه پاسداران ... به جنگ نامتقارن و عملیات ضربه‌ای، به‌ویژه حملات ازدحامی وابسته است. وی افزود: دارایی‌های نیروی دریایی کشور‌های حوزه‌ی خلیج فارس باید تجهیز شود. آن‌ها به سیستم‌های حرارتی و الکترواپتیک حرارتی نیاز دارند تا بتوانند دشمنان را از فواصل دور شناسایی کنند. همچنین نیاز به رادار‌هایی است که بتوانند آن‌ها را از فواصل دور زیر نظر بگیرند.

انتشار تحلیل ها و مطالب رسانه های خارجی تنها به منظور اطلاع رسانی و آگاهی از برداشت آنها انجام می شود و انتشار آن به منزله تایید محتوای آن توسط «خبرفوری» نیست.