بازگشت «صیانت» به صحن مجلس؟

مجلس دیروز درباره «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» موسوم به «صیانت»، جلسه غیرعلنی داشت. ۱۲۰نفر از نمایندگان موافق و ۱۰۹نفر نیزمخالف بازگشت این طرح به صحن بودند. مجلس شورای اسلامی اراده کرده است تا این طرح در مسیر قانونی در صحن علنی تعیین تکلیف شود. تصویب این طرح در کمیسیون مشترک باعث نقدهای جدی در میان نخبگان و افکار عمومی شده بود.

برآیند جلسه غیرعلنی ۴۵ دقیقه‌ای دیروز صبح مجلس این بود که «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» موسوم به صیانت از فضای مجازی با رای نمایندگان در آن جلسه غیر‌علنی به صحن علنی برگشت. 

هرچند علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه مجلس در جمع خبرنگاران اعلام کرد که موضوع جلسه غیرعلنی درباره نحوه بررسی «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» بود و نظرات نمایندگان پیش از رای‌گیری شنیده شد، اما رضا تقی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی مجلس به خبرگزاری مهر اعلام کرد که مجلس در جلسه غیر‌علنی به ادامه بررسی طرح صیانت در کمیسیون مشترک رأی داده است. او انتشار اخباری درباره انحلال این کمیسیون و بازگشت طرح به صحن علنی مجلس را رد کرد.

 رای استمزاجی

اگرچه رشیدی کوچی، ‌معین‌الدین سعیدی، ‌جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی و علیرضا سلیمی پس ا‌ز جلسه غیر‌علنی در قالب توییت و مصاحبه از بازگشت طرح صیانت در صحن علنی سخن گفتند، اما تقی‌پور و نصیرایی دو نماینده مجلس نظرات آنها را رد کرده و اعلام کردند که را‌ی‌گیری در جلسه غیر‌علنی استمزاجی است‌و الزام‌آور نیست.

تقی‌پور که یکی از طراحان اصلی طرح صیانت و رئیس کمیسیون مشترک مجلس است معتقد است که مجلس به تداوم روند بررسی طرح صیانت به کمسیون مشترک رای داده است و با رای اخیر نمایندگان در جلسه غیرعلنی، کمیسیون مشترک منحل نمی‌شود. به گفته وی این رای‌گیری استمزاجی است و اجرای آن لازم نیست.

همچنین بیژن نوباوه‌وطن، ‌نماینده تهران نیز به خبرگزاری فارس گفته است که این رای برای نظرخواهی بوده و جنبه رسمی نداشته و این رأی‌گیری به معنای بازگشت طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به صحن نیست. به گفته وی اگر درخواست نمایندگان برای بازگشت طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به صحن در جلسه علنی رأی بیاورد، طرحی که در دستورکار صحن قرار خواهد گرفت، همان طرح صیانتی خواهد بود که در مجلس دهم مطرح بود.

خبرگزاری مهر نیز در خبری به نقل از حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید مجید نصیرایی، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس اعلام کرده است که در جلسه غیرعلنی دیروز مجلس درباره بازگشت طرح فضای مجازی به صحن مجلس، رأی‌گیری استمزاجی شد که الزام‌آور نیست.

به گفته نصیرایی، نمایندگان موافق و مخالف نظرات خود را بیان کردند. جمعی از نمایندگان تقاضا دارند بررسی طرح تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی از کمیسیون مشترک خارج شود و در صحن علنی مجلس رسیدگی شود که این موضوع در جلسه غیرعلنی صبح دیروز رأی‌گیری شد و با آنکه اکثریت نمایندگان به آن رای دادند، این رأی‌گیری استمزاجی بود. بنابراین قانونی و الزام‌آور نیست.

 به گفته سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، طبق آیین‌نامه داخلی مجلس برای آنکه طرح تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی به صحن مجلس بازگردد، این موضوع باید در جلسه علنی مجلس رأی‌گیری شود و در صورتی که نمایندگان در صحن علنی مجلس با آن موافقت کنند، بررسی این طرح به صحن مجلس باز می‌گردد، اما درحال حال حاضر صرفا یک رأی استمزاجی در جلسه غیرعلنی مجلس شد و آن رأی‌گیری الزام‌آور نیست.  نصیرایی تاکید کرده است آن چیزی که همه بر آن اتفاق‌نظر دارند، این است که فضای مجازی رها و بی‌درو‌پیکر است و باید حتما ساماندهی شود. صرفا درباره شیوه اجرا و روش بررسی این طرح، نظرات موافق و مخالف وجود دارد که این موضوع هم حل خواهد شد و جای نگرانی در این باره نیست. ما معتقدیم که خلأ قانونی در حوزه فضای مجازی باید از بین برود.

طرح صیانت در حالی کش‌وقوس یافته که مرکز پژوهش‌های مجلس یک هفته پیش از بررسی این طرح در کمیسیون مخالفت خود را با تصویب کلیات این طرح اعلام کرد

رای قاطع نمایندگان به بازگشت صیانت به صحن

با آنکه تقی‌پور و نصیرایی دو نماینده مدافع سرسخت طرح صیانت معتقدند این طرح دوباره باید در کمیسیون مشترک بررسی شود، اما بنا به اطلاعات موجود بیشتر نمایندگان به بررسی طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی در صحن علنی موسوم به طرح صیانت، رای موافق داده‌اند.  پس از آنکه کمیسیون مشترک با حضور ۱۸ عضو خود طرح صیانت را در سوم اسفندماه سال ۱۴۰۰ تصویب و اداره کل قوانین مجلس شبانه این مصوبه را لغو کرد، تحرکاتی در مجلس برای بازگرداندن این طرح به صحن علنی آغاز شد. طی دو روز ۱۸۵ امضا پای نامه‌ای ثبت شد که نگارندگان آن اصرار داشتند تا صیانت در صحن علنی بررسی شود و همه نمایندگان در جریان جزئیات آن قرار گیرند. این اقدام با رهبری رشیدی کوچی، دیگر عضو کمیسیون مشترک انجام شد.

همچنین جلیل رحیمی‌جهان‌آبادی در گفت‌وگو با «ایسنا» نیز اعلام کرده بود که بررسی طرح در کمیسیون مشترک، باعث شده بود مردم و گروه‌های مختلف فعال در عرصه مجازی شدیدا انتقاد کنند.   رشیدی‌کوچی پس از جلسه غیرعلنی در صفحه توییتر خود نوشت: «طرح صیانت با رای قاطع نمایندگان من‌بعد به جای بررسی در کمیسیون مشترک، در صحن مجلس و توسط ۲۹۰ نماینده بررسی خواهد شد.»

پس از آنکه اداره قوانین مجلس مصوبه کمیسیون مشترک درباره طرح صیانت را رد کرد و هیات رئیسه نیز با استناد به نظر اداره قوانین مجلس این مصوبه را از دور خارج کرد، رضا تقی‌پور، رئیس کمیسیون مشترک مجلس در یک برنامه تلویزیونی به نام زاویه حضور یافت و اعلام کرد که ۸۵ درصد مخالفت‌ها با این طرح به دلیل رویکرد سیاسی است و نه رویکرد تخصصی.   این سخنان در حالی بیان شد که بسیاری از فعالان رسانه‌ای و مدنی این طرح را در راستای ایجاد محدودیت دسترسی به شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های اجتماعی تلقی کردند.

در این میان، وزیر ارتباطات نیز به نمایندگی از دولت اعلام کرد که طرح صیانت همچنان اشکالات اساسی دارد و باید برطرف شود و رویکرد جدید مشترک دولت و مجلس در مواجهه با فضای مجازی تصویرگر فضای جدیدی است که به دنبال انتقادهای گسترده عمومی نسبت به این طرح پدید آمده است. سرنوشت طرح صیانت حالا با توجه به اشکالات حقوقی و انتقادات عمومی وابسته به تصمیم‌گیری هیات رئیسه مجلس در این زمینه است.  بعد از توفانی که موضوع تصویب طرح صیانت در فضای رسانه‌ای و مجازی به پا کرد و ساعاتی پر از دغدغه بر مردم گذشت، نخستین موضع‌گیری دولت جالب توجه بود. صبح روز بعد از تصویب طرح جنجالی صیانت، رئیس‌جمهور در جلسه هیات دولت بر ارائه اینترنت پرسرعت و باکیفیت به مردم تاکید کرد و گفت: «وزارت ارتباطات مکلف است زیرساخت لازم را برای استفاده مردم از مزایای اینترنت امن، با کیفیت و پرسرعت فراهم کند.»

طرح صیانت در حالی کش‌وقوس یافته که مرکز پژوهش‌های مجلس یک هفته پیش از بررسی این طرح در کمیسیون مخالفت خود را با تصویب کلیات این طرح اعلام کرد. بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، این طرح رسما با قانون اساسی مغایرت دارد. همچنین در تعارض با دستور رهبری در تشکیل شورای عالی فضای مجازی است. هرچند تحرکات جدی اعضای کمیسیون مشترک در مجلس از هفتم دی ماه آغاز شد و در ۱۱ اسفند با تصویب آن مصوبه جنجالی به اوج خود رسید، اما تعداد اندکی از نمایندگان با تمام قوا اصرار داشتند که این طرح را به شکل و سیاق دیگری در کمیسیون مشترک دوباره مطرح کنند، اما مجلس آن روزها درگیر بررسی بودجه بود و مطابق آیین‌نامه داخلی مجلس نباید در زمان بررسی بودجه سالانه کشور طرح یا لایحه دیگری بررسی شود.  هرچند تعداد آن گروه از نمایندگان اندک بود، اما فشار زیادی بر افکار عمومی و حتی هیات رئیسه مجلس وارد می‌کردند. در این میان مقاومت هیات رئیسه و همسویی با مردم بسیار قابل تامل بود. حال باید منتظر ماند تا کلیات و جزئیات طرح صیانت د‌ر صحن علنی بررسی شود. این طرح تا کنون سه بار بازنویسی شده و به گفته طراحان آن، هر بار نسبت به دفعه قبل تغییرات ماهوی و اساسی پیدا کرده است.