چگونه چین قصد دارد به قدرت فضایی بزرگ بعدی تبدیل شود؟
«کاخ آسمانی»؛ برنامه چین برای رسیدن به ماه و مریخ
رسانه دولتی چینی "شینهوا" اعلام کرده که حداقل ۳۰۰۰۰۰ نفر در پروژه‌های فضایی چین مشغول به کار هستند که تقریبا ۱۸ برابر تعداد افرادی است که در حال حاضر برای ناسا کار می‌کنند.
سه فضانورد چینی یک ماموریت شش ماهه را برای کار در ایستگاه فضایی جدید آن کشور آغاز کرده اند. این تازه‌ترین گام چین برای تبدیل شدن به یک قدرت فضایی پیشرو در دهه‌های آینده است.
ایستگاه فضایی تیانگونگ چیست؟
سال گذشته، چین اولین ماژول ایستگاه فضایی تیانگونگ یا "کاخ آسمانی" خود را در مدار قرار داد. این کشور قصد دارد تا پایان سال ماژول‌های بیشتری مانند آزمایشگاه علمی "منگ تیان" را نیز بیافزاید.
چین سال آینده تلسکوپی فضایی به نام "شون تیان" را به فضا پرتاب خواهد کرد. این تلسکوپ به ایستگاه فضایی نزدیک می‌شود و برای سرویس دهی و سوخت گیری به آن متصل می‌شود. تیانگونگ، قدرت، نیروی محرکه، سیستم‌های پشتیبانی حیات و محل زندگی خود را خواهد داشت.
پس از اتحاد جماهیر شوروی (و اکنون روسیه) و ایالات متحده، چین سومین کشور در تاریخ است که هم فضانوردان را به فضا فرستاده و هم ایستگاه فضایی ساخته است.
چین جاه طلبی‌های بزرگی برای تیانگونگ دارد و امیدوار است که جایگزین ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) شود. قرار است ایستگاه فضایی بین المللی در سال ۲۰۳۱ میلادی از رده خارج شود. فضانوردان چینی از ایستگاه فضایی بین المللی مستثنی هستند، زیرا قوانین ایالات متحده آژانس فضایی خود (ناسا) را از به اشتراک گذاری داده‌های با چین منع می‌کند.
برنامه چین برای رسیدن به ماه و مریخ
جاه طلبی‌های چین به همین جا ختم نمی‌شود. چین قصد دارد چند سال دیگر از سیارک‌های نزدیک زمین نمونه برداری کند. چین قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی اولین فضانوردان خود را روی ماه فرود آورد و کاوشگر‌هایی را برای جمع آوری نمونه‌هایی از مریخ و مشتری اعزام کند.
کشور‌های دیگر چه می‌کنند؟
با گسترش نقش چین در فضا چندین کشور دیگر نیز به دنبال رسیدن به ماه هستند. ناسا قصد دارد از سال ۲۰۲۵ به این سو با فضانوردانی از ایالات متحده و سایر کشور‌ها به ماه بازگردد و موشک جدید غول پیکر SLS خود را برای استقرار در مرکز فضایی کندی پرتاب کند. ژاپن، کره جنوبی، روسیه، هند، امارات متحده عربی نیز در حال کار بر روی ماموریت‌های ماه خود هستند.
هند دومین کاوشگر اصلی خود را به ماه پرتاب کرده است و قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی ایستگاه فضایی خود را داشته باشد. در همین حال، آژانس فضایی اروپا که با ناسا در ماموریت‌های ماه کار می‌کند هم چنین در حال برنامه ریزی شبکه‌ای از ماهواره‌های قمری برای تسهیل ارتباط فضانوردان با زمین است.
چه کسی قوانین فضا را تعیین می‌کند؟
پیمان ماورای جو سازمان ملل متحد در سال ۱۹۶۷ میلادی اشاره می‌کند که هیچ کشوری نمی‌تواند در مورد فضا ادعایی داشته باشد.در توافقنامه ماه سازمان ملل مصوب سال ۱۹۷۹ میلادی اشاره شده که فضا نباید مورد بهره برداری تجاری قرار گیرد، اما ایالات متحده، چین و روسیه از امضای آن خودداری کرده اند.
اکنون ایالات متحده در حال ترویج توافق نامه آرتمیس خود است و این موضوع را بیان کرده که چگونه کشور‌ها می‌توانند از مواد معدنی ماه به روشی مشترک بهره برداری کنند. روسیه و چین توافق نامه را امضا نخواهند کرد و می‌گویند آمریکا حق ندارد قوانین فضایی وضع کند.
تاریخچه چین در فضا چیست؟
چین اولین ماهواره خود را در سال ۱۹۷۰ میلادی در مدار زمین قرار داد، زیرا پیش از آن با اختلالات گسترده ناشی از انقلاب فرهنگی روبرو شده بود.
تنها قدرت‌های دیگری که تا آن مرحله به فضا رفته بودند ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی، فرانسه و ژاپن بودند. در یک دهه اخیر، چین بیش از ۲۰۰ موشک پرتاب کرده است.
چین پیش‌تر یک کاوشگر بدون سرنشین به نام "چانگ‌ای ۵" را برای جمع‌آوری و بازگرداندن نمونه‌های سنگ به ماه فرستاده بود. آن کاوشگر پرچم چین را روی سطح ماه نصب کرد که عمدا بزرگتر از پرچم‌های قبلی ایالات متحده بود.
با پرتاب کاوشگر شنژو ۱۴ چین اکنون ۱۴ فضانورد را به فضا اعزام کرده است در مقایسه با ۳۴۰ فضانورد توسط ایالات متحده و بیش از ۱۳۰ توسط فضانورد اعزامی از سوی اتحاد جماهیر شوروی (و اکنون روسیه). با این وجود، چین عقبگرد‌هایی نیز در عرصه فضایی داشته است. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ میلادی بخشی از یک موشک چینی از مدار خارج شد و در اقیانوس اطلس سقوط کرد و دو پرتاب موشک آن کشور در سال ۲۰۲۰ میلادی با شکست مواجه شدند.
چه کسی هزینه برنامه فضایی چین را پرداخت می‌کند؟
رسانه دولتی چینی "شینهوا" اعلام کرده که حداقل ۳۰۰۰۰۰ نفر در پروژه‌های فضایی چین مشغول به کار هستند که تقریبا ۱۸ برابر تعداد افرادی است که در حال حاضر برای ناسا کار می‌کنند.
اداره ملی فضایی چین در سال ۲۰۰۳ میلادی با بودجه اولیه سالانه دو میلیارد یوان (۳۰۰ میلیون دلار، ۲۴۰ میلیون پوند) تاسیس شد.
با این وجود، چین در سال ۲۰۱۶ میلادی در‌های صنعت فضایی خود را به روی شرکت‌های خصوصی باز کرد و طبق گزارش رسانه‌های چینی این شرکت‌ها اکنون بیش از ۱۰ میلیارد یوان (۱.۵ میلیارد دلار، ۱.۲ میلیارد پوند) در سال در این حوزه سرمایه گذاری می‌کنند.
چرا چین به فضا می‌رود؟
چین مشتاق توسعه فناوری ماهواره‌ای خود برای ارتباطات راه دور، مدیریت ترافیک هوایی، پیش بینی آب و هوا و ناوبری است. با این وجود، بسیاری از ماهواره‌های آن کشور اهداف نظامی نیز دارند. این ماهواره‌ها می‌توانند به جاسوسی از قدرت‌های رقیب و هدایت موشک‌های دوربرد کمک کنند.
"لوسیندا کینگ" مدیر پروژه فضایی دانشگاه پورتسموث می‌گوید که چین تنها بر ماموریت‌های فضایی پرمخاطب تمرکز نمی‌کند و می‌افزاید:"آنان در تمام جنبه‌های فضا پربار هستند. آنان انگیزه سیاسی و منابع لازم برای تامین مالی برنامه‌های برنامه‌ریزی شده خود را دارند. انگیزه ماموریت‌های چین در ماه تا حدودی فرصت استخراج فلزات کمیاب از سطح آن است".
با این وجود، پروفسور "سعید مستشار" مدیر موسسه سیاست و حقوق فضایی لندن در دانشگاه لندن می‌گوید که چین احتمالا بودجه بیش‌تر برای هزینه کردن به منظور اعزام مکرر کاوشگر‌ها به ماه با هدف استخراج مواد معدنی و فلزات را نخواهد داشت.
در عوض، او می‌افزاید:"برنامه فضایی چین بیش‌تر با تمایل به تحت تاثیر قرار دادن بقیه جهان انجام می‌شود. این نمایش قدرت و نمایشی از پیشرفت فناوری است".
