نفوذ یارانه نقدی بر هزینه ها
روزنامه دولت از تازه‌ترین یافته‌های تحلیلی تأثیر متقابل افزایش یارانه و قیمت‌ها گزارش می‌دهد.
براساس تازه‌ترین یافته‌ها، یارانه پرداختی 300 تا 400 هزارتومانی به ازای هر نفر می‌تواند بخشی از هزینه‌های اجرای سیاست ارزترجیحی در سال‌جاری را پوشش دهد. این درحالی است که طبق هدفگذاری دولت، خانوارهای روستایی و دهک‌های پایین جامعه بیش از سایر دهک‌ها و مناطق کشور قادر به جبران هزینه‌های سیاست جدید دولت از طریق یارانه نقدی هستند. با این حال افزایش درآمد خانوارها درسایر دهک‌ها هزینه‌های برآورد شده را پوشش خواهد داد.
پس از سیاست دولت مبنی بر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و آغاز مرحله جدید آزادسازی قیمت‌ها، قیمت کالاهای اساسی مشمول افزایش قیمت شد. از سوی دیگر برای آنکه اثر افزایش قیمت‌ها کاهش یابد، دولت یارانه معیشتی افراد و خانوارها را افزایش داد. مرکز آمار ایران در یک گزارش تحلیلی تأثیر متقابل افزایش قیمت‌ها و افزایش یارانه معیشتی بر هزینه و درآمد خانوار را مورد بررسی قرار داده است. همچنین دراین گزارش با توجه به افزایش قیمت‌ها مابه التفاوت مورد نیاز برای حفظ قدرت خرید در سال ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ محاسبه و ارائه شده است.
پس از حذف ارز ترجیحی برخی کالاهای اساسی قیمت این کالاها به‌صورت مستقیم و قیمت کالاهای مرتبط با این اقلام به‌صورت غیر مستقیم افزایش یافت. افزایش قیمت کالاها با توجه به مقدار و نوع کالا در دهک‌های مختلف، متفاوت خواهد بود. با ثابت نگه داشتن مقدار مصرف افراد در دهک‌های هزینه‌ای سال ١٤٠٠ و افزایش هزینه‌ها بر اساس تورم دهکی پیش‌بینی شده برای سال ١٤٠١، هزینه‌های سال ١٤٠١ در دهک‌های هزینه به‌دست آمده است. سپس با توجه به یارانه معیشتی پرداختی به خانوارها که برای دهک‌های اول تا سوم ماهانه ٤٠٠ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا نهم ماهانه ٣٠٠ هزار تومان بوده، مابه‌التفاوت هزینه سال ١٤٠٠ و ١٤٠١ محاسبه شده است. با توجه به افزایش درآمدها در سال ١٤٠١ بخشی از این افزایش هزینه‌ها از طریق درآمد جبران خواهد شد. اما بخش دیگر آن نیازمند پرداخت کمک معیشتی دولت به خانوارهاست.
برپایه این گزارش، در کل کشور برای آنکه خانوارهای دهک اول در سال ١٤٠١ در وضعیت ثابت سال ١٤٠٠ باقی بمانند، می‌بایست درآمد سرانه ماهانه 400 هزار و 889 تومان افزایش یابد. در صورتی که مقدار افزایش درآمد برای دهک اول حتی صفر باشد، یارانه پرداختی دولت (ماهانه ٤٠٠ هزار تومان) توانسته
با بالا رفتن دهک هزینه افراد، میزان هزینه نیز افزایش می‌یابد. ما به التفاوت هزینه ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ برای هر نفر در دهک دهم کل کشور، 2 میلیون و 550 هزار و 332 تومان است که با توجه به عدم پرداخت یارانه به افراد حاضر در این دهک، تمام این تفاوت هزینه‌ای می‌بایست از طریق افزایش درآمد جبران شود.
در مناطق شهری نیز پرداختی کمک معیشتی دولت به افراد حاضر در دهک اول موجب شده که این پرداختی تمام افزایش هزینه‌ها (ماهانه سرانه 397 هزار و 698 تومان) را در این دهک جبران کند. افزایش هزینه‌ها برای افراد در دهک دهم مناطق شهری 2 میلیون و502 هزار و 542 تومان است که در صورت عدم دریافت یارانه کمک معیشتی، برای آنکه قدرت خرید سال ١٤٠٠ حفظ شود، تمام افزایش هزینه از افزایش درآمد می‌بایست جبران شود.
در مناطق روستایی با توجه به پایین‌تر بودن هزینه خانوارها متوسط افزایش هزینه‌ها در سال ١٤٠١ نسبت به ١٤٠٠ برای هر نفر در دهک اول ماهانه 238 هزار و 51 تومان است که کمک معیشتی پرداختی توسط دولت نه تنها این و برای هر نفر افزایش هزینه را پوشش داده، بلکه میزان پرداختی موجب بهبود وضعیت رفاهی نسبت به سال ١٤٠٠ نیز شده است. خانوارهای دهک دهم در مناطق روستایی به میزان سرانه ماهانه یک میلیون و 356 هزار و139 تومان افزایش هزینه درسال ١٤٠١ نسبت به سال ١٤٠٠ داشته‌اند که قطعاً برای این افراد بخشی با کمک یارانه معیشتی پرداختی جبران شده و بخش دیگر از افزایش درآمد جبران خواهد شد.
همانگونه که اشاره شد، در دهک اول نه تنها برای خانوارهای روستایی و شهری بلکه برای کل کشور، یارانه پرداختی افزایش هزینه‌ها در سال‌جاری را پوشش می‌دهد. براساس تقسیم‌بندی دولت، برای دهک اول تا سوم به ازای هر نفر ماهانه 400 هزار تومان یارانه نقدی پرداخت می‌شود. بدین ترتیب هزینه هر فرد در دهک اول مناطق روستایی 238 هزار و 51 تومان افزایش می‌یابد که تقریباً نیمی از یارانه پرداختی دولت است. برای افراد شهری نیز میزان افزایش هزینه ماهانه به ازای هر فرد 397 هزار و 698 تومان محاسبه شده که یارانه 400 هزارتومانی تمام آن را پوشش می‌دهد. همچنین با توجه به افزایش هزینه 400 هزار و 889 تومانی برای کل کشور نیز به طور متوسط یارانه تمام هزینه‌ها را پوشش می‌دهد. این درحالی است که تقریباً تا دهک سوم که افراد از یارانه 400 هزارتومانی بهره‌مندند می‌توانند میزان افزایش هزینه‌ها بواسطه سیاست اصلاح ارز ترجیحی را پوشش دهند به طوری که هر فرد روستایی در دهک دوم ماهانه 310 هزار و 563 تومان افزایش هزینه دارد و این رقم برای دهک سوم نیز به 357 هزار و 581 تومان می‌رسد که برای هر دو دهک یارانه 400 هزارتومانی جوابگوست. اما برای سایر دهک‌ها، افراد در کنار یارانه نقدی دریافتی باید از محل افزایش درآمد خود هزینه‌های برآورد شده را مدیریت کنند. این درحالی است که در سال‌جاری، حداقل دستمزد کارگران 57 درصد افزایش یافته است که به رشد درآمدهای حدود 15 میلیون کارگر کشور منجر می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به آثار مثبت اصلاح سیاست ارزترجیحی روی شاخص‌های پولی و اعتباری از جمله پایه پولی و نقدینگی می‌توان انتظار داشت که بتدریج نرخ تورم بالایی که از سال‌های گذشته در اقتصاد ایران ماندگار شده مهار و از این محل ضمن کاهش هزینه خانوارها، درآمد واقعی آنها نیز افزایش یابد.
مرکز آمار ایران در بخش دیگری از گزارش خود متوسط افزایش هزینه‌ها در سال‌جاری را برآورد کرده است. براین اساس، متوسط افزایش هزینه سرانه ماهانه در سال ١٤٠١ با توجه به تورم دهکی پیش‌بینی شده برای این سال، 849 هزار و118 تومان در ماه و10 میلیون و421 هزار و 189 تومان در سال است که فرد بتواند مصرف سال ١٤٠٠ خود را داشته باشد. این رقم در مناطق شهری و روستایی به ترتیب یک میلیون و 587 هزار و 33 و 597 هزار و 199 تومان سرانه ماهانه برای حفظ قدرت خرید است.
