این جاندار عجیب شاید جد حشرات امروزی باشد!
دیرینه شناسان در یکی از سایت‌های مشهور دیرینه شناسی کشور کانادا، برای اولین بار فسیل‌های کاملی از گونه‌ای جاندار، با قدمت بیش از ۵۰۰ میلیون سال کشف کردند که می‌تواند درک ما از تکامل حشرات را تغییر دهد.
در یک کشف جالب توجه، دیرینه شناسان در سایت مشهور «شیل برگس» کانادا که به دلیل حفظ استثنایی بخش‌های نرم فسیل‌ها مشهور است، فسیل کامل جانداری عجیب با قدمت بیش از ۵۰۰ میلیون سال کشف کردند که می‌تواند درک ما از تکامل حشرات را تغییر دهد.
۵۰۸ میلیون سال پیش، هزاران موجود عجیب و غریب بلافاصله در اثر یک رانش ناگهانی زیر آب که در واقع «شیل برگس» را ایجاد کرد، کشته شدند و یک کپسول زمانی برای دانشمندان پدید آوردند تا نگاهی دقیق به دوره کامبرین میانی داشته باشند. در این دوره، آب اقیانوس‌ها گرم و سرشار از موجودات جدید بود که یکی از آن‌ها رادیودنت‌ها است که از توانایی خود برای شنا و شکار طعمه استفاده می‌کرد.
این جاندار یک ویژگی بسیار منحصر بفردی داشت و آن این بود که جد مشترکی با بندپایان مدرن مانند حشرات، عنکبوتیان و سخت پوستان دارد و به همین دلیل بررسی دقیق آن می‌تواند ما را به چگونگی تکامل این دسته از جانداران امروزی آشنا سازد. با این همه، علی رغم کشف فسیل‌های متعددی از این جاندار در شیل برگس، تا پیش از این هیچگونه فسیل کاملی از آن یافت نشد و تنها قطعات پراکنده‌ای از این جاندار کوچک در دسترس دانشمندان قرار داشت. همین امر تا به امروز سبب اختلافات علمی در مورد نحوه تفسیر آن‌ها شده است.
اما سرانجام این اختلافات علمی سرانجام به پایان رسید و یک برنامه کاوش جدید که دو دهه به طول انجامید، سرانجام توانست نمونه‌های کامل و شگفت انگیزی از این جاندار را در اختیار دیرینه شناسان قرار دهد. دانشمندان ذخیره‌ای از ۲۶۸ نمونه از Stanleycaris hirpex را که بیش از دو دهه در مجموعه موزه سلطنتی انتاریو نگهداری می‌شد، تجزیه و تحلیل کردند و سپس شروع به کنار هم قرار دادن تکه‌های فسیل برای ساخت یک جاندار کامل کردند. این در حالی بود که دیرینه شناسان موفق به کشف چندین نمونه کاملا سالم از این جاندار نیز شدند که به محققان دید کاملی از طرح بدن آن‌ها ارائه داد.
دانشمندان می‌گویند؛ Stanleycaris کوچکترین رادیودونت شناخته شده است که طول بدن آن‌ها در رکورد‌های فسیلی بین ۱۰ تا ۸۳ میلی متر می‌باشد. شگفت انگیزتر این بود که ۸۴ مورد این این فسیل‌ها آنچنان سالم حفظ شده بودند که برای اولین بار دانشمندان را قادر ساخت تا نگاهی از نزدیک به مغز این جاندارن داشته باشند. جوزف مویسیوک، نویسنده اصلی این مقاله و دکترای زیست شناسی تکاملی در دانشگاه تورنتو، گفت: «ما حتی می‌توانیم جزئیات دقیقی مانند مراکز پردازش بصری که به چشم‌های بزرگ جانور متصل بود و همچنین آثاری از اعصاب وارد شده به زائده‌ها را تشخیص دهیم». وی همچنین افزود که جزئیات آنقدر واضح است که «گویی به حیوانی نگاه می‌کنیم که دیروز مرده است».
به گفته دانشمندان فسیل‌ها دو بخش مغز را نشان دادند؛ یک پروتوسربروم (بخشی که به چشم‌های مرکب در بندپایان مدرن مرتبط است) و یک مغز دوم که در بندپایان، اعصاب را در شاخک‌ها کنترل می‌کند. در Stanleycaris، این بخش‌ها به ترتیب به چشم‌ها و پنجه‌های جلویی متصل می‌شوند. دانشمندان معتقدند مغز فسیل شده Stanleycaris شواهدی برای تمایز اولیه بین بخش‌های سر و تنه در بندپایان ارائه می‌دهد. مویسیوک گفت: «ما نتیجه می‌گیریم که سر و مغز دو قسمتی ریشه‌های عمیقی در اصل و نسب بندپایان دارد و تکامل آن احتمالاً قبل از مغز سه‌بخشی است که مشخصه همه اعضای زنده این گروه جانوری متنوع است.»
ژان برنارد کارون، از دیگر نویسندگان این مقاله، گفت: «حضور چشم سوم بزرگ در استانلیکاریس غیرمنتظره بود. این ویژگی که قبلاً در یک رادیودونت دیده نشده بود، ما را به ارزیابی مجدد سایر پانارتروپاد‌های کامبرین سوق داد.» مویسیوک نیز گفت: «این فسیل‌ها مانند سنگ روزتا که سرانجام به شکستن راز خط هیروگلیف مصر باستان منجر شد، می‌تواند به کشف راز ارتباط رادیودنت‌ها و سایر بندپایان فسیلی اولیه با همتایان خود در گروه‌های بازمانده کمک کند».این مقاله در نشریه معتبر Current Biology منتشر شده است.
