چرا کودکان دیابت می گیرند؟ قند خون عصبی واقعیت دارد؟
با شنیدن کلمه دیابت، اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، بالا رفتن قند خون است، اما دیابت یک بیماری است که تحت تاثیر عوامل دیگر است.
ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که هورمونی به نام انسولین عملکرد خود را از دست می‌دهد. این هورمون توسط غده پانکراس یا همان لوزالمعده ترشح می‌شود. وظیفه اصلی آن، این است که گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند. زمانی که انسولین در انجام وظیفه خود ناتوان است، گلوکز به جای ورود به سلول، در خون انباشته می‌شود و به این ترتیب سطح آن در بدن بالا می‌رود؛ دقیقا همینجاست که می‌گوییم دیابت گرفتم.
در سال ۱۹۹۱ فدراسیون جهانی دیابت(IDF) و سازمان بهداشت جهانی(WHO) تاریخ ۱۴ نوامبر را به عنوان روز جهانی دیابت معرفی کردند؛ این روز مصادف است با تاریخ تولد «فردریک بانتینگ»؛ کسی که همراه با «چارلز بست» انسولین را کشف کرد.
باتوجه به افزایش روزافزون مبتلایان به این بیماری، این روز با هدف آشنایی و اطلاع‌رسانی عموم مردم درباره دیابت، عوارض و درمان آن نام‌گذاری شده است. دیابت درمان نشده می‌تواند عوارضی جدی از قبیل کوری ناگهانی، نارسایی کلیوی، سکته مغزی و قطع پا به دنبال داشته باشد؛ به همین جهت می‌تواند باعث ایجاد هزینه‌های طولانی‌مدت پزشکی و غیرپزشکی برای بیماران، خانواده‌ی آن‌ها، مراقبین و نظام سلامت شود.
روز جهانی دیابت بزرگ‌ترین کارزار آگاهی‌دهی در جهان است. این کارزار هرساله توجهاتی را به خود جلب می‌کند که برای مبتلایان به دیابت اهمیت زیادی دارد؛ و تلاش می‌کند تا دیابت را کاملا در کانون توجهات عمومی و سیاسی قرار دهد.
در این خصوص با یک فوق تخصص غدد در استان قم به گفت‌وگو پرداختیم.
دکتر محمود پرهام، فوق تخصص غدد گفت: دیابت یا بیماری قند خون در دو حالت و یا در دو نوع ایجاد شود.
وی افزود: حالت یا نوع اول دیابت به این شکل است که تولید انسولین در بدن کاهش می یابد که در این صورت مشکل دیابت در افراد به شکل تدریجی یا ناگهانی ایجاد می شود.
این فوق تخصص غدد اظهار کرد: در حال دوم میزان انسولین قدری کاهش می یابد و یا اثر انسولین در بافت ها کم می شود یا منجر به مقاومت انسولین در بدن می شود که این حالت را حالت نوع دوم می گویند.
وی با ذکر این مطلب که خروجی هر دوی این دو حالت باعث افزایش قند خون می شود، گفت: در حالت طبیعی به دنبال مصرف غذا انسولین در بدن تولید می شود که باعث می شود که قند خون کاهش یابد ولی در دیابت چون یا تولید کم می شود یا مقاومت ایجاد می شود باعث ایجاد دیابت می شود.
علائم بیماری دیابت
وی تصریح کرد:عمده علائم دیابت به خصوص در نوع اول، شامل پراداری پرنوشی و کاهش وزن است. به خصوص کسانی که قند خون های بالایی دارند این علائم را بیشتر نشان می دهند.
وی گفت: مساله دیگر آن است که در نوع دوم دیابت ممکن است که این علائم به دلایل مختلف دیرتر ظاهر شود و فرد تا سالها نداند که دیابت دارد. این مسائل باعث می شود که برخی بیماران تا سالها از بیماری خود خبر نداشته باشند که جمعیت آن‌ها را می توان به ۵۰ درصد تخمین زد.
وی با ذکر این مطلب که این عوارض این بیماری خاموش در یک سری آزمایشات مشخص می شود گفت: اگر قند خون بیماران در حالت ناشتا از ۱۲۰ بیشتر باشد عوارض آن هویدا می شود. پس در زمانی که علائم نداریم باید درمان را آغاز کنیم یا به آزمایش تن دهیم تا بتوانیم در بهترین حالات درمان را شروع کنیم.
پرهام با ذکر این مطلب که افراد بالای ۴۵ سال بدون فاکتور باید هر سه سال آزمایش بدهند عنوان کرد: منظور ما از فاکتور خطر، بیماری هایی چون مثل فشار و چربی خون و سابقه بیماری در فامیل و زندگی بی تحرک است که افرادی که این فاکتورها را ندارند باید هر سه سال و افرادی که دارای این فاکتورها هستند باید به شکل سالانه قند خون خود را چک کنند.
وی با بیان این نکته که در تشخیص بیماری اگر قند خون ناشتا از ۱۲۶ و بیشتر باشد می گوییم فرد دیابت دارد، عنوان کرد: دومین معیار تشخیصی تعیین معیار هموگلوبینی یا آزمایش هموگلوبین HbA۱c است که در واقع نشان می دهد که قند خون سه ماهه فرد چقدر بوده است؟ پایه این بررسی معیار ۶ و نیم درصد یا بیشتر است.
وی تصریح کرد: سومین اینکه قند خون را به شکل رندوم چک کنیم اگر مساوی یا بیشتر از ۲۰۰ باشد هم راه با سه علائم باشد این هم یک معیار است.
دیابت عصبی داریم یا خیر؟
یکی از مواردی که در خصوص بیماران قند خونی مطرح می شود آن است که عوام معمولا از واژه قند خون عصبی سخن می گویند و عنوان می کنند که قند خون یک شخص یا به واسطه قند طبیعی است یا عصبی که در اینجا دو حالت وجود دارد.
وی افزود: در حال اول اگر فرض کنیم که عصبانیت خود به خود باعث دیابت می شود کاملا فرضیه اشتباهی است. چون عصبانیت نمی تواند پایه ایجاد دیابت شود ولی اگر بگوییم که عصبانیت می تواند باعث تحریک هرمون هایی که باعث افزایش قند خون شود می شود، درست است. در واقع عصبانی شدن می تواند یک شخص دیابتی را درگیرتر کند.
دیابت کودکان
وی در خصوص دیابت کودکان نیز گفت: در واقع دیابت نوع اول در کودکان ایجاد می شود، آن هم به دلایلی چون سیستم های ایمنی و ژنتیکی باعث می شود که به شکل ناگهانی تولید انسولین در بدن متوقف شود و به همین دلیل قند خون بچه ها به شکل ناگهانی افزایش می یابد. در حالی که در بزرگ سالی قند خون هرچقدر باشد کم کم رشد می کند و معمولا وقتی بچه ها قند خون می گویند علائم پرادارای و پر نوشی و لاغری می گیرند.
درمان دیابت
پرهام اظهارکرد: درمان در نوع اول به این شکل است که چون انسولین کاهش شدید پیدا می کند از همان ابتدا باید درمان انسولینی به شکل مرتب در دستور کار باشد.
وی گفت: در دیابت بزرگسالی می توانیم از قرص هم استفاده کنیم. در برخی از موارد دیابت در نوع بزرگسالی به این اشکال نیز انجام می شود ولی اگر بخواهیم بگوییم که دیابت راه درمان قطعی دارد قطعا تا کنون هنوز درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده است.
