زیباترین و جذاب‌ترین سِلفی‌های تاریخ نقاشی

این روز‌ها سلفی‌گرفتن با دوربین گوشی‌هایمان کار خیلی ساده‌ای است. همۀ ما دوست داریم که از خودمان در زیباترین یا خاص‌ترین حالت‌ها عکس بگیریم و آن را در معرض دید دیگران بگذاریم. اما دوربین عکاسی تنها وسیلۀ ممکن برای سلفی گرفتن نیست. نقاشان بزرگ برای ایجاد تصویر خودشان هیچ وقت نیازی به دوربین نداشته‌اند؛ خیلی از آن‌ها از مهارت و هنر شگفت‌انگیزشان برای ترسیم تصویر خودشان استفاده کرده‌اند و سلفی‌ها یا به عبارت بهتر خودنگاره‌های هنرمندانه‌ای از خودشان به یادگار گذاشته‌اند.

نقاشان مشهوری مثل ونگوگ، گوگن، فریدا کالو و پیکاسو، تعداد زیادی خودنگاره از خودشان به جا گذاشتند؛ اما به غیر از این نقاشان مشهور، تعداد پرشمار دیگری از نقاشان نیز دست به خلق خودنگاره زدند که خیلی از آن‌ها واقعا تبدیل به آثار هنری برجسته و مشهوری هم شده‌اند.

مطمئنا ما وقتی با دوربین گوشی از خودمان عکس می‌گیریم، نمی‌توانیم اسم آن را «هنر» بگذاریم. اما خودنگاره‌ها چیز‌های متفاوتی هستند. بعضی از مشهورترین و چشمگیرترین آثار بعضی از نقاشان بزرگ در واقع همان خودنگاره‌های آن‌ها هستند. انگار خیلی از نقاشان سعی می‌کردند تا چکیده و عصاره‌ای از تمام قابلیت‌های هنری خودشان را در ترسیم خودنگاره‌هایشان به کار بگیرند. به همین خاطر است که می‌شود گفت خودنگاره‌های هر نقاش، به نوعی معرف سبک کاری او هم هستند.

در اینجا تعدادی از خودنگاره‌های جالب توجه و چشمگیر تاریخ نقاشی را مرور خواهیم کرد؛ البته ملاک ما در انتخاب این آثار بیشتر از هر چیز جلوۀ زیبای ظاهری نقاشی‌هاست و نه لزوما شهرت یا اعتبار هنری آن‌ها؛ هر چند که هیچکدام از این آثار کم‌اعتبار نیستند و تعدادی از آن‌ها شهرت بسیار زیادی هم دارند.

۱. زینایدا سربریاکوآ

زینایدا یکی از برجسته‌ترین نقاشان روس در نیمۀ اول قرن بیستم است که در اواسط عمر به فرانسه مهاجرت کرده بود. نقاشی‌های او علاوه بر منظره‌های زیبای زندگی روستایی، شامل پرتره‌هایی با احساس از خودش و دیگران نیز می‌شد. زیبایی‌ها و لطافت‌های زنانه در آثار او حضور قابل توجهی دارند که این را در خودنگاره‌های او هم می‌توان دید.

۲. مارک شاگال

شاگال نقاش روسی-فرانسوی قرن بیستم است که تلفیقی از سبک‌های هنری مختلف دورۀ مدرن را در آثارش به کار می‌گرفت. نقاشی‌های شاگال صحنه‌هایی رویایی را نشان می‌دادند که او آن‌ها را از دوران کودکی و افسانه‌های محلی الهام گرفته بود. خودنگارۀ او هم همین حالت رویاگونه را دارد. او در اینجا خودش را در حال نقاشی کردن نشان داده است؛ در حالیکه تصاویر نقاشی‌اش به پرواز درآمده‌اند، از روی بوم جدا شده‌اند و انگار یک جور زندگی مستقل پیدا کرده‌اند.

۳. رنه مگریت

مگریت یکی از پیشگامان سبک سوررئالیسم است. سبکی که دنیای ناخودآگاه درون خواب‌ها و لایه‌های درونی واقعیت را به تصویر می‌کشد. در این خودنگاره هم مگریت خودش را در حال نگاه کردن به یک تخم پرنده و کشیدن خود پرنده نشان داده است! انگار نگاه او به چیزی فراتر از آن موضوعی است که در برابرش قرار دارد.

۴. ونسان ونگوگ

ونگوگ تعداد زیادی خودنگاره از خودش کشید که او را در حالت‌های روحی و روانی مختلف نشان می‌دهند. این نقاشی به خاطر درخشش رنگ‌ها و روشنایی و نوری که در آن وجود دارد، جلوۀ بسیار خاص و چشمگیری پیدا کرده است.

۵. پل گوگن

گوگن از نقاشانی بود که به خاطر استفادۀ خاصش از رنگ‌های تند و جذاب و توجهش به هنر اقوام غیراروپایی شهرت داشت. در این خودنگاره نیز می‌توانیم هنر او را در استفاده از جاذبۀ رنگ‌های خاص و جذاب مشاهده کنیم.

۶. پارمیجیانینو

پارمیجیانینو نقاش ایتالیایی دورۀ رنسانس بود که عمدۀ آثارش نقاشی‌هایی با موضوعات مذهبی هستند. او در این اثر انعکاس چهرۀ خودش را در یک آینۀ محدب به تصویر کشیده است.

۷. دیوید بورلیوک

بورلیوک نقاش اهل روسیه است که در نیمۀ اول قرن بیستم زندگی می‌کرد و تصویرگری‌هایش گاهی شبیه به نقاشی‌های کودکانۀ شاداب و سرزنده به نظر می‌رسند. این خودنگاره نیز به خاطر سبک خاص و رنگ‌های متنوع و درخشانش، تصویری بسیار پرنشاط و دوست‌داشتنی است.

۸. نورمن راکوِل

راکول نقاش آمریکایی قرن بیستمی است که آثارش برای آمریکایی‌ها بسیار محبوب بودند. آمریکایی‌ها بازتابی از فرهنگ خودشان را در نقاشی‌های راکول می‌دیدند. خودنگارۀ او به یکی از معروف‌ترین تصاویر دربارۀ نقاشی تبدیل شده است. این اثر که همزمان سه تصویر از راکول را نشان می‌دهد یک جنبۀ طنزآمیز و سرزنده دارد که شاید همین نکته باعث شهرت بیشتر آن شده است.

۹. آرنولد بوکلین

بوکلین نقاش آلمانی قرن نوزدهمی بود که در سبک نمادگرایانه نقاشی می‌کرد. آثار او حال و هوایی رازآلود و تاریک دارند و گاهی ما را به یاد فیلم‌های ژانر وحشت می‌اندازند. او این نوع نگاه را در خودنگاره‌اش هم به بهترین شکل پیاده کرده و خودش را در حالتی نشان می‌دهد که انگار یک اسکلت دارد چیزی را در گوشش نجوا می‌کند.

۱۰. لوئیز الیزابت ویژه لوبرن

لوئیز الیزابت یکی از مشهورترین نقاشان زن در تاریخ هنر است که لطافت و زیبایی نقاشی‌هایش واقعا انعکاس کاملی از یک روح زنانه هستند. او در زمان زندگی‌اش در قرن هیجدهم به علت ارتباط نزدیکش با دربار سلطنتی فرانسه، هنرمندی بسیار موفق و مشهور بود. موضوع نقاشی‌های او معمولا زنان طبقۀ اشرافی در فرانسه بودند. او خودنگاره‌های بسیار زیبایی را نیز ترسیم کرد که کاملا متمرکز بر نشان دادن ظرافت‌های زنانۀ او هستند. با دقت در این خودنگاره می‌بینیم که لوئیز دهان خود را با لب‌های نیمه‌باز و دندان‌های نمایان‌شده ترسیم کرده است که تا آن زمان چندان در عالم نقاشی سابقه نداشت. این ترفندی هنرمندانه برای ایجاد جذابیت بیشتر بود که ملاحت و شادابی جسمانی نقاش را به رخ می‌کشید.

۱۱. آنجلیکا کافمن

کافمن نقاش سوییسی قرن هیجدهمی بود که اغلب موضوعات تاریخی و اسطوره‌ای و نیز پرتره‌های اشخاص برجسته سیاسی را نقاشی می‌کرد. او در این خودنگارۀ زیبا، خودش را در میان دو زن به تصویر کشیده است که نماد‌های اسطوره‌ای از دو هنر نقاشی و موسیقی هستند. در واقع او در این نقاشی تردید خودش را در اینکه باید کدام استعداد هنری‌اش را پی‌گیری کند به تصویر کشیده است. فضای نقاشی کاملا متاثر از نقاشی‌ها و حال و هوای کلاسیک است.

۱۲. آلبرشت دورر

دورر یکی از برجسته‌ترین نقاشان در تاریخ آلمان است. این نقاش دورۀ رنسانس به دلیل هنر خیره‌کننده و باشکوهش در زمان حیات به شهرت و اعتباری استثنایی دست یافت و سبک کارش روی نسل‌های بعدی نقاشان تاثیر گذاشت. خودنگارۀ او نیز یکی از زیباترین و مشهورترین خودنگاره‌های تاریخ نقاشی است. او در این اثر چهرۀ خودش را با شکوه و جلوه‌ای معنوی به تصویر کشیده است که آن را تا حد زیادی به نقاشی‌های مذهبی از چهرۀ حضرت مسیح شبیه کرده است.