معمای یک گور جمعی ۷ هزارساله با اسکلت‌های بدون سر

یک گودال حاوی ۳۸ اسکلت بدون سر در یک سایت حفاری در ورابله، شهرکی در اسلواکی توسط باستان‌شناسان دانشگاه کیلِ آلمان و موسسه‌ی باستان‌شناسیِ آکادمی علوم اسلواکی در آگوست سال ۲۰۲۲ کشف شد.قدمت این سایت باستان‌شناسی به نام Vráble-Ve'lke Lehemby به اوایل عصر نوسنگیِ اروپای مرکزی (۵,۲۵۰-۴,۹۵۰ پیش از میلاد) بازمی‌گردد و شامل بقایای سه دهکده‌ی همجوار می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین سکونتگاه‌های آن زمان و مکان است.

چه چیزهایی درباره‌ی این حفاری‌های مهم هستند؟

این سکونتگاه برای آن عصر فوق‌العاده پیشرفته به حساب می‌آمده است؛ ۸۰ خانه بطور همزمان دارای سکنه بود و یک خندق ۱.۳ کیلومتری اطراف یکی از دهکده‌ها و کاخ‌های مرزی را احاطه می‌کرد. اما اسکلت‌های بدون سر عجیب‌ترین یافته در این سایت باستانی است. بقایای اسکلت‌بندی‌شده‌ی ۳۸ نفر به صورت تصادفی در ناحیه‌ای به وسعت تقریبی ۱۵ متر مربع پراکنده شدند. موقعیت نسنجیده‌ی این اسکلت‌ها حاکی از آنست که آن‌ها درون گودال پرتاب شده یا غلت داده شدند. افزون بر این، به استثنای یکی از اسکلت‌ها که اسکلت یک نوزاد است، همۀ اسکلت‌ها فاقد جمجمه هستند.

پروفسور مارتین فرهولت، مدیر پروژه می‌گوید: «در گور‌های دسته‌جمعی که موقعیت‌شان روشن نیست، شناسایی فرد معمولاً بر مبنای جمجمه است، بنابراین یافته‌ی امسال هم برای ما نمایانگر یک موقعیت حفاری چالش‌برانگیز است»

(تصویری کلی از پراکندگی اسکلت‌های بدون سر در گودال)

به رغم نمود‌های اولیه، شاخص‌هایی هست که نشان می‌دهد پیکر‌های بدون سر کشف‌شده در گودال لزوماً قربانیان اعدام دسته‌جمعی نبودند. برای مثال، یکی از محققان استدلال کرده است که موقعیت جنازه‌ها شاید نتیجه‌ی پرتاب شدن یا غلطت داده شدن به داخل گودال نباشد، بلکه شاید این اجساد قبلاً آنجا بوده‌اند و برای باز کردن فضا برای اجساد بیشتر به کنار هل داده شدند. همچنین، برخی از اسکلت‌ها علائمی دارند که نشان می‌دهد سر‌های آن‌ها با احتیاط برداشته شدند؛ البته پس از مرگ و نه در نتیجه یک کشتار خشونت‌آمیز. محققان تصدیق می‌کنند برای تصمیم نهایی باید مطالعات بیشتری انجام شود.

در تحقیقات بیشتر هرگونه رابطه‌ای میان جنازه‌های سربریده بررسی خواهد شد. هرگونه شباهتی میان آن‌ها به باستان‌شناسان در کشف داستان این اسکلت‌های بدون سر کمک می‌کند. این احتمال نیز وجود دارد که این افراد در اثر خشونت داخلی یا خارجی جانشان را از دست داده باشند و در واقع هیچ وجه اشتراکی جز سکونتگاه مشترک نداشته باشند. داستان اصلی هر چه که باشد، این سایت از دید باستان‌شناسان «منحصربفرد» است و بدون تردید هنوز اطلاعات زیادی از سکونتگاه‌های عصر نوسنگی هست که در انتظار کشف شدن هستند.