۵۰۰ میلیونسالهای که دانشمندان را سردرگم کرده است!
هیچ کس نمیداند که «بروکسلا» واقعا چیست؛ حتی معلوم نیست که این «چیز» ۵۰۰ میلیون ساله، یک جور فسیل است یا شکل عجیبی از یک مادۀ معدنی.
یک ساختار سهبعدی با نقشی شبیه به یک ستاره، از زمان کشفش تا الان نزدیک به صد سال است که باعث تعجب و سردرگمی دانشمندان شده است. این «چیز» عجیب که ماهیت واقعیاش معلوم نیست، سال ۱۸۹۶ در یک صخرۀ ۵۰۰ میلیون ساله در جنوب غربی ایالات متحده پیدا شد.در آنزمان باستانشناسان فکر کردند که با فسیل یک جور جانور شبیه به ستارۀ دریایی رو به رو هستند. آنها اسم این چیز را بروکسلا آلترناتا (Brooksella alternata) گذاشتند. از آن زمان به بعد تعداد دیگری از این فسیلهای عجیب هم در همان منطقه پیدا شدند که همگی شکلی ستارهمانند دارند.
اما هنوز هیچ کس به طور قطعی و یقینی نمیداند که بروکسلاها واقعا چه چیزی هستند. در طی چندین دهه، دانشمندان نظریات مختلفی را دربارۀ ماهیت این اشیاء چندصد میلیون ساله ارائه کردهاند؛ از ردپای کرمهای نقبزن گرفته تا نوعی از جلبک و یا اسفنجهای شیشهای؛ اما هیچ یک از این نظریات به اثبات نرسیده است. بعضی از دانشمندان نیز گفتهاند که اینها اصلا فسیل نیستند بلکه میتوانند آثار به جا مانده از حبابهای گازی باشند.
حالا به تازگی یک فرضیۀ دیگر به جمع فرضیات قدیمی اضافه شده است. برخی محققان اخیرا با تهیۀ تصاویر سهبعدی باکیفیت از بروکسلاها و همچنین بررسی اجزاء شیمیایی آنها پیشنهاد کردهاند که اینها ممکن است هیچ ربطی به موجودات زنده نداشته باشند بلکه شکلی غیرعادی از مادهای معدنی به نام سیلیکا باشند که میتواند صورتهایی دایرهای، مکعبی یا چندوجهی به خودش بگیرد.
محققانِ این تحقیق تازه که نتایج آن در نشریۀ peerj به چاپ رسیده، گفتهاند که بروکسلاها فاقد برخی از ویژگیهای اساسی اسفنجهای شیشهای هستند. به اعتقاد این محققان بروکسلاها نوعی از ستارۀ دریایی هم نمیتوانند باشند، زیرا این گونه از جانوران حدود ۴۸۰ میلیون سال قبل به وجود آمدند که چندین میلیون سال بعد از شکلگیری بروکسلاهاست. دلایل کافی و قانع کننده برای اینکه کرمهای نقبزن این اشکال را ایجاد کرده باشند هم وجود ندارد.
اما مقایسۀ شکل بروکسلاها با سایر اشکال موجود در سیلیکاهای یافتشده در صخرههای دورۀ کامبرین امکان ارتباط بین آنها را قویتر میکند. با این حال سیلیکاها مثل بروکسلاها دارای بازو نیستند و به همین خاطر محققان گفتهاند که بروکسلاها میتوانند نوعی کاملا غیرعادی از سیلیکا باشند. به علاوه نوعی از سیلیکا شبیه به گل بر روی سیارۀ مریخ شناسایی شده است که این فرضیۀ تازه را تقویت میکند.
اما با همۀ اینها هنوز نمیشود گفت که معمای بروکسلاها حل شده است. برای مثال هنوز معلوم نیست که چرا باید این تعداد سیلیکا با این شکل بسیار خاص و عجیب دقیقا در یک منطقۀ خاص شکل گرفته باشند. به نظر میرسد همچنان راه درازی تا تشخیص ماهیت بروکسلاها باقی مانده باشد. شاید تکنولوژیهای تازهتر بتوانند در حل این معما به کمک دانشمندان بیایند.