کشف قدیمی‌ترین کهکشان‌های رصد‌شده در فاصله ۱۳ میلیارد سال نوری

یافته‌های جدید به این معنی است که نور این کهکشان‌ها، که به زمان آغازین تشکیل جهان بازمی‌گردند، حدود ۱۳.۴ میلیارد سال پیش به سوی زمین حرکت کرده‌اند.

اما کرتیس لیک، ستاره‌شناس در دانشگاه هرتفوردشایر انگلیس و از نویسندگان این مطالعه، می‌گوید: «این کهکشان‌ها در لبه‌ی دید ما قرار داشتند یعنی کمی دورتر از آن چه تلسکوپ هابل می‌توانست رصد کند. از این نظر این یک دستاورد فوق‌العاده هیجان‌انگیز برای ماموریت ما است.»

رصد این کهکشان‌ها با ابزار قدرتمند «دوربین فروسرخ نزدیک» (NIRCam) تلسکوپ جیمز وب امکان‌پذیر شده است که به دانشمندان اجازه می‌دهد شماری از کهکشان‌های نخستین را که نورشان در طیف فروسرخ قرار دارد مشاهده کنند.

این چهار کهکشان با نام‌های JADES-GS-z12-0، JADES-GS-z11-0، JADES-GS-z10-0 و JADES-GS-z13-0 شناخته شده‌اند. دانشمندان می‌گویند قدمت این کهکشان‌های کشف‌شده بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پس از مه‌بانگ در بیش از ۱۳ میلیارد سال پیش است؛ یعنی زمانی که جهان تنها دو درصد از سن کنونی خود را داشت.

این بدان معناست که کهکشان‌ها متعلق به دورانی هستند که اصطلاحا «دوران بازیونیده شدن» نامیده می‌شود؛ دوره‌ای که دومین گذار فاز اصلی گاز در جهان است و تصور می‌شود اولین ستاره‌ها در این مقطع زمانی پدیدار شده باشند. این دوران دقیقاً پس از دوران تاریک کیهانی، که توسط انفجار بزرگ به وجود آمد، آغاز شد.

استفان شارلو، محقق در موسسه اخترفیزیک پاریس و یکی از نویسندگان مطالعه جدید، می‌گوید: «دورترین کهکشان به نام JADES-GS-z13-0 320 در دورترین فاصله‌ای شکل گرفته که تاکنون توسط ستاره‌شناسان مشاهده شده است.»

آقای شارلو اضافه کرد هر چهار کهکشان «جرم بسیار کمی» دارند و وزن آنها تقریباً صد میلیون خورشید است. در مقام مقایسه، وزن کهکشان راه شیری بر اساس برخی برآوردها به ۱.۵ تریلیون جرم خورشیدی می‌رسد. با این حال این کهکشان‌ها علیرغم جرم به نسبت کمشان، در ایجاد ستاره‌ها بسیار فعال هستند و ستارگان در آن «با همان سرعت کهکشان راه شیری» تشکیل شده‌اند. سرعتی که «در سال‌های آغازین جهان شگفت‌انگیز بود».

دانشمندان می‌گویند فلزات کمی در این کهکشان‌ها شناسایی شده است. این مشاهده با مدل استاندارد کیهان‌شناسی مطابقت دارد که می‌گوید هر چه به انفجار بزرگ نزدیک‌تر شویم، زمان کمتری برای تشکیل چنین فلزاتی وجود دارد.

پیشتر در ماه فوریه تسلکوپ جیمز وب شش کهکشان عظیم دیگر را، که ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون سال پس از انفجار بزرگ ایجاد شده بودند، رصد کرده بود.

پیتر ون داکوم، ستاره‌شناس در دانشگاه ییل، با تمجید از کشف این چهار کهکشان دوردست گفت: «تلسکوپ وب احتمالا کهکشان‌های قدیمی‌تری را که به بیگ بنگ نزدیک‌تر است رصد کرده، هرچند وجود آن‌ها هنوز رسما تایید نشده‌ است.»

رصدهای تلسکوپ ۱۰ میلیارد دلاری جیمز از کهکشان‌های دوردست و با نور فروسرخ معمولا باید توسط محققان و با استفاده از طیف‌سنجی تائید شوند.

نتایج مطالعات دانشمندان در نشریه علمی «اخترشناسی نیچر» منتشر شده است.