هیولایی که برای حمل انسان به ماه و استعمار مریخ طراحی شده

امروز بوکاچیکا ویلیج در تگزاس جایی است که آینده پرواز فضایی انسان آنجا در حال شکل گیری است. روز چهارشنبه ۱۹ آوریل آن شهر به مکان پرتاب بلندترین و قدرتمندترین موشک طراحی شده اسپیس ایکس یعنی استارشیپ تبدیل خواهد شد.

به نقل از تایم، در تاریخ ۱۴ آوریل اداره هوانوردی فدرال مجوز پرتاب را صادر کرد و در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که اسپیس ایکس تمام الزاماتِ ایمنی، زیست محیطی، سیاستگذاری، محموله، ادغام فضای هوایی و مسئولیت‌های مالی را برآورده ساخته و این مجوز به مدت پنج سال اعتبار دارد.

این پرتاب یک دستاورد مهم برای اسپیس ایکس خواهد بود که در سال ۲۰۱۴ میلادی در تاسیسات ساخت و پرتاب موشک توسط "ایلان ماسک" به نام "استار بیس" لقب گرفته بود. نزدیکی بوکاچیکا به خلیج مکزیک، آن مکان را به محلی عالی برای یک پایگاه فضایی تبدیل می‌کند، زیرا زمانی که بزرگترین موشک جهان را می‌سازید می‌خواهید در صورتی که مشکلی پیش بیاید بر روی آب فرود بیاید. زمانی که صحبت از پرتاب‌های فضایی به میان می‌آید همواره ممکن است مشکلی رخ دهد.

ماسک در اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی اعتراف کرده بود که اجرای این پروژه بسیار ترسناک است. او گفته بود: "هیجان در آن روز تضمین شده است. من نمی‌گویم که موفقیت آمیز خواهد بود، اما هیجان تضمین شده است".

استارشیپ در واقع یک ماشین دو قسمتی است. قسمت اول که به عنوان سوپر هِوی شناخته می‌شود ۷۰ متر ارتفاع دارد و از ۳۳ موتور نیرو می‌گیرد. مرحله بالایی آن که برای حمل بار و خدمه ساخته شده. قسمت دوم هم چنین استارشیپ نام دارد ۵۰ متر ارتفاع دارد و خود مجهز به شش موتور دیگر از همان ۳۳ موتور است. در کل از فولاد ضد زنگ ساخته شده و ۴۰ طبقه براق و نقره‌ای است.

برای یک ماشین ماموت مانند ماموریت آتی نسبتا ساده خواهد بود. استارشیپ فوقانی پیش از آن که در شمال غربی جزایر هاوایی از هم پاشیده شود حتی یک دور هم به دور زمین نمی‌چرخد. سوپر هوی به طور مشابه در خلیج مکزیک فرود خواهد آمد. با این وجود، پس از آن اتفاقات بزرگی رخ خواهد داد.

تاریخ اولین پرتاب خدمه استارشیپ به طور قطعی تعیین نشده، اما این یک ماموریت مداری زمینی خواهد بود که توسط "جارد آیزاکمن" میلیاردر و مسافر فضایی کهنه کار فرماندهی می‌شود. (آیزاکمن ماموریت Inspiration۴ را در سفینه فضایی Space X Crew Dragon در سال ۲۰۲۱ میلادی برعهده داشت). "یوساکا مائزاوا" مولتی میلونر ژاپنی نیز برای ماموریت خود ۹ صندلی موشک استارشیپ را خریداری کرده سفری دور ماه که در ابتدا برای پایان امسال برنامه ریزی شده بود و اکنون مدتی پس از پرواز آیزاکمن انجام خواهد شد.

با این وجود، نقش استارشیپ در برنامه آرتمیس ناسا بسیار مهم‌تر است. در آوریل ۲۰۲۱ میلادی ناسا بخش بالایی استارشیپ را به عنوان وسیله نقلیه‌ای انتخاب کرد که به عنوان سیستم فرود انسانی (HLS) نسخه قرن بیست و یکم ماژول قمری عصر آپولو عمل می‌کند. این شرکت قراردادی انحصاری برای ساخت سیستم فرود انسانی منعقد کرد و رقبا را برای این معامله مطلوب شکست داد: یکی داینتیکس در هیوستن و دیگری بلو اوریجین در واشنگتن متعلق به "جف بزوس" بنیانگذار آمازون.

این تصمیم باعث نارضایتی شد. دو شرکت دیگر اشاره کردند که ناسا باید دست کم دو گزینه را به منظور ساخت سیستم فرود انسانی انتخاب می‌کرد همان طور که در سال ۲۰۱۴ قرارداد‌هایی را با بوئینگ و اسپیس ایکس به منظور ساخت وسایل نقلیه برای انتقال خدمه به ایستگاه فضایی بین المللی منعقد کرد. سایر ناظران فضایی نیز این انتخاب را زیر سوال بردند.

فرودگر‌های پیشنهادی داینتیکس و بلواوریجین ماشین‌های چهارپایه و کم شیار مانند ماژول قدیمی قمری هستند که مرکز ثقل آن به همان اندازه پایین است و در صورت فرود بر روی زمین ناهموار ماه، پایداری دستگاه را افزایش می‌دهد. استارشیپ، اما وضعیت متفاوتی دارد و اگر چهار پای آن روی سطح صاف قرار نگیرند احتمالا مستعد واژگون شدن خواهد بود.

با این وجود، ناسا به اسپیس ایکس ایمان دارد و این ایمان بدون توجیه نیست: این شرکت از سال ۲۰۲۰ با فضاپیمای Crew Dragon خود هفت پرواز خدمه به ایستگاه فضایی بین المللی را انجام داده و از سال ۲۰۱۲ میلادی تاکنون ۲۷ محموله بدون خدمه را به ایستگاه فضایی بین المللی فرستاده است. علاوه بر این، اسپیس ایکس به طور مداوم در خدمت بخش خصوصی و عمومی بوده و از سال ۲۰۱۰ میلادی تاکنون ۲۱۶ موشک فالکون ۹ پرتاب کرده که ۶۱ مورد آن تنها در سال ۲۰۲۲ میلادی بوده است.

با این وجود، همگان درباره استارشیپ به طور خاص و اسپیس ایکس به طور کلی نظر مثبتی ندارند. اصطلاحا یک ماشین ۳۳ موتوره "یک کابوس برای لوله کش ها" است که راکت ۳۰ موتوره N-۱ اتحاد جماهیر شوروی را به یاد می‌آورد که هرگز با موفقیت پرواز نکرد و در یک آزمایش در سال ۱۹۶۹ درست پس از بلند شدن منفجر شد و باعث ایجاد بزرگترین انفجار در تاریخ فضانوردی شد.

علاوه بر این، ۱۶.۷ میلیون پوند رانش، اگرچه چشمگیر است، اما بسیار بیش‌تر از آن چیزی است که برای حمل محموله به مدار پایین زمین مورد نیاز می‌باشد که مقصد اکثر پرتاب‌های فضایی است. "سعید مستشار" مدیر موسسه سیاست و حقوق فضایی لندن می‌گوید: "شبیه استفاده از پتک برای شکستن مهره است. ما مطمئنا به چیزی به این قدرتمندی نیاز نداریم".

ماسک مخالف این نظر نیست و مدت هاست که گفته استارشیپ نه برای حمل محموله به مدار پایین زمین بلکه عمدتا برای ماموریت‌هایی که به قدرت پیشرانه بسیار بیشتری هم به ماه و هم به مریخ نیاز دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع با توجه به آن است که مرحله فوقانی اسپیس شیپ می‌تواند برای حمل ۱۰۰ مسافر پیکربندی شود.

برخی دیگر نگران هستند که ماسک از قرارداد‌های مکرر و سخاوتمندانه ناسا استفاده کرده تا خود را بیش از حد در عملیات آژانس فضایی مرکزی قرار دهد یک تامین کننده منفرد که به عنوان حامل اصلی خدمه و محموله به ایستگاه فضایی بین المللی و هم چنین خدمه به ماه خدمت می‌کند.

مستشار می‌گوید: "مطمئنا این یک مشکل است، زیرا آژانس فضایی با خطر فلج شدن موثر در صورت بروز مشکلات فنی یا فاجعه پرتاب اسپیس ایکس و حتی برای مدتی آفلاین شدن مواجه خواهد بود همان طور که ایالات متحده پس از تجربه چلنجر و شاتل کلمبیا زمین گیر شد. در نتیجه این موضوع خطر را افزایش می‌دهد، زیرا صرفا یک نهاد وجود دارد".

این نگرانی برای ناسا بیش‌تر از اسپیس ایکس است. ماسک آشکارا طرح کسب و کار خود را که هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی را در بر می‌گیرد با بزرگترین پرتاب بزرگترین موشک اش که هنوز در راه می‌باشد انجام داده است. این که استارشیپ و اسپیس ایکس خود بسیار بزرگ هستند یا خیر پرسشی است که هنوز پاسخی به آن داده نشده است.

توسعه استارشیپ همواره موضوع زیبایی برای تماشا نبوده است. از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ میلادی پنج موشک استارشیپ در پرواز‌های آزمایشی تا حداکثر ارتفاع ۱۰ کیلومتری پرتاب شدند که پیش از پرتاب موفقیت آمیز پنجمین راکت، چهار فروند از آن‌ها به انفجار یا سقوط منتهی شدند. هنگامی که استارشیپ پرتاب می‌شود ماسک تصور می‌کند که با سرعتی سرسام آور حرکت کند. هدف او همان طور که در ژوئن گذشته توئیت کرد ساخت بیش از ۱۰۰۰ فروند استارشیپ برای انتقال حیات به مریخ است.

با این وجود، اکنون فرود بر روی ماه با استارشیپ به هیچ وجه به آسانی روز‌های آپولو نخواهد بود. در آن زمان یک موشک ساترن ۵ هر دو کاوشگر ماه و سفینه مادر را در یک حرکت پرتاب کرد و هر دو فضاپیما به صورت متصل به ماه پرواز کردند. این در حالیست که برنامه آرتمیس یک امر چند مرحله‌ای خواهد بود که شامل دو موشک است که یکی از آن‌ها استارشیپ خواهد بود که به صورت پشت سر هم عمل می‌کنند.

استارشیپ ابتدا راه اندازی می‌شود. هنگامی که مرحله بالایی آن به مدار زمین می‌رسد تقویت کننده سوپر هِوی جدا شده و دوباره روی زمین فرود می‌آید. سپس مرحله فوقانی از آرایه شش موتور خود برای حرکت به مدار استفاده خواهد کرد. انجام این کار بیش‌تر سوخت آن را تمام می‌کند، اما مخزن بنزین آن برای مدت طولانی خالی نمی‌ماند. در آن زمان آماده و منتظر یک انبار سوخت خواهد بود که توسط اسپس ایکس به مدار پرتاب می‌شود جایی که استارشیپ به‌اندازه کافی خود را دوباره پر می‌کند تا بتواند از مدار زمین به ماه و سپس به سطح ماه پایین بیاید و پشتیبان دریافت کند.

هنگامی که استارشیپ وارد مدار ماه شد در آنجا سرگردان خواهد شد. خدمه‌ای متشکل از چهار فضانورد سپس با فضاپیمای اوریون به ماه می‌روند و سپس دو نفر از خدمه به استارشیپ منتقل شده و به سطح زمین فرود می‌آیند.

با فرض اینکه این سیستم کار می‌کند و همه چیز به خوبی پیش می‌رود هر چهار فضانورد با اوریون به خانه باز خواهند گشت در حالی که استارشیپ به عنوان یک زباله فضایی بسیار گران قیمت در مجاورت ماه باقی می‌ماند.

تمام این قطعات متحرک در خدمت یک دید بزرگتر برای اکتشاف ماه هستند. ناسا قصد دارد در نهایت یک ایستگاه فضایی کوچک قمری به نام Gateway را راه اندازی کند که در آنجا فرود‌های متعددی که ناسا برای ارتمیس ۴، ۵ و ۶ و فراتر از آن در نظر گرفته انجام خواهد شد. اولین ماژول Gateway در اوایل نوامبر سال ۲۰۲۴ میلادی بر روی یک موشک دیگر اسپیس ایکس یعنی فالکون هِوی ۲۷ موتوره پرتاب خواهد شد.

پس از راه اندازی Gateway ناسا قصد دارد از اتکای انحصاری به استارشیپ برای سیستم فرود انسانی خود دور شود و در‌ها را برای سایر داوطلبان باز می‌کند تا فرودگری دیگر را برای ارائه خدمت به همراه استارشیپ با دو شرکت داینتیکس و بلواوریجین بسازند.

این نوع کثرت گزینه‌ها است که به دیگر متخصصان فضایی اطمینان می‌دهد که ناسا اجازه نداده ماسک و اسپیس ایکس بیش از حد در مرکز عملیات آن قرار گیرند. ما هرگز به اندازه امروز ماموریت‌های زیادی نداشته ایم. این بدان خاطر است که بین ناسا و اسپیس ایکس و سایر شرکت‌ها و کارآفرینان همکاری وجود دارد. کارشناسان می‌گویند هر چه سایر شرکت‌ها سریع‌تر آنلاین شوند و سخت افزار خود را به پرواز درآورند ناسا وضعیت بهتری خواهد داشت.

برای ناسا هوشمندانه است که گزینه‌های خود را باز نگه دارد. شما نمی‌خواهید تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد قرار دهید. البته سبدی که استارشیپ است خود هنوز پرواز نکرده و تا زمانی که این کار صورت نگیرد برنامه‌های آرتمیس ناسا و رویا‌های ماسک در مریخ همگی در سطح برنامه و رویا باقی خواهند ماند.

اگرچه قابل پیش بینی نیست که آیا اولین پرواز موفقیت آمیز خواهد بود یا خیر، اما استارشیپ اعتبار مهندسی برای کار در طیف برنامه را دارد. ایلان ماسک نشان داده که طراح دقیقی است و تیم اش مطمئنا توانایی دارند. خیلی زود ماشین غول پیکر ثابت خواهد کرد که آیا به وظایفی که به آن محول شده عمل خواهد کرد یا خیر.