فضای کریپتوکارنسی در کشور به فضایی راکد و غیرحرفه‌ای بدل شده است

ارزهای دیجیتال و بازارِ آن از همان بدو ورود به عرصه معاملات و مبادلات ارزی، با چالشها، تردیدها، موفقیت ها  و حتی شکست کاربران  همراه بوده است ،این عرصه که با گذشت سالها از ورودش به حوزه معامله گری هنوز هم بازاری جوان و نورسیده محسوب می شود، هم اکنون دچار نَوسان و چالش های زیادی  شده که موضوع تحریم ها نیز بر این دغدغه ها افزوده و باعث شده برخی کاربران در مبادلات ارزی خود دچار تردید شوند، اما با وجود ایجاد صرافی های متمرکز در کنار صرافی های غیرمتمرکز  که تا حدی سبب شده رنگ نگرانی کاربران رو به کمرنگی بگراید، ولی باز برخی افراد برای حضور و مبادله در این بازار دوبه شک هستند؛ در ارتباط با فضای ارزهای دیجیتال و بازار پرنوسان آن با « بهمن آقامرادی » پژوهشگر حوزه ارزهای دیجیتال و مدیرعامل « تهران اکسچنج » گفتگویی صورت گرفته که در ادامه می خوانید:

فضای کریپتوکارنسی، فضایی راکد و غیرحرفه‌ای

"بهمن آقا مرادی" پژوهشگر حوزه ارزهای دیجیتال که  حضور در این عرصه را از سال ۱۳۸۸ با فعالیت در زمینه « آی‌تی » آغاز نموده،  پیرامون مبادلات ارز دیجیتال و صرافی های مناسب در کشورگفت: هم اکنون در کشور، به دلیل برخی خلأها،  کاربران ایرانی، در راستای مبادله ارزی نمی‌توانند با اَهرُم و یا لوریج، مبادلات خود را انجام دهند؛ بنابراین فقط « مارکت اسپات »  برای این موضوع تنها مقوله ای است که از مطلوبیت مناسب و کاربردی برخوردار است.

وی افزود: همچنین در صرافی‌های متمرکز (CEX) کل دنیا، چالش‌های بزرگی در این زمینه وجود دارد که از  مهم‌ترین این چالش‌ها آن است که کاربران بدون داشتن مالکیت دارایی،  اقدام به خرید و فروش رمزارز می کنند که این‌ امر همیشه از ریسک بالایی بر خوردار است و باید توجه داشت، زمانی که شخص دارایی خود را در یک صرافی متمرکز به امانت می‌گذارد، حتی اگر در آن صرافی ثبت‌نام و احراز هویت نموده باشد، تا زمانی که دارایی خود را به کیف پول شخصی‌اش واریز ننماید ، عملاً صاحب دارایی خود نیست. 

وی ادامه داد: به صرافی‌های متمرکز، حضانتی و یا امانی نیز گفته  می‌شود؛ چرا که این نوع صرافی‌ها علاوه بر احراز هویت و ثبت‌نام توسط شخص، فقط درصورتی‌که کاربر دارایی خود را در صرافی متمرکز به امانت بگذارد، می‌توانند  اجازه مبادله و فعالیت به کاربر دهند و همین مورد، خطرات بسیاری را از جمله ورشکستگی، هَک‌ شدن کیف پول‌های صرافی، سودجویی و کلاهبرداری را بدنبال دارد.

"آقامرادی" در ارتباط با مزایا و معایب صرافی های متمرکز بیان کرد:صرافی‌های متمرکز، ریسک‌های خاص خود را دارند، اما برای افرادی که هدفشان تبادل ارز است و در نهایت قصد برداشت سرمایه خود را دارند، این صرافی‌ها می‌تواند مناسب باشند. اما برای اشخاصی که تمایل به هولد کردن رمزارزهایشان را دارند، نگهداری دارایی در صرافی‌های متمرکز می‌تواند ریسک بسیار بالایی را به همراه داشته باشد. البته نباید به این موضوع، بدبینانه نگاه کرد؛ اما با بررسی تاریخچه صرافی‌های متمرکز به این نتیجه خواهیم رسید  که این نوع صرافی‌ها در کنار مزایای خود، متأسفانه خسارات جبران‌ناپذیری هم به جامعه « کریپتوکارنسی » به‌خصوص اعتماد کاربران وارد کرده‌اند. برای مثال در سالی که گذشت، صرافی بین‌المللی و بزرگ اف تی ایکس (FTX)  به دلایل مختلفی از جمله نبود پشتوانه و سرمایه مالی کافی و معاملات صوری انجام شده در این صرافی، اعلام ورشکستگی کرد و کاربرانِ بسیاری از این بابت متحمل خسارت شدند.

او یادآور شد: همچنین در روزهای اخیر صرافی بیت رکس (Bittrex ) هم اعلام ورشکستگی نمود و طبق اخبار منتشر شده بیش از ۱۰۰ هزار نفر در این پرونده متضرر شده‌اند.

به گفته وی، در صرافی‌هایی مانند باینَنس، زمانی که بازار ریزشی است، امکان برداشت دارایی در لحظه برای کاربر وجود ندارد، به طور مثال ممکن است شبکه تغییر کند و اجازه برداشت را به شخص ندهد، که این موضوع می‌تواند شخص را متحمل خسارات بسیار زیادی کند.

وی ادامه داد: به نظر شخصی بنده، صرافی‌های متمرکز (Centralized Exchange) تعریف درستی از بلاک‌چین نیستند، چرا که اغلب این صرافی‌ها حتی راهکارهایی که برای کیف پول ارز دیجیتال ارائه کرده‌اند، راهکارهای بلاک‌چینی نبوده و معمولاً از سرویس‌دهنده‌ها و واسطه‌ها (THIRD PARTY) استفاده کرده اند تا کیف پولشان را ایجاد کنند.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: معتقدم از آنجا که قانون‌گذاری در این حوزه وجود ندارد از این رو هیچ رقابت سالمی نیز بوجود نیامده و همین موضوع باعث شده تا حوزه‌ی ارزهای دیجیتال به‌خصوص در ایران حالت بازاری به خود گرفته و بسیاری از فعالین این حوزه، بیش از اینکه به فکر ارزش‌آفرینی و نوآوری باشند، به فکر کسب درآمد هستند و متأسفانه فضای کریپتوکارنسی در ایران، پویایی و رشد خود را نداشته و به فضایی راکد و غیرحرفه‌ای تبدیل شده. به نظر بنده همین فضای راکد و خاکستری و عدم وجود قانون‌گذاری باعث شده تا فعالین این حوزه، انگیزه‌ای برای حرکت و رشد در خود نداشته باشند و قطعاً خروج از این فضای خاکستری می‌تواند انگیزه لازم برای ارائه خدمات حرفه‌ای‌تر را ایجاد کند.

مدیر عامل « تهران اکسچنج»  در پاسخ به این سوال که تحریم‌ها چه تأثیری در نگهداری دارایی‌ها در صرافی‌های امانی داشته افزود: صرافی بیترکس (Bittrex) در سال ۲۰۱۷ حساب افرادی که ملیت ایرانی داشتند را در سایت خود مسدود کرد و تخمین زده شده که در این صرافی  حدود یک میلیارد دلار از دارایی ایرانیان بلوکه شده است. همچنین صرافی بایننس و بای بیت هم حساب کاربران ایرانی را به دلیل تحریم‌ها مسدود کرده و اجازه فعالیت به ایرانیان نمی‌دهند.

این پژوهشگر حوزه ارزهای دیجیتال، درباره مزایا و معایب صرافی غیرمتمرکز نیز بیان کرد: اغلب صرافی‌های غیرمتمرکز در واقع آدرس فیزیکی نداشته و مبادلات را داخل استخرهای نقدینگی و یا با استفاده از نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز دیگر انجام می‌دهند. باتوجه ‌به اینکه مبادلات صرافی‌های غیرمتمرکز در استخرهای نقدینگی و در شبکه بلاک‌چین انجام می‌شود، ریسک ازبین‌رفتن دارایی کاربران وجود ندارد، زیرا که دارایی افراد صرفاً در کیف پول خودشان است و فقط هنگام انجام مبادله، دارایی از کیف پول شخص خارج شده و پس از انجام تبادل مجدد به کیف پول شخص وارد می‌شود. البته باز هم به دلیل فشارهای بین‌المللی و سیستم رگولاتوری آمریکا بر صرافی‌های رمزارزی در دنیا، باعث شده که بعضی از دارایی‌ها که از آدرس‌های فلگ شده وارد این صرافی‌ها می‌شوند، مسدود شوند. همچنین اگر کاربری از موقعیت یا آی‌پی‌های کشورهای تحت تحریم آمریکا وارد این صرافی‌ها شود، ممکن است در حین مبادله، دارایی اش  فریز شود و یا حتی امکان فریز شدن دارایی کاربر در داخل کیف پول شخصی خودش نیز وجود دارد.

وی افزود: اما اخیراً مدل‌های جدیدی از صرافی‌های غیرمتمرکز به وجود آمده‌اند که ساز وکار متفاوتی دارند و به دلیل انجام تبادلات در بستر بلاک‌چین و استفاده از سرویس‌هایی که قبل از مبادله آدرس وَلِت‌ها را بررسی می‌کنند، درصورتی‌که تبادلی مشکوک به اقدام‌های پول‌شویی، سرقت و یا فیشینگ باشد، این آدرس‌ها نشانه‌گذاری شده و مبادلات انجام نمی‌شود و اگر از کیف پول‌ها خارج شده باشد، به آن کیف پول‌ها عودت داده می‌شود و این موضوع تا حدی ریسک‌های رگولاتوری مبادلات  را کمتر کرده است.

و مدل دیگر سیستم‌های غیرمتمرکز میکسرها یا سایت‌هایی هستند، که وظیفه اصلی آن‌ها ترکیب‌کردن تراکنش کاربران است تا امکان رهگیری تراکنش کمتر شده و حریم خصوصی افراد حفظ شود و باتوجه ‌به اینکه روی این نوع سرویس‌ها نمی‌توان نظارتی داشت، بر بستر آن‌ها پول‌شویی انجام می‌شود؛ بنابراین انواع مختلفی از میکسرها در دنیا به وجود آمده است.

« آقا مرادی » پیرامون ویژگی‌های مهم صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) اظهار داشت: مزیت مهم صرافی‌های غیرمتمرکز ِغیر امانی در واقع ترکیبی از تمامی صرافی‌های غیرمتمرکز است. این صرافی‌ها از استخر ِنقدینگی تمامِ شبکه‌ها و صرافی های غیرمتمرکز استفاده می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود تا مشکل نقدینگی و پشتوانه مالی به وجود نیاید. البته کاستی‌هایی قطعاً در صرافی‌های غیرمتمرکزِ - غیرامانی وجود دارد؛ اما ویژگی مهم صرافی‌های غیرمتمرکز - غیر امانی این است که دارایی کاربر، در کیف پول شخصی نگهداری می‌شود، مشکل عدم نقدینگی معمولاً وجود ندارد، هرچند که در صرافی‌هایی مانند « پنکیک سواپ  »ممکن است مشکلات نقدینگی وجود داشته باشد.

او اظهار کرد: صرافی‌های غیر امانی متمرکز هم نوع دیگری از صرافی است که با دارایی‌های خودشان با کاربر مبادله می‌کنند. به طور مثال صرافی، ۱۰ عدد بیت‌کوین دارایی دارد و با آن دارایی مبادلات کاربران را انجام می‌دهد و در این نوع صرافی معمولا محدودیت نقدینگی وجود دارد.

آقامرادی تاکید کرد: اما در صرافی‌های غیرمتمرکزِ غیر امانی که نوع کامل‌تری از تمام صرافی‌های ارز دیجیتال است، باید گفت که این سیستم دقیقاً سیستم کار پلتفرم « تهران اکسچنج » است و تقریباً می‌توان گفت در نود درصد رمزارزها بر روی نرخ شناور ،مشکل عدم نقدینگی وجود ندارد.

وی ادامه داد: صرافی‌های غیرمتمرکز غیر امانی می‌تواند یک رمزارز را برای خرید با نقدینگی بالا موجود کند، به طور مثال در صرافی تهران اکسچنج،  ارز SUI که به‌تازگی ریلیز شده به  کاربر این امکان را می دهد که او بتواند به میزان زیاد ارز خریداری یا تبدیل کند؛ اما در صرافی‌های دیگر، اشخاص باید درخواست ثبت کنند و افرادی هم نیاز است تا سفارش آن رمزارزها را برای فروش بگذارند تا بواسطه آن، بازار مارکت بگیرد.

وی تصریح کرد: رمزارزهایی که در بلاک‌چین ریلیز می‌شوند، در صرافی « تهران اکسچنج » با موجودی زیاد ارائه داده می‌شوند. تنوع رمزارزها و دارایی‌ها و سرعت انجام مبادله بسیار بالا است و مبادلات با بهترین نرخ در مارکت ثبت می‌شود. یکی از مزیت‌های اصلی تهران اکسچنج، در عدم ذخیره سازی اطلاعات کاربران است که نیازی به احراز هویت و ثبت‌نام وجود ندارد که البته این مورد در تمام صرافی های غیرمتمرکز صدق می‌کند. 

این عضو رسمی انجمن بلاکچین ایران، درباره معایب صرافی‌های غیرمتمرکز غیرامانی نیز عنوان کرد : یکی از معایب صرافی‌های غیرمتمرکز این است که حد ضرر، حد سود یا سفارش‌گذاری در آن امکان‌پذیر نیست.

کلام آخر: تحریم ها دراین میان بی سهم نیستند

آقامرادی اظهارداشت: به طور مثال اگر شخص با آی‌پی‌های ایران وارد سایت 1inch swap و یا PancakeSwap شود، پیغام داده می‌شود که برای ما امکان ارائه سرویس از این موقعیت جغرافیای وجود ندارد. اگر هم با وی‌پی‌ان وارد شود، امکان بَن شدن وجود دارد. سایت‌هایی مانند  chain analysis سایت‌هایی هستند که تک‌به‌تک تمام آدرس‌های کیف پولی که از کاربران ایرانی ارسال و دریافت می‌شوند را توسط هوش مصنوعی دیپ ماینینگ و دیپ‌لرنینگ استخراج کرده و این آدرس‌ها را نگهداری می‌کنند. چند سال پیش حدود ۴٫۵ میلیون آدرس کیف پول از افرادی که با آی پی ایران وارد شده بودند را استخراج کرده است. به دلیل قانون‌گذاری امریکا، سایت‌ها باید از قوانین سازمان خزانه‌داری آمریکا تبعیت کنند و دارایی و فعالیت کاربران ایرانی همیشه در خطر مسدودشدن و بن شدن است.

او گفت: صرافی « تهران اکسچنج» به‌عنوان اولین صرافی غیرمتمرکز و غیرا‌مانی ایرانی توانسته بسیاری از مشکلات و محدودیت‌های فعالیت برای کاربران ایرانی در حوزه کریپتوکارنسی را حل کند و خدمات حرفه‌ای و تخصصی در این زمینه به کاربران خود ارائه دهد.