جولان متکدیان اتباع خارجی در سایه بی‌توجهی شهرداری اهواز

فرسخ‌ها راه را پشت سرگذاشته‌اند، برایشان فرقی ندارد هوا گرم است و آفتانی، یا ابری و بارانی! برای رسیدن به مقصد سختی مسیر را به جان خریده‌اند، شبیه ما نیستند، نه اینکه یک چشم کمتر داشته باشند یا دماغ آن‌ها دراز است، فقط شبیه ما نیستند، لباس پوشیدنشان، صحبت کردن‌شان، رفتار و کردارشان با ما فرق دارد، از مریخ نیامده‌اند اما از شکل و شمایل‌شان پیداست که اهوازی نیستند.

هر چند برخی متکدیان خارجی به لحاظ تیپ و قیافه خود را به  نزدیکترین شکل اجتماعی، که در آن قرار دارند، در می‌آورند تا برای مردم قابل تشخیص نباشد.

البته آن‌ها برای گشت  گذار به اهواز نیامده‌اند که مثلاً  روی نوک قایقی بنشینند و طول و عرض کارون را ویراژ بروند، یا از بازار عرب‌ها تحفه‌ای بخرند، یا از معین التجار و هُتل قو دیدن کنند، این‌ها متکدی هستند، آن‌هم متکدی اتباع! که آمده‌اند اهواز، تا دست و جیب‌شان را پُر کنند.

شال و کلاه کردن متکدیان اتباع

اگر پراکندگی و افزایش فعالیت تکدی‌گری در شهر اهواز را بررسی کنیم متوجه خواهیم شد یکی از دلایل عمده رونق این معضل سوءاستفاده متکدیان از فرهنگ و حس انسان دوستانه شهروندان است و اینکه اغلب مردم اینجا کمک کردن را وظیفه شرعی و اخلاقی خود می‌دانند.

پیش‌تر متکدیان وطنی برای حضور در شهر اهواز ییلاق قشلاق می‌کردند برای همین در فصل پاییز متکدیان زیادی از استان‌های همجوار به سمت خوزستان گسیل می‌شدند.

اما سرو کله متکدیان وارداتی(سوریه، پاکستان و افغانستان) در تمام فصول در اهواز پیدا می‌شود، از نظر تحلیل‌های آبکی تاکسی‌های مسافر کش، هر اتفاقی توی کشورهای سوریه، افغانستان و... بیفتد متکدیان زودتر از شهروندان دیگر شال و کلاه می‌کنند و چمدان سفر خود را می‌بنند و تعداد آن‌ها در اهواز متاثر از شرایط داخلی کشورشان است.

یک کلانشهر با یک سامان سرا

وجود و حضور متکدیان سالهاست چهره بسیار زشت و نازیبایی از شهر اهواز بر جای گذاشت و ذهنیت توزیع نابرابر قدرت و ثروت در شهر را بیش از پیش تداعی می‌کند، در حالی که اهوازی‌ها به خوبی می‌دانند جمعیت متکدیان اهوازی همگن نیست و اهواز میدان فعالیت بسیاری از متکدیان شهرها، استان‌ها و کشورهای مختلف است.

دستگاه مسوول ساماندهی و جمع‌آوری متکدیان شهرداری است اما عملاً تنها در روزهای منتهی به سال اقدام به جمع آوری موردی آن‌ها در سطح شهر می‌کند(آن هم به دلیل حضور مسافران نوروزی و...) و از آنجایی که زنان آمار بیشتری از متکدیان را به خود اختصاص می‌دهند، وجود سامان‌سرای شهرداری تنها مکانی است که اگر در مورد زنان متکدی، بی‌خانمان، معتاد و... نقدی بشود، مسوولان شهرداری در پاسخ با این جملات قرار است، برنامه‌ریزی کردیم، تصمیم گرفتیم، جمعشان کردیم  و... همه آن‌ها داخل همان سامان‌سرا جا بدهند

با توجه به افزایش جمعیت متکدیان اتباع در شهر اهواز خبرنگار فارس به منظور بررسی علت عدم ساماندهی این جمعیت، بارها با روابط عمومی و معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری تماس گرفته اما پاسخگو نبودند.

متکدیان خارجی صاحب خانه شدند

نکته جالب توجه در خصوص ماندگاری اتباع متکدی در شهر اهواز این است که آن‌ها در مناطق حاشیه اهواز به صورت خانواده هسته‌ای و یا گروهی صاحب خانه شده‌اند و به فعالیت تکدی‌گری به عنوان یک شغل نگاه می‌کنند که بدون هیچ استرس و نگرانی  صبح علی الطلوع از خانه خود خارج می‌شوند و بسته به شرایط هر کدام  از آن‌ها در ساعت مشخصی به خانه خود باز می‌‌گردند.

آرمین حسین زاده رئیس اتحادیه صنف مشاورین املاک اهواز، در این رابطه، با بیان اینکه رهن و اجاره دادن خانه به اتباع خارجی اشکال قانونی دارد، اظهار کرد:  البته آن‌هایی که با در دست داشتن ویزای سه ساله و یا پنج ساله معتبر  به دفاتر املاک مراجعه می‌کنند قانوناً به ادار اماکن معرفی و پس از استعلام  و مجوز اداره اماکن تصمیم به عقد قرارداد اجاره یا رهن خانه با آن‌ها می‌کنیم.

وی افزود: قرارداد اجاره یا رهن خانه را  بر حسب اینکه فرد می‌خواهد به مدت سه یا پنج سال در اهواز زندگی کند تنظیم می‌کنیم  و نه بر حسب فعالیت تکدی‌گری که انجام می‌دهد.

رئیس اتحادیه صنف مشاورین املاک اهواز در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه به اذعان اداره کل اتباع خارجی استانداری متکدیان اتباع هر چند وقت یکبار توسط شهرداری از سطح شهر جمع‌آوری و به مرزهای کشورشان ارجاع داده می‌شوند پس در نتیجه اتباع متکدی ویزای سه یا پنج ساله ندارند، برخورد قانونی با دفاتر املاکی که به این‌ها خانه اجاره یا رهن می‌دهند چیست، گفت: ما طبق قانونِ نظام صنفی برخورد می‌کنیم و مابقی برخوردها در صلاحیت ما نیست، ضمن اینکه بالغ بر یک هزار دفتر املاک غیر مجاز  که جواز کسب ندارند در اهواز فعالیت می‌کنند.

متکدیانِ باهوش

تحقیقات میدانی نشان می‌دهد متکدیان افراد  باهوشی هستند و با فکر،  مکان فعالیت خود را انتخاب می‌کنند در غیر این صورت چرا باید در دمای 50 درجه اهواز، زیر شلاق‌های کشنده آفتاب خانم‌هایی را ببینیم که با پوشاندن صورت خود و اغلب قرار دادن کودکی در بغلشان پشت چراغ قرمزها، کنار بیمارستان‌ها، پمپ بنزین‌ها، روزهای پنج‌شنبه در کنار مزارها و به قول یک دانشجوی خردادماه و در فصل امتحانات به دلیل اینکه برخی از دانشجویان به تاثیر دعای خیری در نتیجه امتحانات معتقد هستند و در شگردی جدید‌تر روی خط سفید وسط جاده، بساط تکدی‌گری خود را پهن کنند.

مهمانِ عراقی

ماه گذشته یکی از دوستان عراقی من، برای یک سری مراجعات پزشکی به اهواز آمده بود، در مسیر بازگشت وسط جاده خانمی با هیبت سیاه و صورت پوشیده به شکل بسیار خطرناکی ماشین ما را نگه داشت، راننده اسنپ چند سانتی متر شیشه ماشین را پایین کشید و خانم متکدی بلافاصله با لهجه افغانی و شاید هم پاکستانی گفت: «دَر راهه خودا کومکی کنید»!(در راه خدا کمک کنید)  راننده هم بدون هیچ واکنشی شیشه را بالا کشید و گاز ماشین را گرفت و غرولند کنان گفت: «اگر شهر صاحاب داشت اینها را جمع می‌کرد! این وقت ظهری برای دو ریال داشت ما و خودش را به کشتن می‌داد»

بشری خانم  مهمان عراقی که از نحوه ترمز کردن ماشین مضطرب شده بود، جریان را از من سوال کرد و برایش توضیح دادم قصه از چه قرار است.

بشری ساکن بغداد است و داوطلبانه و  به شکل دوره‌ای در حرم امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل و امام موسی کاظم خدمت می‌کند.

-سوال کرد مگر موسسه خیریه ندارید؟

-داریم اما اغلب مردم کمک‌هایشان را دست متکدیان می‌دهند.

واقعیت طرح این سوال از شهروند کشوری که همه جوره فکر می‌کردم چند پله از آن‌ها جلوتر هستیم تا حدود زیادی من را ناراحت کرد!

-گفتم: من زیاد عراق آمده‌ام، و بارها متکدیان جلوی من را گرفته‌اند، حوالی حرم الی ماشاءالله آدم نیازمند کنار خیابان نشسته‌اند که دستشان را جلوی رهگذرا دراز می‌کنند.

بشری: بله خیلی زیاد، همین الان هم هستند اما یکی دو سالی است که دفتر آیت الله سیستانی به شکل جدی به این مسئله ورود کرد، چرا که خیلی‌ از افراد متکدی از عقاید و حس انسان دوستانه مردم مخصوصاً زائرین  سوءاستفاده کردند و به جای کار کردن از این طریق نان در می‌آورند.

به همین دلیل دفتر آیت الله سیستانی با معرفی افراد و موسسات خیریه مورد اعتماد برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی اعلام کرد: به این شیوه کمک کردن در خیابان توجیه شرعی ندارد و شرایط سوءاستفاده را برای برخی افراد فراهم کرده است، حداقل این مشکل در شهرهای شیعه نشین حل شده است.

مردم به موسسات خیریه اعتماد ندارند

سجاد بهمنی عضو هئیت علمی گروه جامعه سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز، در رابطه با عدم اعتماد مردم به موسسات و نهادهای مربوطه برای پرداخت کمک‌های انسان دوستانه، اظهار کرد: متغیر اعتماد به لحاظ جامعه شناختی متغیر بسیار مهمی است، ما در استان و یا به طور خاص، اگر بخواهیم در مورد اهواز صحبت کنیم با شهری مواجه هستیم که ریشه‌های عشایری، بومی و محلی در آن قدرتمند است و در این ساختار طایفه‌ای پیش از اینکه نهادی وجود داشته باشد که مردم بخواهند با وساطت و با تکیه بر آن به هم نوع خود کمک کنند این‌ها در ساختار عشایری، روستایی و شهری  زادگاه خود یاد گرفته اند که کمک را مستقیماً توزیع کنند.

وی با بیان اینکه نهادها و موسسات خیریه در بیرون از دایره شناخت مردم به لحاظ فرهنگ تاریخی‌شان هستند، افزود: این نهادها نتوانستند خود را به مردم بشناسانند یا خود را به شکل‌های مختلف به ساخت کنش‌های روزمره و فرهنگ عمومی وارد کنند که مردم بپذیرند در مکان پیچیده تری مانند شهر بشود با اتکاء به این نهادها کمک را به مقصد رساند.

عضو هئیت علمی گروه جامعه سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت:  پیچیدگی شهر ممکن است متغیرهایی مانند فریب، اولویت بندی آدم‌هایی که نیازمند هستند را از فرد بگیرد چرا که این فرد قبلاً در اجتماع طایفه‌ای می‌توانست افراد نیازمند را بشناسد، جمعیت محدود و غریبگی در حداقل بود اما در مفهوم پیچیده کلانشهر این موضوعات شکل  و شمایل دیگری پیدا می‌کند.

بهمنی بیان کرد: اکنون در نتیجه کنش‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اعتماد آن‌ها به این نهادها زائل شده و  در یک  نگاه واقع گرایانه اعتماد نهادی آسیب دیده  و نیاز به بازسازی دارد چرا که نهادها جایگاه مهمی به لحاظ کمک در استان نداشتند و نیاز است جایگاه آن‌ها بهتر شناسانده شود.

دستگیری 75 تبعه متکدی در اهواز

سال گذشته صادق جعفری چگنی دادستان عمومی و انقلاب مرکز خوزستان از دستگیری 75 نفر نفر از اتباع بیگانه غیرمجاز که به صورت سازمان‌دهی شده در سطح شهر اهواز اقدام به تکدی‌گری می‌کردند خبر داد.

وی با اعلام این خبر، افزود: این افراد بصورت سازماندهی شده و با هدایت افرادی فعالیت می‌کردند که پس از شناسایی توسط پلیس اطلاعات و امنیت استان و شهرداری اهواز، دستور قضایی برای دستگیری آنها صادر شد.

دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان گفت: دو متهم ایرانی به اتهام سازمان‌دهی این افراد در قالب گروه‌های تکدی‌گری، بازداشت و روانه زندان شدند.

اگر کم کاری دستگاه‌های مسوول به ویژه شهرداری به عنوان نقطه آغاز ساماندهی و جمع آوری متکدیان را فاکتور بگیریم فراوانی جمعیت متکدی خارجی  و رها کردن آن‌ها در اهواز بدون هیچ اهرم‌ نظارتی و قانونی  آسیب‌های فرهنگی  بسیار بالایی را به کالبد اجتماعی تحمیل کرده و میدان فعالیت را برای متکدی داخلی تنگ کرده است.

چرا که متکدیان اتباع خارجی‌ها با حداقلِ هزینه بیشترین بازدهی را در میدان تکدی‌گری دارند اما متکدیان داخلی  با فعالیت تکدی‌گری عموماً می‌خواهند نان آور  خانواده باشند.

طبق ماده 712  قانون مجازات اسلامی تکدی گری جرم و هرکس با تکدیگری و بر انگیختن حس ترحم مردم امرار معاش کند، به یک تا سه ماه حبس محکوم می‌شود آیا این قانون در اهواز ضمانت اجرایی دارد؟