نخستین معبر مدرن تهران کجاست؟
تهران‌شناسان و روایت کننده‌های تهران قدیم، «کوچه مروی» را نخستین کوچه با سبک و سیاق معماری شهری و امروزی تهران می‌داند.
«مروی» کوچه‌ای که بیش از ۳۵۰ متر مساحت دارد که یک سر آن به مسجد آقا محمود و طرف دیگر آن به مدرسه مروی و راسته بورس شکلات، تنقلات، قهوه و لوازم آرایشی و بهداشتی ختم می‌شود. این کوچه زیبا هنوز بوی تهران قدیم را در خود دارد و توانسته است بافت قدیمی خود را تا حدودی حفظ کند. به همین دلیل است که هر روزه علاقه‌مندان به تهران قدیم و بازار‌های کوچه مروی برای گشت و گذار و خرید به این معبر زیبا و مشهور سفر می‌کنند.
نصرالله حدادی درباره داستان شکل‌گیری این کوچه که بوی انواع عطر و بوی قهوه از هرسوی آن مشام را مدهوش می‌کند، می‌گوید: «سال‌ها قبل شهر‌هایی مانند هرات، بخارا، مرو و سمرقند جزیی از قلمرو ایران بودند و حاکمانشان از سوی حکومت مرکزی ایران، انتخاب می‌شد. کوچه مروی بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد و به نام مالک قدیمی محله «محمدحسین‌خان مروی» نامگذاری شده است. حاج محمدحسین‌خان از بزرگان ایل قاجار و از طایفه آشاقه‌باش بود که ایل او در زمان شاه‌تهماسب اول صفوی وظیفه نگهداری از سرحدات ایران در شمال شرقی خراسان را برعهده داشتند.
در حمله ازبک‌ها به مرو در اوایل سلطنت فتحعلی‌شاه، محمدحسین‌خان (حاکم مرو) به همراه دیگر اعضای خانواده اسیر شدند؛ اما او موفق به فرار شد و به تهران آمد و فتحعلی‌شاه قاجار از او استقبال کرد.
پس از مرگ حاجی‌ابراهیم کلانتر صدراعظم فتحعلی‌شاه، شاه منصب صدارت را به او پیشنهاد داد، اما محمدحسین‌خان آنرا نپذیرفت و تا آخر عمر ندیم شاه قاجار باقی مانده و لقب «فخرالدوله» گرفت.»
خان مروی در طول اقامت خود در تهران به ثروت زیادی رسید و املاک وسیعی را در غرب منطقه عودلاجان تهران خرید. در بخشی از اراضی‌اش، مسجد و مدرسه دینی ساخت و بعد از مرگش نیز باغ و عمارت‌هایش وقف شدند. جالب است بدانید نخستین حوزه علمیه تهران در این کوچه قدیمی تاسیس شده و به نام همین کوچه (مدرسه مروی) مشهور است.
