«فرانک بورمن»؛ فرمانده اولین پرواز به ماه در ۹۵ سالگی درگذشت

فرانک بورمن (Frank Borman)، که در سال ۱۹۶۸ فرمانده اولین پرواز انسان‌ها به ماه بود، در سن ۹۵ سالگی درگذشت. فرماندهی بورمن در مأموریت آپولو ۸ دومین سفر او به فضا بود. او پیش‌تر در مأموریت جمینای ۷ نیز به فضا سفر کرده بود. بورمن در مجموع این دو پرواز ۱۹ روز و ۲۱ ساعت و ۳۵ دقیقه را در فضا سپری کرد.

ناسا پنجشنبه ۹ نوامبر (۱۸ آبان) در بیانیه‌ای اعلام کرد که بورمن روز سه‌شنبه ۷ نوامبر (۱۶ آبان) در شهر بیلینگز ایالت مونتانا درگذشت.

فرانک بورمن در مدول ماه مأموریت آپولو ۸.

زندگی و سوابق فرانک بورمن

فرانک فردریک بورمن دوم در تاریخ ۱۴ مارس ۱۹۲۸ (۲۳ اسفند ۱۳۰۶) در شهر گری ایالت ایندیانا به‌دنیا آمد. اما او توسان آریزونا را زادگاه خود می‌دانست.

بورمن در ۱۹۵۰ با مدرک لیسانس از آکادمی نظامی ایالات متحده در وست‌پوسنت نیویورک فارغ‌التحصیل شد. او به‌عنوان ستوان دوم وارد نیروی هوایی ایالات متحده شد و در سال ۱۹۵۱، نشان خلبانی خود را دریافت کرد.

یک سوراخ در پرده گوش او، نتیجه تمرین بمباران شیرجه‌ای در زمان سرماخوردگی، باعث شد تا در سال ۱۹۵۲ موقتاً پرواز را کنار بگذارد و به انجام وظایف غیرپروازی مشغول شود.

او پس از آن مربی پروز جت شد. سپس در سال ۱۹۵۷ مدرک فوق‌لیسانس خود را در رشته مهندسی هوافضا از موسسه تکنولوژی کالیفرنیا (Caltech) دریافت کرد. پس از این، بورمن برای خدمت در سمت استادیار به دانشگاه وست‌پوینت بازگشت.

در ۱۹۶۰، بورمن وارد مدرسه خلبانی نیروی هوایی شد تا به‌عنوان خلبان هواپیما‌های آزمایشی آموزش ببیند. او به‌همراه مایکل کالینز (Michael Collins) و جیم اروین (Jim Irwin)، که هردو در آینده فضانورد برنامه آپولو شدند، به‌عنوان خلبان تست فارغ‌التحصیل شد.

در ۱۹۶۱، بورمن یکی از اولین پنج دانشجوی دانشکده خلبانی پژوهش‌های هوافضا شد؛ دانشکده‌ای برای تبدیل خلبان‌های تست به فضانورد. نیروی هوایی او را برای دومین کلاس فضانوردان ناسا ثبت‌نام کرد و فرانک بورمن در ۱۷ سپتامبر ۱۹۶۲ (۲۶ شهریور ۱۳۴۱) به‌عنوان یکی از اعضای گروه «۹ نفر بعدی» انتخاب شد.

فرانک بورمن، در حال بررسی کپسول مأموریت جمینای ۷.

مأموریت جمینای ۷

اولین نقش بورمن در ناسا، نظارت و همکاری در ساخت بوستر تایتان ۲ کمپانی Martin Marietta (لاکهید مارتین امروز) برای مأموریت جمینای بود. او همچنین تمرینات جنگل و آب را برای فضانوردی گذراند.

بورمن در ابتدا فضانورد پشتیبان مأموریت جمینای ۳ بود. اما همکاری خوبی میان او و گاس گریسوم (Gus Grissom)، خلبان جمینای ۳، شکل نگرفت. به همین علت، بورمن به‌عنوان فضانورد پشتیبان مأموریت جمینای ۴ انتخاب شد که این انتخاب او را در خمده پرواز جمینای ۷ قرار می‌داد.

هدف از مأموریت جمینای ۷ آزمایش و کشف دشواری‌های حضور خدمه در فضا در مدت زمانی برابر با فرود مأموریت‌های آپولو روی ماه بود. بورمن و جیم لاول (Jim Lovell) در ۴ دسامبر ۱۹۶۵ (۱۳ آذر ۱۳۴۴) به فضا رفتند. آن‌ها دو هفته را در کپسول دونفره گذراندند. وظیفه آن‌ها آزمایش غذا‌های منجمد و جمع‌آوری داده‌های پزشکی یکدیگر بود. آن دو اولین فضانوردان ناسا بودند که لباس‌های فضانوردی خود را در طول یک پرواز درآوردند ــ کاری که بعد‌ها فضانوردان آپولو باید بار‌ها انجام می‌دادند.

۱۱ روز بعد، فضاپیمای بورمن و لاول تبدیل به یک هدف منفعل برای ملاقات دو فضاپیمای سرنشین‌دار شد. جمینای ۶A با حضور والی شیرا (Wally Schirra) و تامس استفورد (Thomas Stafford) چند روز پس از جمینای ۷ به مدار زمین پرتاب شد. این دو یک مانور نزدیک در فاصله ۳۰ سانتی‌متری یکدیگر انجام دادند که برای پرواز فضاپیما‌های آپولو به ماه لازم بود.

جمینای ۷ در ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر) در شمال اقیانوس اطلس فرود آمد و با یک ناو هواپیمابر به ساحل رفتند.

خدمه مأموریت آپولو ۸. از چپ به راست: فرانک بورمن، بیل آندرس، جیم لاول.

فرانک بورمن، فرماندهی آپولو ۸

پس از مرگ خدمه آپولو ۱ (گریسوم، اد وایت و راجر چافی) طی یک آتش‌سوزی در سکوی پرتاب در زمستان ۱۹۶۷، ناسا بورمن را به‌عنوان تنها فضانورد هیئت بازنگری حادثه انتخاب کرد. دفاعیات بورمن از برنامه فضایی آپولو در مجلس آمریکا یکی از عوامل مهم در بقای این مأموریت بود.

پس از مأموریت آپولو ۷، مأموران اطلاعات ایالات متحده گزارش دادند که شوروی به پرواز در مدار ماه نزدیک می‌شود. از آن‌جا که مدول ماه‌نشین آپولو هنوز آماده نشده بود، بورمن پذیرفت که در مأموریت آپولو ۸ به مدار ماه پرواز کند.

۲۱ دسامبر ۱۹۶۸ (۳۰ آذر ۱۳۴۷)، بورمن، لاول و بیل آندرس (Bill Anders) اولین فضانوردانی بودند که بر ساترن ۵، قدرتمندترین راکت آمریکایی تا آن زمان، سوار می‌شدند. آن‌ها با رسیدن به سرعت ۳۹٬۰۰۰ کیلوتر بر ساعت رکورد سریع‌ترین سرعت پرواز زمان خود را شکستند.

آن‌ها سه روز بعد به ماه رسیدند و در مداری در ۱۸۵ کیلومتری سطح ماه قرار گرفتند. بورمن، لاول و آندرس اولین انسان‌هایی بودند که نیمه دیگر ماه را دیدند. آن‌ها همچنین اولین تبدیل به انسان‌هایی شدند که زمین را از ماه دیدند و آن عکس معروف زمین را در افق ماه گرفتند.

تصویر معروف طلوع زمین که آپولو ۸ گرفت.

آن‌ها در ۲۴ دسامبر (۳ دی) یک تماس تلویزیونی با زمین برقرار کردند. بورمن به‌عنوان فرمانده مأموریت کریسمس را از ماه تبریک گفت و ماه را این‌طور توصیف کرد: «گستره‌ای پهناور، تنها و مهیب از پوچی.» حرف‌های بورمن با خواندن چند سطر از کتاب سفر پیدایش پایان یافت.

آن‌ها در ۲۷ دسامبر (۶ دی) در اقیانوس ارام فرود آمدند و با یک ناو هواپیمابری به خشکی بازگشتند.

ناسا به بورمن پیشنهاد داد تا فرمانده مأموریت آپولو ۱۱ شود. بورمن این پیشنهاد را رد کرد تا نیل آرمسترانگ تبدیل به اولین انسانی شود که پا روی ماه گذاشت.

بورمن درباره این تصمیم گفته بود «دلیل من برای پیوستن به ناسا شرکت در برنامه فضایی آپولو، برنامه ماه و خوشبختانه، شکست روس‌ها بود. هیچ‌گاه دنبال هدفی شخصی نبودم. من هیچ‌وقت نمی‌خواستم اولین انسان روی ماه باشم و صادقانه بگویم، برای من پس از پایان آپولو ۱۱ کل این مأموریت پایان یافت. باقی آن تنها تزئین کیک با خامه بود.»

بورمن به‌زودی از ناسا و نیروی هوایی بازنشسته شد و پس از یک دوره مدیریت پیشرفته در مدرسه کسب‌وکار هاروارد، وارد صنعت هوافضا شد. او به‌پاس خدمات خود در ارتش و ناسا جوایز و افتخارات متعددی کسب کرد و یک دهانه در سمت دیگر ماه به‌نام او نامگذاری شده است.

او حالا، دو سال پس از مرگ همسرش سوزان، درگذشته است. تا پیش از این، بورمن مسن‌ترین فضانورد آمریکایی زنده بود، و حالا این جایگاه در اختیار لاول، همسفر دو پرواز فضایی او، است.