بزرگترین کوه منجمد دنیا با «یک میلیارد تُن یخ» به حرکت درآمد
کشتی‌هایی که این روزها در آب‌های سرد نزدیک شبه‌جزیره قطب جنوب تردد می‌کنند، باید مرتب صفحه رادار خود را بپایند چرا که بزرگترین کوه یخ جهان پس از دهه‌ها یکجا ماندن در حال حرکت به سمت آب‌های اقیانوسی است.
این کوه منجمد که «ای۲۳ای» (A23a) نامگذاری شده، ۳۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و «یک میلیارد تُن یخ» را در خود جای داده است. این کوه یخ برای حدود ۳۵ سال بود که از جای خود تکان نخورده بود.
در زیر خلاصه‌ای از تاریخچه و آینده بالقوه این کوه یخ را آورده‌ایم.
این بزرگترین کوه یخ جهان است
کوه یخ «ای۲۳ای» همیشه عنوان «بزرگترین» را در اختیار نداشته است و کوه‌های منجمد بزرگتری در گذشته وجود داشته‌اند. به عنوان مثال پیش از آن کوه یخی «ای-۷۶» (A76) در سال ۲۰۲۱ پس از آنکه در دریای ودل سرگردان شد این لقب را به خود اختصاص داد، اما آن غول یخی به زودی به کوه‌های یخ کوچک‌تری تبدیل شد و باعث شد تا«ای۲۳ای» مقام بزرگترین کوه یخی را به دست آورد.
ریشه این نام به سال ۱۹۸۶ بازمی‌گردد که لبه جلویی رشته‌کوه یخی «فیلکنر» شکسته شد و سه کوه یخ بزرگ به نام‌های «ای۲۲» (A22)، «ای۲۳»(A23) و «ای۲۴» (A24) ایجاد کرد. در اواخر سال ۱۹۹۱، دومی به کوه‌های یخی جداگانه تبدیل شد که یکی از آنها یعنی همین کوه یخ فعلی است.
اگر کوه‌های یخ انسان بودند، «ای۲۳ای» اکنون هزارساله بود. این کوه یخ بیشتر عمر خود را در زمین سپری کرده و به یک ساحل ماسه‌ای در آب‌های کم‌عمق چسبیده بوده است. جریان‌های آبی، باد و عوامل دیگر اما رفته رفته این کوه یخ را آزاد کرده و به حرکت درآوردند.
این باعث شد تا در سال ۲۰۲۰ کوه یخ مسیری را بر روی بستر دریا و به سمت آب‌های عمیق‌تر در پیش بگیرد و در سال ۲۰۲۲ حرکتش شتاب گرفت.
دانشمندان می‌گویند همانطور که کوه یخ به سمت شمال حرکت می‌کند، با رسیدن به هوای گرم‌تر، ذوب‌شدن آن و در نتیجه روند فروپاشی و تکه‌تکه‌شدنش در اقیانوس آغاز خواهد شد.
کوه یخ به کجا می‌رود؟
بیشتر کوه‌های یخی که از دریای ودل در اقیانوس جنوبی بیرون می‌آیند، تمایل دارند کمی به سمت شمال شرقی آمریکای جنوبی حرکت کنند.
اگر این اتفاق برای این کوه یخ بیفتد، ممکن است به سمت جزیره جورجیای جنوبی در اقیانوس اطلس جنوبی، محل زیست پنگوئن‌ها و فوک‌ها، برود و در ساحل آنجا متوقف شود. هرچند دیگر کوه‌های یخ، مانند کوه‌های یخ همسانش، خطی مستقیم‌تر را پی گرفتند و به سمت شمال و محل جزایر فالکلند حرکت کردند.
دانشمندان می‌گویند این کوه یخ احتمالاً بیشتر از بقیه کوه‌های یخ همسانش دوام می‌آورد زیرا از قسمت سردتر قطب جنوب آمده است و به خاطر بارش‌های برف سنگین ضخامت بیشتری در حدود ۴۰۰ متر دارد.
اگر این کوه یخ در آب‌های کم‌عمق و گرم‌تر گرفتار و به اصطلاح ساکن نشود، ممکن است به سمت جنوب آفریقا و اقیانوس هند حرکت کند. این کوه یخ حتی می‌تواند مسیرش را تا اقیانوس آرام و سواحل شیلی ادامه دهد و کره زمین را دور بزند. برخی از بزرگترین کوه‌های یخ در گذشته این کار را انجام داده‌اند.»
کوه‌های یخ عظیمی مانند این کوه یخ، در مسیر حرکت خود کف دریا را در آب‌های کم‌عمق می‌خراشند و می‌شویند. به همین خاطر حیات زیادی که در ته اقیانوس جریان دارد کاملاً ویران می‌شود و از این نظر تخریب اکوسیستمی را درپی دارد.
در همین حال اما حرکت این کوه یخ می‌تواند نتایج مثبتی را نیز برای حیات اقیانوسی به همراه داشته باشد. در واقع این بخش از اقیانوس جنوبی معمولاً از نظر مواد مغذی بسیار فقیر است و این کوه یخ با ریختن مواد مغذی انباشته‌شده از قطب جنوب و به هم زدن آب‌های عمیق می‌تواند باعث رشد جمعیت پلانکتون‌ها شود.
تغییرات آب و هوایی
هرچند آب شدن این کوه یخ مستقیما به مسئله تغییرات اقلیمی مرتبط نیست، با این حال اخبار مربوط به حرکت کوه یخ پس از آن منتشر می‌شود که در سال‌های اخیر دماهای گرم و همینطور سطوح پایین یخ دریا در اطراف قطب جنوب ثبت شده است.
رصدخانه زمین ناسا می‌گوید در فوریه سال ۲۰۲۳، یخ دریا در اطراف قطب جنوب به کمترین میزان مشاهده شده از زمان شروع ثبت داده‌های ماهواره‌ای در سال ۱۹۷۹ رسیده است. هرچند بنا برگفته این رصدخانه، علیرغم آب شدن کوه‌های یخی در چند سال اخیر روند بلندمدت مقدار یخ دریا در آب‌های قطب جنوبی اساساً تغییر چندانی نکرده و این قطب شمال است که روند آب شدن یخ در دریاهای جهان را بیشتر کرده است.
دانشمندان می‌گویند در هر صورت اما اطلاع از این واقعه به آگاه شدن مردم کمک می‌کند تا بدانند قطب جنوب در جاهای دیگر به سرعت در حال از دست دادن یخ‌ها است و «این مشکلی بسیار جدی‌تری به شمار می‌رود».
