سال اژدها، سالی خوش‌یمن در تقویم قمری چینی که خرد و کامیابی می‌آورد

سال نو قمری معمولاً از اواخر ژانویه تا اواسط فوریه شروع می‌شود. در سرزمین اصلی چین، جشن‌های رسمی به مدت هفت روز با تعطیلات رسمی به طول می‌انجامد. آغاز سال نو قمری امسال که مصادف با ۱۰ فوریه (۲۱ بهمن) است، سال اژدها است.

ماریو پوسسکی، استاد مطالعات بودایی و ادیان چینی دانشگاه فلوریدا درباره این جشن، تاریخ و رسوم مربوط به آن چنین می‌نویسد:

غذاها، هدایا و جشن‌ها

جشن سال نو قمری در چین جشنی است که خانواده را گرد هم می‌آورد. مقدمات آن از یک هفته قبل شروع می‌شود و شامل نظافت و تزیین منزل و همچنین خرید به خصوص هدایا و خوراکی‌ها و تنقلات است.

یکی از رویدادهای اصلی در این جشن، شام خانوادگی در آستانه سال جدید است. انتخاب غذاها متفاوت است و منعکس کننده آداب و رسوم خانواده و سنت‌های آشپزی محلی است. غذاها اغلب شامل کوفته، رول بهاری، کیک، ماهی و خوراک گوشت خوک است. همچنین مقدار زیادی نوشیدنی وجود دارد، به خصوص نوشیدنی‌های سنتی یا مشروب.

به بسیاری از غذاها معانی نمادین اختصاص داده می‌شود، مثلا کوفته را به شکل شمش طلا درست می‌کنند تا نمادی از اقبال و ثروت باشد.

سایر آداب و رسوم مرتبط با جشن‌های سال نو قمری در چین شامل دادن پاکت‌های قرمز حاوی پول است که معمولاً بزرگ‌ترها به دیگر اعضای خانواده می‌دهند. رنگ سرخ که به طور چشمگیری در دکوراسیون سال نو قمری نیز به چشم می‌خورد، نمادی از رفاه و خوشبختی است.

به طور سنتی، خانواده‌ها برای جشن سال نو و دفع هیولاها ترقه می‌ترکانند. بر پایه افسانه‌های چینی، منشأ این عمل به داستانی در مورد هیولایی به نام نیان برمی‌گردد که گمان می‌رود به روستاها آسیب وارد می‌کرده است. گفته می‌شود که روستاییان نیز برای ترساندن هیولا دست به انفجار می‌زنند.

سال نو چینیآسوشیتدپرس

سال اژدها

به طور سنتی، اژدها نمادی فرخنده از قدرت و توانمندی است و با خوش‌اقبالی، خرد، موفقیت، امنیت و مردانگی همراه است. در چین پیشامدرن، اژدها با مفهوم حکومت امپراتوری در پیوند بود، به طوری که شمایل آن بر روی نخستین پرچم چین نقش بست، پرچمی که نخست سلسله چینگ در سال ۱۸۶۲ آن را درست کرده بودند. تا به امروز هم اغلب از نشان اژدها برای نماد خود چین استفاده می‌شود.

به دلیل بار مثبت و خوشایند نماد اژدها، سال‌ اژدها، سال افزایش نرخ باروری قلمداد می‌شود. با توجه به کاهش جمعیت کنونی چین و عمیق‌تر شدن بحران باروری، برخی ابراز امیدواری می‌کنند که در سال آینده جمعیت کودکان رشد یابد، زیرا برخی از والدین ممکن است انگیزه داشته باشند که در سال اژدها بچه به دنیا بیاورند.

با توجه به علائم صور فلکی چینی، هر سال در چرخه تقویم قمری با نام یک حیوان خاص همراه است. این یک چرخه هر ۱۲ سال یک بار تکرار می‌شود. بنابراین، ۱۲ حیوان وجود دارد که هر کدام مربوط به یک سال در این چرخه هستند: موش، گاو، ببر، خرگوش، اژدها، مار، اسب، بز، میمون، خروس، سگ و خوک.

در میان اسطوره‌های رایج در مورد منشأ برج‌های فلکی چینی، یکی مربوط به داستان مسابقه بزرگی است که امپراتور «جید»، فرمانروای بهشت، به منظور اندازه‌گیری زمان برگزار کرد. موش چون در آن مسابقه برنده شد، در فهرست ۱۲ حیوان صور فلکی قرار گرفت. ترتیب ۱۱ حیوان دیگر نیز نشان دهنده موقعیت نهایی آنها در مسابقه بود. هر یک از ۱۲ حیوان صور فلکی نشان دهنده ویژگی‌های خاصی بوده که بنا به باور عوام، شخصیت افراد متولد شده در آن سال‌ها را شکل می‌دهد. اژدها غالبا به عنوان خوش‌‌یمن‌ترین آنها در نظر گرفته می‌شود.

خاستگاه تقویم قمری

به طور سنتی، چینی‌ها از تقویم قمری بومی خود استفاده می‌کنند که بر اساس مشاهدات و اندازه‌گیری پدیده‌های نجومی است. چین مدرن در سال ۱۹۱۲ تقویم میلادی را پذیرفت، اما جشنواره‌های سنتی مانند سال نو قمری هنوز از تقویم قمری قدیمی پیروی می‌کنند.

خاستگاه تقویم قمری احتمالا به طلوع تمدن چین برمی‌گردد که به طور سنتی با سلسله افسانه‌ای شیا مرتبط است و گفته می‌شود که بین سال‌های ۲۰۷۰ تا ۱۶۰۰ پیش از میلاد حکومت می‌کردند. منشأ جشن‌های سال نو قمری نیز کاملاً مشخص نیست. برخی از محققان بر این باورند که آنها احتمالاً به حکومت سلسله شانگ بازمی‌گردند که دوره حکومت آنها از سال ۱۶۰۰ تا ۱۰۵۰ قبل از میلاد ادامه داشت.

سال نو چینیBinsar Bakkara/Copyright 2024 The AP. All rights reserved.

مذهب و جشن سال نو

در حالی که سال نو چینی به طور کلی بر موضوع پیوند خانوادگی متمرکز است، مراسم مذهبی نیز بخشی جدایی‌ناپذیر از جشن‌ها هستند. این مراسم شامل آیین‌های خانگی مرتبط با خدایان محبوب چینی مانند خدای آشپزخانه و خدای ثروت است. اعضای خانواده نیز هدایایی می‌دهند و سایر رسوم و مناسک آباء و اجدادی را به جای می‌آورند. این رسوم معمولاً شامل دادن هدایای خوراکی و سوزاندن عود در نیایشگاه خانگی است.

در همین ایام افراد زیادی نیز به معابد بودایی یا تائوئیستی و همچنین عبادتگاه‌های دیگر می‌روند. آنها دینداری خود را به اشکال سنتی، از جمله با نذر و شمع و عود سوزاندن و دعا برای بختیاری نشان می‌دهند.

یکی از مؤلفه‌های مدرن در آغاز سال نو قمری در چین، تماشای برنامه تلویزیونی جشن‌ سال نو است، برنامه‌ای متنوع و محبوب که شامل آواز، رقص، کمدی و درام است. این برنامه اولین بار در سال ۱۹۸۳ پخش شد و از آن زمان تاکنون توسط در سی‌سی‌تی‌وی، شبکه ملی تلویزیون چین، در سراسر این کشور پخش می‌شود. این برنامه پربیننده ترین برنامه تلویزیونی در جهان است و شمار بینندگان آن به ۷۰۰ میلیون نفر می‌رسد.

بزرگترین موج سفر

در دهه‌های اخیر، چین تغییرات جمعیتی شدیدی را تجربه کرده است، به‌ویژه مهاجرت جمعیت‌های بزرگ روستایی به مراکز بزرگ شهری.

علاوه بر این، سیاست تک فرزندی چین تأثیرات گسترده‌ای بر ساختار خانواده و در نتیجه بر آداب و رسوم و آداب سنتی داشته است.

میلیون‌ها کودک روستایی با پدربزرگ و مادربزرگ یا بستگان خود زندگی می‌کنند در حالی که والدینشان در شهرهای دور کار می‌کنند. در نتیجه، چین در سال نو قمری شاهد بزرگترین موج مسافرت جهان است زیرا دانشجویان و کارگران مهاجر تمام تلاش خود را می‌کنند تا برای جشن سال نو نزد خانواده‌های خود بازگردند.

در این مدت قطارها، اتوبوس‌ها و هواپیماها مملو از مسافر هستند و بلیط‌ها باید از قبل رزرو شود. به‌رغم چشم‌انداز تیره اقتصادی چین، این موضوع امسال همچنان ادامه یافته است.

سال نو چینیAP Photo

جشن‌های خارج از چین

سال نو قمری همچنین در سایر نقاط آسیا از جمله ویتنام و سنگاپور و همچنین در جوامع اهل آسیای شرقی در سراسر جهان جشن گرفته می‌شود. معمولاً این جشن‌ها دارای صبغه خاصی هستند یا این که آب و رنگ محلی به خود می‌گیرند. به عنوان مثال در ویتنام، جایی که این جشن را به نام عید تت می‌خوانند، رژه و نمایش‌های عمومی برگزار و غذاهای محلی مختلف سرو می‌شود.

در ایالات متحده و استرالیا که جمعیت قابل توجهی از اقوام چینی در آن زندگی می‌کنند، جشنواره‌ها و رژه‌های سال نو چینی هر ساله برگزار می‌شود. برخی از آنها دارای رقص‌های سنتی اژدها هستند که وجه مشترک جشن‌های سال نو قمری را برجسته‌تر می‌کند.

در طول قرن‌ها، گرد هم آمدن در جشن سال نو قمری بخش مهمی از میراث فرهنگی برای خانواده‌های چینی باقی مانده و گذشته را به حال متصل کرده است، هر کجا که باشد.