ایران و مساله بغرنج بازگشت دونالد ترامپ؟!

دونالد ترامپ، موفق شد در انتخابات مقدماتی (درون حزبی) برای ریاست جمهوری ایالات متحده، در مجموع ۱۵ ایالتی که انتخابات در آن‌ها برگزار می‌شد، رکورد زده و از سوی رای دهندگان به عنوان کاندیدای برتر حزب جمهوری خواه انتخاب شود. در بین ایالت‌هایی که ترامپ در آن‌ها موفقیت کسب کرده، کالیفرنیا و تگزاس به عنوان دو ایالت مهم وجود دارند. نیکی هیلی رقیب اصلی ترامپ، فقط در ایالت ورمونت پیروز شد.

شبکه‌های آمریکایی از جمله سی‌بی‌اس، بر اساس نظرسنجی‌های روز سه‌شنبه می‌گویند که مسائل مرتبط با مهاجران و اقتصاد ایالات متحده دو مطالبه اصلی رای‌دهندگان جمهوری‌خواه است.

این رقابت‌ها که از دو ماه پیش و در ایالت‌های آیوا و نیوهمپشایر کلید خورده بود، سه‌شنبه شب با برگزاری همزمان انتخابات‌های درون حزبی در یک دو جین ایالت شرقی و غربی به بالاترین حد حساسیت و البته جذابیت خود رسیده است. به طور سنتی این روز، بزرگترین روز برای رای‌گیری و گزینش نامزد جمهوری‌خواهان است.

پیروز‌های دونالد ترامپ در انتخابات «سه‌شنبه بزرگ» فاصله او را تا معرفی شدن به عنوان نامزد نهایی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ بسیار کم کرد. حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۴۲۹ نماینده نیابتی (دلگیت) دارد که نامزد نهایی باید در جریان رقابت‌های مقدماتی دست‌کم ۱۲۱۵ نماینده را به خود اختصاص دهد. در «سه‌شنبه بزرگ» ۸۶۵ نماینده نیابتی، یعنی بیش از یک‌سوم کل دلگیت‌ها، تعیین می‌شوند.

نامزد‌های نهایی دو حزب تیرماه سال آینده به طور رسمی اعلام خواهند شد و انتخابات ریاست جمهوری قرار است ۱۵ آبان ماه سال آینده برگزار شود. در سوی دیگر ماجرا و در اردوگاه دموکرات ها، جو بایدن موفق شد، در ایالت‌های مختلف به پیروزی دست یابد، اما این پیروزی با یک ماجرا، به کام بایدن تلخ شد. رای‌های اعتراضی رای دهندگان در ایالت مینه‌سوتا زنگ خطری جدی برای او به شمار می‌رود. با شمارش بیش از نیمی از آرای شمارش شده، حدود ۲۰ درصد از رای‌دهندگان در این ایالت در رای اعتراضی نسبت به سیاست‌های دولت بایدن در جنگ اسرائیل در نوار غزه و حمایت‌های کاخ سفید از اسرائیل نارضایتی خود را ابراز داشتند.

جو بایدن که مدت هاست به خاطر سن و سال بالا و رفتار، حرکات و گفتار خود مورد نقد است، در بیانیه‌ای، رقیب اصلی خود، دونالد ترامپ را تهدیدی برای دموکراسی آمریکا نامید و گفت: «نتایج امشب مردم آمریکا را با یک انتخاب روشن می‌گذارد: آیا به حرکت رو به جلو ادامه می‌دهیم یا به دونالد ترامپ اجازه می‌دهیم ما را به سمت هرج و مرج، تفرقه و تاریکی که دوره ریاست‌جمهوری در کشور مشاهده شد بازگرداند؟»

خواه ترامپ پیروز میدان انتخابات آمریکا باشد و خواه بایدن یک موضوع مهم در سیاست خارجی ایالات متحده باید روشن شود. این موضوع، نوع روابط ایالات متحده با ایران است. روابط ایران و ایالات متحده که ماه‌ها پیش به سمت پیغام‌های غیرمستقیم در عمان، قطر و دیگر کشور‌های منطقه رفته بود، در سایه جنگ غزه و حملات حوثی‌ها در دریای سرخ بار دیگر متلاطم شده است. با توجه به این شرایط، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که سه شنبه بزرگ ترامپ، تا چه حد در موفقیت نهایی او در انتخابات ریاست جمهوری موثر است و ایالات متحده با ریاست جمهوری احتمالی ترامپ چه رویکردی در برابر ایران پیدا خواهد کرد؟ قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین ایران در یونان و مالزی و تحلیلگر سیاسی در گفتگویی به این پرسش‌ها پاسخ داده است:

بعید است که تا زمان انتخابات ایالات متحده، اوضاع در این کشور، به حدی تغییر کند، که شانس ترامپ برای انتخابات ریاست جمهوری از بین برود

شانس بالای ترامپ برای نشستن در صندلی ریاست جمهوری

قاسم محبعلی گفت: «بعید است که تا زمان انتخابات ایالات متحده، اوضاع در این کشور، به حدی تغییر کند، که شانس ترامپ برای انتخابات ریاست جمهوری از بین برود، اما اگر همین امروز انتخابات آمریکا برگزار شود، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری بعدی آمریکا خواهد بود. درباره برد ترامپ در سه شنبه بزرگ هم باید بگویم که نتایج چندان غیرمنتظره نبود، چون از همان ابتدا هم بعید به نظر می‌رسید نیکی هیلی، شانس قابل توجهی در برابر ترامپ داشته باشد. درواقع هیلی کاریزمای لازم را برای تبدیل شده به «پدیده انتخابات» نداشت. ترامپ نیز بیش از نیمی از دلیگیت‌های لازم (Delegate) مدنظر کنوانسیون حزب جمهوریخواه را به دست آورده و احتمال بسیار کمی وجود دارد که برای به دست آوردن تعداد لازم آراء با مشکل برخورد کند. از طرف دیگر مسئله سلامتی بایدن نکته‌ای است که این روز‌ها بسیار مورد توجه است و حتی صحبت از حضور معاون وی (کاملاهریس) به جای بایدن در شرایطی است که امکان ادامه فعالیت نداشته باشد.»

وی افزود: «نظرسنجی‌های فعلی نشان می‌دهد که ترامپ هم اکنون شانس بهتری نسبت به بایدن دارد. در ایالت‌های چرخشی، ترامپ حدود ۲ درصد از بایدن جلوتر است. ایالت‌های چرخشی برای ۲ حزب دموکرات و جمهوری خواه بسیار مهم محسوب می‌شوند و بر سر این ایالت‌ها دعواست. برخی ایالت‌ها همیشه قرمز (جمهوریخواه) و برخی ایالت‌ها همیشه آبی (دموکرات) هستند. ایالت‌های حاشیه معمولا آبی و ایالت‌های مرکز و جنوب آمریکا عمدتا قرمز هستند. ۶ ایالت نیز وجود دارند که در انتخابات‌های مختلف، تغییر رای می‌دهند و از این جهت برای کاندیداها، بسیار مهم محسوب می‌شوند. در حال حاضر ترامپ بین ۲ تا ۶ درصد در ایالت‌های چرخشی از بایدن جلو افتاده است. بر این اساس، موقعیت ترامپ در شرایط خوبی است، مگر این که تا ماه نوامبر اتفاق ویژه‌ای رخ دهد و وضعیت را تغییر دهد.»

سفیر پیشین ایران در مالزی و یونان گفت: «خوشحالترین فرد از انتخاب مجدد ترامپ، نتانیاهو و تندرو‌های اسرائیلی خواهند بود. آن‌ها مایلند جنگ غزه را ادامه دهند و در نتیجه شاید اینگونه ارزیابی می‌کنند که با روی کار آمدن ترامپ، شرایط خوبی برای این موضوع به وجود خواهد آمد. کشور‌های حاشیه خلیج فارس و عربستان نیز از انتخاب مجدد ترامپ راضی خواهند بود. پوتین نیز بیش از بایدن به ترامپ علاقه‌مند است و ترجیح می‌دهد ترامپ به عنوان رئیس جمهور بعدی ایالات متحده انتخاب شود و، اما ایران؛ بسیار دشوار خواهد بود که بخواهیم در وضعیت فعلی کشور تصمیم گیری‌های بزرگ برای تغییرات عمده در سیاست خارجی، انجام دهیم.»

وی افزود: «مسائل ایران در قبال ایالات متحده نیز صرفا داخلی نیست و ماجرای جنگ‌ها در خاورمیانه، قضایای مرتبط با گروه‌های شبه نظامی از جمله حوثی‌ها در یمن، حزب الله لبنان و حشد الشعبی، از دیگر موضوعاتی است که در مناسبات ایران و آمریکا پس از ریاست جمهوری احتمالی ترامپ تاثیرگذار است؛ مسائلی که طی ماه‌های اخیر نیز بسیار مهم بوده و حتی تبعاتی مثل درگیری‌های نیابتی در منطقه را بر جای گذاشته است. موضوع FATF، موضوع انرژی هسته‌ای و رابطه ایران و روسیه نیز، هر یک در جای خود بسیار مناقشه برانگیز محسوب می‌شوند. اگر به دنبال راهکاری باشیم که بتوانیم تا پیش از ریاست جمهوری ترامپ، آمادگی مقابله با تهدید‌های احتمالی وی را داشته باشیم، در درجه اول باید رابطه‌ای متوازن با کشور‌های قدرتمند منطقه و اروپا ایجاد کنیم. اما متاسفانه در حال حاضر چندان چشم انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد. درواقع سیاست خارجی ما از قابلیت کافی برخوردار نیست. ضمن این که تا این لحظه،  مقامات ایران برنامه خاصی برای مقابله با سیاست‌های احتمالی ترامپ ارائه نکرده اند.»

مدیرکل اسبق خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه، گفت: «در انتخابات آمریکا جریان به این شکل است که از ۱۸ ماه پیش از انتخابات، افرادی که قرار است وارد انتخابات شوند، به مبارزه می‌پردازند، بنابراین گزینه‌هایی مثل میشل اوباما (هم که البته حضورش را نفی کرد) اصلا گزینه، محسوب نمی‌شوند. حتی کاملا هریس نیز مقبولیت و محبوبیت خاصی برای جایگزینی ترامپ ندارد. جالب است بدانید مسائل سیاست خارجی آمریکا در بین گزینه‌هایی که رای دهندگان آمریکایی به آن توجه می‌کنند، همیشه بین گزینه‌هایی قرار دارد که کمترین اهمیت را دارد و معمولا بین گزینه‌های ۲ رقمی قرار می‌گیرد، اما، چون مسئله روسیه و اسرائیل، هم اکنون مورد توجه قرار گرفته است، ممکن است در دوره انتخابات فعلی، مسئله سیاست خارجی وارد گزینه‌های مهم و تک رقمی برای رای دهندگان شود.»