همه چیز درباره کپک ها؛ از علائم قرار گیری در معرض آن ها تا خطرات

کپک ها  می توانند منجر به بروز مشکلات مختلف برای سلامتی افراد شوند، به خصوص برای کسانی که مبتلا به آلرژی یا  آسم  هستند. کپک های در حال رشد را می توان به احتمال زیاد در فضاهایی که تاریک تر و مرطوب تر از سایرین هستند، کشف کرد. آنها نه تنها یک مشکل آرایشی قابل ملاحظه به شمار می روند، بلکه می تواند به خانه شما نیز آسیب برسانند و به اختلالات سلامتی دامن بزنند.

کپک چیست؟

کپک  ارگانیسمی متعلق به خانواده قارچ ها است که در داخل خانه و همچنین خارج از آن رشد می کند.

در فضای خارج، کپک ها بخش مهمی از اکوسیستم به شمار می روند، چرا که می توانند به تجزیه مواد گیاهی و جانوری کمک کنند. اما اگر کپک در فضای داخلی خانه رشد کند، گاهی اوقات مشکل ساز می شود. چنین وضعیتی در برخی افراد می تواند باعث ایجاد آلرژی و عفونت شود.

انواع کپک

انواع مختلفی از کپک ها می توانند در یک منطقه رشد کنند. از این ر‌و نمی توان همیشه تفاوت بین آنها را بدون آزمایش تشخیص داد. خوشبختانه، برای خلاص شدن از شر  کپک ، نیازی به آگاهی از نوع آن نخواهیم داشت.

رایج ترین کپک های داخلی عبارت اند از:

- کلادوسپوریوم:  این کپک که تحت عنوان کپک سبز سیاه نیز شناخته می شود، معمولا به رنگ قهوه ای، سبز یا سیاه است. کلادوسپوریوم در هر دو دمای گرم و سرد رشد می کند و اغلب روی چوب، فرش یا پارچه و در مجاری گرمایش و سرمایش یافت می شود.

- پنی سیلیوم:  این کپک به رنگ آبی، سبز یا زرد است. اغلب در زیر فرش‌ ها، زیرزمین ‌ها و عایق‌ ها یافت می‌ شود، به‌ ویژه زمانی که آسیبی به یک مجرا یا منبع آب وارد شده باشد.

- آسپرژیلوس:  آسپرژیلوس یا افشانکچه سبز، سفید یا خاکستری با لکه های تیره و ظاهری پودری است. این نوع کپک نیاز به تهویه زیادی ندارد. از این رو می تواند به راحتی در پارچه ها، دیوارها، اتاق زیر شیروانی و زیرزمین و همچنین در مواد غذایی خشک رشد کند.

کپک های دیگری نیز وجود دارند که در مقایسه با موارد ذکر شده در بالا، به احتمال کمتری در فضای داخل خانه یافت می شوند. اما هنوز هم ممکن است آنها را در خانه خود پیدا کنید. این کپک ها شامل موارد زیر هستند:

- آلترناریا: این کپک به رنگ سفید با لکه های سیاه است. در پارچه ها و کاغذ دیواری ها، نزدیک پنجره ها و دستگاه های تهویه مطبوع و همچنین در حمام و آشپزخانه رشد می کند.

 - اورئوبازیدیوم: این کپک به رنگ صورتی با لکه های سیاه است. بیشتر روی چوب، دیوار و درزها یافت می شود.

- کپک سیاه: این کپک با نام علمی Stachybotrys chartarum به رنگ مایل به سبز روی مواد مختلف با محتوای سلولز بالا رشد می کند. بدین ترتیب می توان آن را روی کاغذ، تخته فیبر و تخته گچی (دیوار خشک) یافت.

- تریکودرما: این کپک سفید مایل به کرم است اما وقتی هاگ آزاد می کند، به رنگ سبز تغییر ظاهر می دهد. اغلب روی چوب، پنجره ها و در حمام و آشپزخانه ها یافت می شود.

علائم قرار گیری در معرض کپک

وجود  کپک  در خانه لزوما باعث ابتلای ما به امراض مختلف نمی شود، اما این پتانسیل را در اختیار دارد که باعث ایجاد مشکلات سلامتی خاص شود.

لمس یا استنشاق اسپورهای کپک می تواند علائمی شبیه آلرژی ایجاد کند، مانند:

- آبریزش بینی و احتقان

- سوزش چشم

- عطسه کردن

- سرفه کردن

- گلو درد

- بثورات پوستی

- سردرد

- تحریک ریه

- خس خس سینه

قرار گرفتن در معرض کپک برای اکثر افراد یک اورژانس پزشکی آنی نیست. با این حال، اگر شرایطی دارید که شما را در معرض خطر تجربه عوارض جدی تر قرار می دهد و معتقدید علائم عفونت مرتبط با کپک را تجربه می کنید، باید سریعا موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.

کپک در خانه

کپک می تواند سیاه، سفید، خالدار یا تقریبا به هر رنگی باشد. آنها همچنین ممکن است پودری، پنبه ای یا مخملی به نظر برسند.

اگر متوجه لکه ‌ای شدید و هنوز مطمئن نیستید که فقط یک لکه قدیمی و لکه ‌ای از خاک است یا کپکی مهاجم، از نکات زیر برای تشخیص کپک کمک بگیرید:

- بویی شبیه خاک دارد

یک منبع رطوبت در نزدیکی کپک وجود دارد، اما نور زیادی در دسترس نیست

- تاب خوردگی، ترک خوردن یا پوسته شدن هر ماده ای که روی آن رشد می کند، قابل رویت است

- یک قطره سفید کننده در یک یا دو دقیقه رنگ آن را روشن می کند

- کپک کنترل نشده به رشد خود ادامه خواهد داد. کثیفی و لکه های قدیمی رشد نمی کنند

یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که در هر ساختمان عمومی مورد مطالعه کپک رویت شده است، با میانگین حدود 14 نمونه در هر ساختمان.

مطالعه مروری دیگری در سال 2012، مجموعا 31 کشور اروپایی را بررسی کرد. نهایتا مشخص شد که از هر 6 خانه، 1‌ منزل مسکونی آلوده به کپک است. البته شیوع کپک ممکن است بسته به آب و هوای منطقه بسیار متفاوت باشد. هر دو این پژوهش ها از طریق  پایگاه اطلاعاتی ساینس دایرکت  قابل دسترسی هستند.

همه کپک ها باعث علائم آلرژی نمی شوند. رایج ترین انواع کپک هایی که باعث علائم آلرژی خواهند شد، عبارت اند از:

- آلترناریا

- آسپرژیلوس

- کلادوسپوریوم

- پنی سیلیوم

عوامل خطر

در صورتی که با هر یک از موارد زیر مرتبط باشید، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت یا تجربه عوارض شدید ناشی از حضور کپک ها قرار خواهید داشت:

- سابقه خانوادگی آلرژی دارید

- در ساختمانی که رطوبت بیش از 50 درصد است یا تهویه ضعیف دارد، کار یا زندگی می کنید

- کار یا زندگی در محیطی که سیل زده است، لوله‌ های آن نشتی دارد یا در معرض رطوبت شدید قرار دارد

- شغلی دارید که در آن احتمال قرار گیری در معرض کپک بیشتر است، مانند:

- کارگران مزرعه

- آسیاب های چوب

- کارگران نجاری

عوارض و بیماری های مرتبط با کپک

بیشتر افراد پس از قرار گرفتن در معرض کپک، صرفا یک واکنش آلرژیک یا علائم آلرژیک مشابه را تجربه می کنند. در واقع به ندرت کپک می تواند باعث مشکلات جدی تری برای سلامتی شود، مگر در برخی افراد با عوامل خطر خاص.

- عفونت ها

اکثر مردم به طور منظم هاگ های کپک را استنشاق می کنند، بدون اینکه هیچ گونه عارضه سلامتی مشخصی را تجربه کنند. با این حال، افرادی که شرایط پزشکی خاص دارند، ممکن است در معرض خطر عفونت ریه یا سایر عفونت‌های ناشی از استنشاق انواع کپک باشند.

نمونه هایی از عفونت های مرتبط با کپک ها عبارت اند از:

- آسپرژیلوسیس

- هیستوپلاسموزیس

- اسپوروتریکوز

- تب دره (کوکسیدیومایکوزیس)

در صورت داشتن شرایط زیر، فرد با خطر بالاتری برای ابتلا به عفونت های مذکور رو به رو است:

- آسم

- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)

- سارکوئیدوز

- سیستم ایمنی ضعیف، از جمله افرادی که کورتیکواستروئید مصرف می کنند یا مبتلا به HIV هستند

- فیبروز سیستیک

- بیماری سل

- آسم

در افراد مبتلا به آسم، واکنش آلرژیک به کپک ممکن است منجر به حمله شود. بیماران نیز احتمال دارد برای مدیریت علائم خود نیاز به استنشاق اسپری های دهانی مخصوص داشته باشند.

برخی از محققان همچنین دریافته ‌اند که سطوح بالای کپک در خانه ‌ها ممکن است عامل خطر ابتلا به آسم در کودکان مدرسه ‌ای باشد.

- پنومونیت

قرار گرفتن در معرض مقدار زیادی کپک گاهی اوقات می تواند باعث واکنش جدی تری شود که تحت عنوان پنومونیت با حساسیت بیش از حد شناخته می شود. این وضعیت معمولا به دلیل خطرات شغلی یا محل کار است تا قرار گیری در معرض کپک در محیط خانه.

درمان

اگر تصور می کنید که دچار علائم آلودگی با کپک شده اید، به پزشک خود اطلاع دهید. تشخیص اینکه عامل اصلی علائم شما چیست، ممکن است مقداری دشوار باشد. از این رو احتمال دارد پزشک آزمایشات پوستی یا خونی را به شما پیشنهاد دهد تا مشخص کند که آیا واقعا آلرژی به کپک دارید یا خیر.

درمان ها و اقدامات پیشگیرانه برای آلرژی به کپک شامل موارد زیر هستند:

 - داروها، از جمله اسپری های کورتیکواستروئید بینی و آنتی هیستامین ها

- داروهای تزریقی مخصوص آلرژی که مخصوصا در صورت تجربه علائم شدید، می توانند با صلاح دید پزشک موثر واقع شوند

- مدیریت رطوبت در خانه، از جمله:

+ حفظ رطوبت زیر 50 درصد با دستگاه رطوبت گیر

+ پاکسازی منظم مناطق مرطوب مانند زیرزمین و حمام

+ تهویه مناسب مناطق مرطوب

+ تعمیر سریع هر گونه نشتی