چگونه کبد خود را از مرگ نجات دهیم؟

کبد دومین ارگان بزرگ بدن است و به فرآوری مواد غذایی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌کند؛ این عضو حیاتی کمک می‌کند تا غذا در بدن به انرژی تبدیل شود؛ خون تصفیه شود و سموم از بدن خارج شود.

کارکرد حیاتی کبد، آن را در معرض بیماری های متعددی نیز قرار می دهد که ابتلا به انواع هپاتیت و کبد چرب مهمترین آنهاست؛ هپاتیت یک عفونت ویروسی کبد است که باعث ایجاد التهاب و آسیب کبد می‌شود و عملکرد کبد را مطابق عوارض آن دچار اشکال می‌کند و بیماری کبد چرب از تجمع بیش از اندازه چربی ها در این عضو و یا مصرف نوشیدنی‌های الکلی ناشی می‌شود.

از آنجا که این دو بیماری از سبک زندگی نادرست ناشی می شود، پزشکان، تغییر در سبک زندگی را کلید اصلی پیشگیری از بیماری های کبدی می دانند چنانچه بیماری هپاتیت از رفتارهای جنسی ناسالم و یا استفاده از سوزن آلوده به فرد منتقل می شود و کبدچرب نیز محصول تغذیه نادرست است.

البته باید گفت که سرطان کبد نیز یکی از سرطان های شایع در جهان به شمار می رود و پیشگیری از آن نیازمند یک زندگی سالم است چنانچه سیروز کبدی که همان زخم کبد است، از مصرف الکل ناشی می شود.

کارشناسان تغذیه و متخصصان غدد چندین راهکار را برای سالم نگه داشتن کبد ارایه کرده اند که به تازگی وبگاه وب مد بخشی از این راهکارها را ارایه کرده است:

قهوه بنوشید

افرادی که چند فنجان قهوه در روز می نوشند، ممکن است کمتر به بیماری‌های کبدی از جمله سرطان و اسکار (فیبروز، سیروز) مبتلا شوند. حتی ممکن است این شرایط را در برخی از افرادی که آن را دارند کُند کند هرچند نمی‌تواند جایگزین یک رژیم غذایی متعادل، وزن مناسب، آب فراوان و ورزش منظم برای کبد سالم باشد.

مراقب استامینوفن و داروها باشید

استامینوفن یکی از داروهای پرکاربرد برای درمان دردهای مقطعی است؛ ترکیبات استامینوفن رو در بیش از 600 دارو، از جمله بسیاری از داروهای سرماخوردگی و آنفلوانزا وجود دارد. بیشتر بزرگسالان نباید بیش از چهار هزار میلی گرم در روز دریافت کنند زیرا مصرف بیشتر می تواند به کبد آسیب برساند.

کارشناسان توصیه می کنند در طول روز بیش از یک محصول که در آن استامینوفن به کار رفته است، مصرف نکنید.

اگرچه استامینوفن رایج ترین دارویی است که می تواند به کبد شما آسیب برساند، اما اگر داروهای دیگر خود را طبق دستور پزشک مصرف نکنید، می توانند به کبد آسیب بزنند؛ اگر مصرف داروی جدیدی را شروع کرده اید، به عوارض آن دقت کنید تا در صورت بروز علایمی چون خستگی، حالت تهوع و خارش و حتی زردی پوست یا چشم با پزشک خود صحبت کنید.

دقت کنید که برخی مکمل ها و حتی برخی داروهای گیاهی می توانند آسیب های کبدی ایجاد کنند.

رنگین کمان بخورید

در سبد خرید و مصرف میوه ها و سبزیجات، از تمام رنگ های رنگین کمان استفاده کنید؛ این کار به شما کمک می کند تا تمام مواد مغذی و فیبر مورد نیاز خود را دریافت کنید.

از کربوهیدرات های تصفیه شده مانند دونات و نان سفید به نفع برنج، نان و غلات سبوس دار اجتناب کنید؛ مقداری گوشت، لبنیات و چربی نیز می تواند کمک کننده باشد اما نه بیش از حد؛ به دنبال چربی های خوب (تک غیراشباع، چند غیراشباع) از دانه ها، آجیل، ماهی و روغن های گیاهی باشید.

وزن خود را متعادل نگه دارید

یکی از شاخص های رایج در محاسبه وزن متعادل، حفظ شاخص توده بدنی (BMI) بین 18 تا 25 است؛ توده بدنی از تقسیم وزن بر قد هر فرد به دست می آید. ابزارهای آنلاینی وجود دارد که به شما کمک می کند تا شماره خود را بفهمید.

ورزش و رژیم غذایی متعادل بهترین راه برای کمک به حفظ وزن مناسب و کاهش احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی است. پزشک می‌تواند به شما در تعیین هدف وزنی کمک کند که به حفظ کل بدن در دراز مدت کمک کند.

به طور منظم ورزش کنید؛ این کار می تواند به حفظ شاخص توده بدنی شما در سطح مناسب کمک کرده و کبد را در برابر بیماری کبد چرب غیر الکلی محافظت کند. اما حتی اگر BMI شما تغییر نکند، ورزش احتمالا کمک کننده است. چرا؟ زیرا نحوه عملکرد انسولین شما را بهبود می بخشد و تری گلیسیرید، نوعی چربی در خون شما را می سوزاند.

بهداشت را رعایت کنید

دست هایتان را بشویید؛ این یک راه ساده و آسان برای دور نگه داشتن میکروب هایی است که می توانند کبد شما را آلوده کنند. فقط کمی صابون و آب گرم این کار را انجام می دهد. قبل از تهیه غذا و بلافاصله پس از تعویض پوشک یا رفتن به دستشویی، اهمیت ویژه ای دارد. شما می توانید هپاتیت A را به ویژه هنگامی که با دست های آلوده به غذا یا آب دست می زنید، گسترش دهید.

از سموم دوری کنید؛ ترکیبات سمی و شیمیایی موجود در محصولات تمیز کننده، قوطی های اسپری، حشره کش ها و سایر وسایل خانگی ممکن است وجود داشته باشند. اگر بیش از حد آنها را لمس کنید، جذب کنید یا نفس بکشید، می توانند به سلول های کبد آسیب برسانند. در صورت استفاده از ماسک و عینک و باز کردن پنجره ها هنگام استفاده از آنها می توانید از خود محافظت کنید.

هپاتیت در کمین است

بیماری ویروسی هپاتیت بزرگترین دشمن کبد است؛ برای دور ماندن از این بیماری باید ابتدا از رفتارهای پرخطر و محافظت نشده جنسی اجتناب کنید. هپاتیت چهار نوع مختلف دارد که هپاتیت C به طور مستقیم فرد را آلوده می کند و می تواند در طول زمان آسیب جدی وارد کند.

برای محافظت از خود در برابر هپاتیت باید مراقب خطرات سوزن باشید؛ اگر داروهای غیرقانونی تزریق کرده اید و یا در سالن های زیبایی در شرایط غیربهداشتی تاتو کرده اید، باید آزمایش هپاتیت C بدهید زیرا این ویروس می تواند از طریق خون پخش شود.

پیشرفت علم پزشکی سبب شده تا اکنون واکسن هپاتیت A و B در دسترس باشد اما همچنان هپاتیت C در دسترس نیست. این کار بویژه اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد یا کبد شما قبلاً آسیب دیده باشد، اهمیت بیشتری دارد.